نسبت قاعده فقهی «حرمت تنفیر از دین» با حکم حکومتی در حکومت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران،

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

این مقاله با محوریت قرار دادن قاعده ایجابی حرمت تنفیر از دین و تعمیم دادن حکم این قاعده به موضوعاتی که عامل دین گریزی می­شود، درصدد است تا با ارائه دلایلی عقلی و نقلی پاسخی برای برخی مشکلات و مسائل مستحدثه که در زمانه امروزی در جامعه اسلامی‌رخ می­دهد، بیابد. همچنین در این مقاله نشان داده می‌شود که حکم حکومتی در پاره­ای از مواقع بر احکام اولیه اسلامی‌نیز اولویت دارد، زیرا حکم حکومتی خود از احکام اولیه اسلامی‌و ناظر بر تحولات جاری جامعه اسلامی‌است. در همین راستا، پژوهش حاضر این سؤال را پیش می­کشد: اگر اجرای حکمی‌از احکام اولیه اسلام باعث انزجار عموم (اعم از پیروان دین، غیر دین داخل یا خارج حاکمیت اسلامی) گردد می­توان با حکم حکومتی مانع از اجرای آن شد؟ فرضیه مقاله این است: با توجه به اینکه حکومت اسلامی‌از احکام اولیه اسلامی‌محسوب می­شود، می­توان با توسل به حکم حکومتی و بهره­گیری از قاعده فقهی مصلحت، تزاحم میان احکام اولیه و حرمت تنفیر از دین را حل کرد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
افرام بستانی، فؤاد (1375)، فرهنگ ابجدی، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلامی.
امام خمینی (ره)، روح الله (1361)، وصیت­نامه الهی- سیاسی، 26 بهمن 1361.
امام خمینی(ره)، روح الله (1378- الف)، البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام خمینی(ره)، روح الله (1378)، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)، ج 20، چاپ نخست، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
البخاری، محمدبن اسماعیل (1423 ق)، صحیح البخاری، شماره 6124، بیروت، المکتبه العصریه.
بوطی، حسن بن علی (1412)، «ضوابط المصلحة فی الشریعه الاسلامیه». چ ششم. مؤسسه الرساله‌. دارالمتحد.
جوادی آملی، عبدالله (1379). «ولایت فقیه». چ دوم. قم: مرکز نشر اسراء.
حرعاملی، محمدبن حسن (1427)، علم الرجال، قم، نشر مؤسسه علمی‌فرهنگی دارالحدیث.
رحمانی، محمد (1382)، بازشناسی احکام صادره از معصومین، بوستان کتاب قم.
سبحانى، جعفر (1415). الرسائل الأربع. قم: مؤسسه امام صادق.
سیفی مازندرانى، علی (1428). دلیل تحریر الوسیله ـ ولایت الفقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
صرامی، سیف الله (1383)، منابع قانونگذاری در حکومت اسلامی، بوستان کتاب قم.
طباطبایی. ‌محمدحسین (1362). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: انتشارات اسلامی.
طباطبائی، محمدحسین و دیگران (1341)، بحثی درباره مرجعیت و روحانیت، تهران، شرکت سهامی‌انتشار.
طبرسی، فضل­ بن­حسن (1402)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فراهانی، تهران.
غزالی، ابوحامد احمد (1413)، «المستصفی». چ اول. بیروت: دارالکتب‌الاسلامیه.
قرطبی، محمد بن احمد (1364)، الجامع لاحکام القرآن، تهران، نشر ناصرخسرو.
قمی، محمد (1303). «قوانینالأصول». تهران: چاپخانه حاج ابراهیم.
کلانتری، علی اکبر (1388)، حکم ثانوی در تشریع اسلامی، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب.
محمدی، ابوالحسن (1383)، مبانی استنباط حقوق اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
مددی، سیداحمد (1388)، جایگاه قرآن در فقاهت، مجله فقه، سال شانزدهم، شماره 2.
مطهری، مرتضی (1367)، آشنایی با علوم اسلامی، قم، صدرا.
مطهری، مرتضی (1380)، اسلام و مقتضیات زمان، ج2، تهران، نشر صدرا.
مظفر، محمدرضا (1405ق)، اصوال الفقه، قم، نشر دانش اسلامی.
مکارم شیرازى، ن. 1422. بحوث فقهیه هامه. قم: انتشارات مدرسه امام علی.
موسوی­خمینی، روح­الله (1381)، استفتائات از محضر امام خمینی(ره)، چاپ اول، قم: دفترانتشارات اسلامی.
میرداداشی، ‌محمد (1388). بررسی فقهی حقوقی حکم حکومتی. فصلنامه رواق اندیشه. ش44.
نباتان و رضاپور، محمداسماعیل و حسین (1393)، نقش قدرت نرم آموزش عالی در تحقق اهداف انقلاب اسلامی، فصلنامه سیاست متعالیه، سال دوم، شماره هفتم، زمستان 93.
نمازی­فر، حسین (1379)، "احکام حکومتی از دیدگاه امام خمینی رحمه الله علیه"مجله مقالات و بررسی ها، 68.
هاشمی، سید محمد (1380)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی‌ایران، تهران، دادگستر.