بازنمایی امنیت اجتماعی در برنامه‌های توسعه پس از انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

3 استادیار، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

4 استادیار، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد واحد قم، قم، ایران.

چکیده

داشتن یک جامعه امن از مهمترین دغدغه‌های هر حکومتی تلقی می‌شود و جامعه و نظام سیاسی با برنامه‌های توسعه کشوری به عنوان سیاستگذاری کلان در پی تحقق مولفه‌های امنیت اجتماعی هستند. هدف از این پژوهش بازنمایی مولفه‌های موثر در تحقق امنیت اجتماعی در برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه با روش پژوهش داده بنیاد از طریق تحلیل متون برنامه‌های توسعه کشور است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد سه برنامه توسعه چهارم، پنجم و ششم در چهار مقوله هویت، قانون، اعتماد و علم با راهبردهای متفاوتی به امنیت اجتماعی رسیده‌اند. نتایج نشان داد برنامه چهارم توسعه با رویکرد ایجابی، برنامه پنجم با رویکردی سلبی و برنامه ششم با رویکردی سلبی و ایجابی به امنیت اجتماعی پرداخته اند.

کلیدواژه‌ها


احمدی، سیدمحمد (1386)، «توسعه اجتماعی و امنیت ملی»، پژوهشنامه مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره 14، زمستان 1386
استراوس، آنسلم؛ کوربین ، جولیت (1387)، اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
افتخاری، اصغر، (1385)، «تهدید اجتماعی شده رویکردی تازه در تهدید شناسی»، مطالعات دفاعی استراتژیک، سال هفتم، شماره 27، پاییز 1385
پاتنام، روبرت (1380)، دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران: انتشارات غدیر
پورسعید، فرزاد (1392)، فرهنگ توصیفی اصطلاحات امنیت، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
تریف تری و دیگران (1383)، مطالعات امنیتی نوین، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
حسنی فر، عبدالرحمن (1383)، «دولت و امنیت اجتماعی در قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران»، دین و ارتباطات، شماره 23، پاییز 1383
ربیعی، علی (1384)، مطالعات امنیت ملی؛ مقدمه ای بر نظریه‌های ملی در جهان سوم، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، چاپ اول
رضوی­نژاد، سیدامین، ملک­محمدی، حمیدرضا، (1397)، «درآمدی تحلیلی بر مسئله­شناسی در سیاست­گذاری امنیتی»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست­گذاری عمومی، دوره هشتم، شماره 2
رمضانی، حسین (1394)، «تحلیل مفهومی‌ساختاری مناسبات امنیت و توسعه در هندسۀ معرفت و حکمت اسلامی»، پژوهشنامه علوم انسانی اسلامی، شماره 4، پاییز و زمستان 1394
روچیلد، اما و دیگران (1391)، ترجمان جامعه و امنیت - جلد اول: امنیت، جامعه، هویت، ترجمه علیرضا طیب، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
روی، پل (1382)، «معمای امنیت اجتماعی»، ترجمه منیژه نویدنیا، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره 3، پاییز 1382
زارعی محمدحسین (1387)، «امنیت قضایی به مثابه حق»، مجلس و راهبرد، سال 14، شماره 56، تابستان 1387
سام آرام، عزت الله؛ حسینی حاجی بکنده، سیداحمد؛ موسوی چلک، حسن (1397)، «سیاستگذاری اجتماعی در حوزه کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی و تاثیر آن بر امنیت اجتماعی»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 55 پاییز 1397
شریف زاده، فتاح؛ الوانی، سیدمهدی؛ رضایی منش، بهروز؛ مختاریان پور، مجید (1392)، «موانع اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه: بررسی تجربیات مدیران فرهنگی»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال هفتم، شماره 1، بهار و تابستان 1392
شفیعى، حسن و محقر، علی (1388)، «سرمایه اجتماعى و امنیت اجتماعى پایدار، فصلنامه امنیت اجتماعى، شماره 17، بهار 1388
شیرازی، حسن و غلامی، عباس و اوجاقی، علی (1396)، «تبیین نقش علم و فناوری در الگوی ایرانی اسلامی‌پیشرفت در حوزه دفاعی امنیتی، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، سال پانزدهم، شماره 69، پاییز 1396
صدیقی اورعی، غلامرضا (1376)، «تأثیر ساختاری بر پدیده امنیت یا ناامنی اجتماعی»، مجموعه مقالات ارائه شده در همایش توسعه و امنیت عمومی‌7-5 اسفند 1375، تهران: انتشارات وزارت کشور
عبدالله­خانی، علی (1392)، نظریه‌های امنیت، تهران: انتشارات ابرار معاصر
علایی، حسین، (1391)، «امنیت پایدار در سند چشم انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی‌ایران»، آفاق امنیت، سال پنجم، شماره 15، تابستان 1391
غفورزاده ورنو، غلامرضا (1388)، تهدیدات اجتماعی و امنیت ملی، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع
قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی‌ایران (1389). مرکز پژوهش‌های مجلس http://rc.majlis.ir
قانون برنامه پنجساله چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی‌ایران (1383). مرکز پژوهش‌های مجلس http://rc.majlis.ir
قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی‌ایران (1396). مرکز پژوهش‌های مجلس http://rc.majlis.ir
قدرتی، حسین و همکاران (1388)، «احساس امنیت اجتماعى و تعیین کننده هاى اجتماعى اقتصادى آن (مطالعه موردى: شهر سبزوار)»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعى، شماره 30
قیصری، نورالله و حسینی، سید مهدی (1392)، «ابعاد و شاخص­های امنیت پایدار؛ مبتنی بر مدل مهندسی همگرایی ملی»، آفاق امنیت، سال پنجم، شماره 20، پاییز 1392
کلاهچیان، محمود (1388)، «راهکارهای تحقق امنیت اجتماعی»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 18، تابستان 1388
گروه مطالعات امنیت ملی (1390)، امنیت اجتماعی (عوامل و راهبردها)، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی‏
نصراله­زاده، محمدجواد و صائبی، حسن (1397)، «ارائه الگوی راهبردی در حوزه امنیت اجتماعی بر اساس گفتمان امام خمینی(ره)، رهبری، قانون اساسی، تجارب جمهوری اسلامی‌ایران و بهره گیری از تجارب بشری»، فصلنامه امنیت ملی، سال هشتم، شماره 27، بهار 1397
نصری، قدیر (1390)، درآمدی نظری بر امنیت جامعه ای (مفاهیم، مؤلفه‌ها و نظریه ها)، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
نویدنیا، منیژه (1382)، «درآمدی بر امنیت اجتماعی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره 19، بهار 1382
ونت، الکساندر (1385)، نظریه اجتماعی سیاست بین الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه
 
Australia government (2018). national security science and technology, Policy and priorities: https://www.dst.defence.gov.au/sites/default/files/research facilities/documents/NSS26T policy and priorities.PDF
Brimmer, E. (2007). Seeing blue: American visions of the European Union. European Union Institute for Security Studies.
Parthasarathi, A. (2004). “Science and its applications to societal security”. Current Science Bangalore, 87, 1174-1175.
The Secretary of State for Defence By Command of Her Majesty UK (2012). National Security Through Technology:Technology, Equipment, and Support for UK Defence and Security: http://www.mod.uk.ISBN: 9780101827829
United Nations General Assembly (2018). Seventy-third session Item 98 of the preliminary list. Role of science and technology in the context of international security and disarmament: https://digitallibrary.un.org/record/1639159.pdf