اثربخشی آیین‌ها و مناسک بر قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران (با تأکید بر فرهنگ عاشورا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، گروه علوم اجتماعی(علوم سیاسی)، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی ۳۶۹۷-۱۹۳۹۵ تهران، ایران

2 مربی، گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی ۳۶۹۷-۱۹۳۹۵ تهران، ایران

چکیده

یکی از مفاهیمی که در دوران اخیر دچار تحول معنایی شده است، مفهوم قدرت می‌باشد. گذار مفهومی قدرت از حوزه سخت‌افزاری به حوزه نرم‌افزاری، امروزه موردتوجه کارگزاران سیاسی کشورها واقع شده است. حصول به جنبه نرم‌افزاری، قدرت شرایط خاص خود را می‌طلبد که نوع فرهنگ سیاسی یکی از لوازم اصلی برای تحقق هدف مذکور است، بنابراین یکی از متغیرهایی که نقش مهمی در تقویت قدرت نرم یک کشور ایفا می‌کند، نوع فرهنگ سیاسی است. مشروعیت سیاسی، یکپارچگی و توان سیاست سازی از ارکان اصلی قدرت نرم در بُعد داخلی به شمار می‌آید و این مسئله خود ریشه در نوع فرهنگ سیاسی یک جامعه دارد. انقلاب اسلامی ایران ساختار فرهنگی منحصربه‌فردی را داراست که آن را از تمامی انقلاب‌های جهان جدا می‌کند این انقلاب بر پایه فرهنگ عاشورا در باورهای عمیق مذهبی و فرهنگی مردم ایران ریشه دارد و از طریق آیین‌ها، مناسک و بزرگداشت‌ها بازتولید می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های انقلاب اسلامی، که پایه‌گذار و تثبیت‌کننده این حرکت بی‌نظیر مردمی ‌شد، برگزاری آیین­ها و مناسک عاشورا می‌باشد  این پژوهش با روش تحلیل کارکردگرایی دورکیم،  کارکرد آیین‌ها و مناسک عاشورا را بر پویایی و ارتقا قدرت نرم در استمرار حیات انقلاب اسلامی ایران، اثربخش و آیین­های ملی و مذهبی و حضور مردم در این آیین‌ها و مناسک را به‌عنوان ظرفیتی برای تولید قدرت نرم، وحدت ملی و تجدید پیمان با انقلاب اسلامی می‌داند.

کلیدواژه‌ها


-                      ­اسپوزیتو، جان­ ال (1382)، «رویکر د اسلامى در فرایندهاى حکومت»، مترجم: مهدی حجت، پگاه حوزه، ش122
-                      امام خامنه‌ای (1391)، انسان250ساله، (بیانات مقام معظم رهبری درباره زندگی سیاسی مبارزاتی ائمه معصومین علیهم السلام)، تهران، چاپ منصوری.
-                      امام خمینی، روح ا... (1387)، صحیفة امام. تهران: مؤسسة حفظ و نشر آثار امام خمینی.
-                      پوراحمدی، حسین (1389)، «قدرت نرم و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران». قم، بوستان کتاب.
-                      پورامینی، محمدامین (۱۳۹۳)، «جایگاه زیارت اربعین در متون حدیثی و فقهی»، مجله فرهنگ زیارت، قم: حوزه علمیه قم. سال پنجم، تابستان و پاییز، شماره ۱۹ و ۲۰.
-                      توسلی، غلام‎عباس (1380)، جامعهشناسی دینی، تهران: سخن.
-                      جعفری­پناه، مهدی(1391)، «قدرت نرم از دیدگاه اسلام و کاربرد مؤلفه­های آن در جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات قدرت نرم، س2 ،ش6 ،تابستان.
-                      جوشقانی، حسین. (1389)، جنگ نرم از دیدگاه قرآن. تهران: نشر ساقی.
-                      حسنی، مهدی (۱۳۸۸)، «بررسی رابطه فرهنگ سیاسی شیعه و پیروزی انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۱۷
-                      حسین پورپویان، رضا (1387)، بسیج و کاربرد قدرت نرم در دوران هشت سال دفاع مقدس. جلد 3 ،تهران، پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج.
-                      حسینی جلالی، سید محمدرضا (۱۳۹۳)، «نقش اربعین در احیاء باد عاشورا و گسترش نهضت امام حسین (ع)»، مجله فرهنگ زیارت، سال پنجم، تابستان و پاییز، شماره ۱۹ و ۲۰.
-                      حســینی، حســین (1381)، رهبری و انقلاب: نقش امام خمینی در انقلاب اسلامی. چاپ اول. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
-                      دورکیم، امیل (۱۳۸3)، «صور ابتدایی حیات دینی»، ترجمه نادر سالارزاده، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
-                      دورکیم، امیل (۱۳9۳)، «قواعد روش جامعه‌شناسی»، ترجمه دکتر علی‌محمد کاردان، تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
-                      رجبی، محمدحسن (1374)، زندگی سیاسی امام خمینی، تهران، قبله.
-                      زارع خورمیزی، محمدرضا (۱۳۹۲)، «اربعین‌های خونین»، مجموعه مقالات اربعین، جمع‌آوری‌شده توسط جمعی از نویسندگان، قم: پژوهشکده حج و زیارت، 21، ۳۲۹-۳۰۳.
-                      سوری قرلیوند، حسین و رشیدی، مهدی (۱۳۹۰)، «بررسی نظری مفهوم قدرت نرم و منابع آن در ایران»، فصلنامه امنیت نرم، سال اول، شماره اول .
-                      سولیوان، ویلیام (۱۳۶۱)، مأموریت در ایران، ترجمه محمود مشرقی، تهران، نشر هفته.
-                      عابدی، حمید (1385)، «سبک زندگی»، مجله حوزه، خرداد و تیر، شماره 29.
-                      صمیمی، مینو (۱۳۷۰)، پشت پرده تخت طاووس، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، انتشارات اطلاعات.
-                      فضل الله، محمدحسین (۱۹۹۵)، تأملات فی الفکر السیاسی الاسلامی، بیروت، موسسه دراسات الاسلامیه.
-                      قبادی، علیرضا، علی پور، پروین (1391)، «تحلیل کارکردی مراسم و مناسک دینی»، فصلنامه اسلام و علوم اجتماعی, 4(8)، 73-91.
-                      قربی، سید محمدجواد (1390)، «درآمدی بر قدرت نرم»، عملیات روانی، س8 ،ش29 ،تابستان.
-                      کرایب، یان (۱۳۷۸)، «نظریه‌های اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس»، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر آگاه.
-                      کوئن، بروس (۱۳۷۲)، مبانی جامعه شناسی، ترجمه توسلی و فاضل، تهران، نشر اقبال.
-                      کیانی، امران، سمیعی اصفهانی، علیرضا (1396)، بررسی نقش و کارکرد نمادهای مناسکی در همبستگی ملی در جمهوری اسلامی ایران. رهیافت انقلاب اسلامی، 11(41), 51-70.
-                      کیوی، ریمون، لوک وان کامپنهود (1384)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: توتیا.
-                      مجتهدزاده، پیروز (۱۳۹۰)، «جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی»، ویراست دوم، تهران: انتشارات سمت، چاپ چهارم.
-                      محمدرضا تاجیک (1378)، «میشل فوکو و انقلاب اسلامی»، تهران، دانش و پژوهش ایران.
-                      محمدی، حمیدرضا؛ سلیم­نژاد ندیمه؛ احمدی، ابراهیم (1396)، «بازتعریفی از ژئوپلیتیک شیعه (با تأکید بر راه‌پیمایی اربعین)» نشریه: جغرافیا، دوره  15 (دوره جدید)، شماره  52.
-                      نای، جوزف (۱۳۸۲)، «قدرت نرم، سیاست خارجی»، ترجمه حسینی مقدم، فصلنامه راهبرد، شماره 29.
-                      نای، جوزف (1383)، «کاربرد قدرت نرم»؛ ترجمه محسن روحانی؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-                      نای، جوزف (۱۳۸۷)، قدرت در عصر اطلاعات: از واقع گرایی تا جهانی شدن، ترجمه سعیدمیرترابی
-                      نای، جوزف (۱۳۸۹)، قدرت نرم ابزارهای موفقیت در سیاست بین الملل، ترجمه سید محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: امام صادق (ع).
-                      نای، جوزف (۱۳۹۰)، «گفتگوی اینترنتی با جوزف نای مبدع نظریه قدرت نرم»، ماهنامه روابطفرهنگی، سال اول، ش ۴.
-                      نای، جوزف (۱۳۹۲)، آینده قدرت، ترجمه احمد عزیزی، تهران: نشر نی.
-                      هاشمی­مطهر، سیدمحمد؛ عودی، ستار (1397)، خوانش سیاسی تعزیه در انقلاب اسلامی. رهیافت انقلاب اسلامی، 12(45)، 137-157.
-                      هرسیج، حسین (1390)، «تجزیه‌وتحلیل ویژگی‌های، مبانی و مؤلفه‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»،  فصلنامهمطالعاتقدرتنرم سال اول، پیش‌شماره سوم.
-                      هنری لطیف­پور، یدالله (۱۳۸۰)، فرهنگ سیاسی شیعه و انقلاب اسلامی ۱۳۴۲، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
-                      الیاسی، محمدحسین (1389)، مقدمه‌ای بر ماهیت، ابعاد و مبانی قدرت نرم، تهران، نشرساقی.
-                      منابع اینترنتی
-                      ابوطالبی، مهدی (1378)، نقش فرهنگ سیاسی شیعه در وقوع انقلاب اسلامی ایران، قابل دسترسی در سایت:
-                      http://prof. iki. ac. ir/abutalebi/?p=110.