کاهش شکاف جنسیتی در جمهوری اسلامی و تاثیر آن بر جنبش اجتماعی زنان (با تاکید بر دهه‌های دوم و سوم پس از انقلاب)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده الهیات، حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیات، تهران

2 استاد مدعو گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات وعلوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

انقلاب اسلامی و تحولات ناشی از آن جنبش اجتماعی زنان را وارد عرصه جدیدی کرده است. این مقاله تلاش دارد تا به این پرسش پاسخ دهد که شکاف جنسیتی چه تاثیری بر تحولات جنبش زنان در ایران پس از انقلاب اسلامی گذاشته است؟ در این راستا با به کار گیری روش توصیفی و تحلیلی،  ابتدا «شکاف جنسیتی» به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار بر جنبش اجتماعی زنان پس از انقلاب بررسی شده و با توجه به شاخص‌های جهانی شکاف جنسیتی G.G.I )  (شامل فرصت دستیابی به آموزش، جذب خدمات بهداشتی، مشارکت اقتصادی و مشارکت در قدرت سیاسی ، مشخص می‌شود که جمهوری اسلامی در مجموع موفق به کاهش شکاف جنسیتی در جامعه پس از انقلاب شده است، سپس با بهره گیری از نظریه جنبش‌های اجتماعی «آلبرتو ملوچی» که منافع و هویت جمعی را اساس جنبش‌های اجتماعی دانسته و هدف این تحرکات را هم بیش از همه اصلاح و تغییرات فکری و فرهنگی می‌داند ، این نتیجه حاصل می‌شود که زنان در جمهوری اسلامی به ویژه طی دهه‌های دوم و سوم پس از انقلاب، به واسطه کاهش شکاف جنسیتی خصوصا در حوزه‌های آموزشی، به نوعی هویت جمعی مشترک رسیده و مطالبات جدید خود را در قالب جنبش اجتماعی زنان در عرصه جامعه مدنی گسترش داده اند.

کلیدواژه‌ها


- آفاری، ژانت (1382)، «جنبش زنان ایران، غیر متمرکز و گسترده»، زنان، شماره 98.
- ابراهیمی‌پور، حوا (1395)، «تجزیه و تحلیل نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در جنبش‌های اجتماعی جدید با تأکید بر تحولات مصر»، فصل نامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال 17، شماره 3.
- اردستانی، علی (1385)، «جنبش زنان مفهومی نظری یا واقعیتی جامعه شناختی»، چیستا، شماره 227.
- اصغری، فیروزه وعطیه هنردوست (1393)، «مطالعه تطبیقی وضعیت و جایگاه زنان در ایران و مالزی بر اساس شاخص‌های نابرابری جنسیتی»، زن در توسعه و سیاست، دوره 12، شماره 1.
- بشیریه، حسین (1381)، جامعه‌شناسی سیاسی، نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نشر نی.
- بشیریه، حسین، (1374)، جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
- تاجیک، محمدرضا (1381)، «جامعه ایرانی و شکاف میان نسل‌ها»، راهبرد، شماره 26.
- توحیدی، نیره، (1382)، «پیوند جهانی جنبش زنان»، گفتگو، شماره 38.
- جلائی‌پور، حمیدرضا (1385) «چهار ارزیابی جامعه‌شناختی از موقعیت زنان ایران»، فصل نامه رفاه اجتماعی، سال 5، شماره 21.
- رازقی نصرآباد، حجیه بی بی و محمد رضا کارگر کوشکی (1387) «عدم تعادل جنسیتی در ساختار شغلی ایران»، بررسی‌های آمار رسمی ایران، شماره 72.
- رنجبر، حسین (1383)، بررسی جنبش اجتماعی زنان از مشروطه تاکنون، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
- زاهدانی، سعید و بیژن خواجه نوری (1383)، «جنبش زنان در تاریخ معاصر ایران»، در: مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 185.
- شادی طلب، ژاله، (1381)، توسعه و چالش‌های زنان در ایران، تهران: نشر قطره.
- شجاعی، زهرا (1384)، «هشت سال کار برای زنان»، آمار مرکز مشارکت زنان از وضعیت پیشرفت زنان ایران، م زنان، شماره 121.
- شفیعی، سمیه سادات (1385)، «جمهوری اسلامی و مطالبات زنان»، راهبرد، شماره 41.
- شفیعی، سمیه سادات و زهرا پورباقر(1393)، «زنان و شاخص‌های توسعه در ایران و ترکیه»، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 21.
- صادقی فسایی، سهیلا وسمیرا کلهر (1386)، «ابعاد شکاف جنسیتی و میزان تحقق کاهش آن در برنامه سوم توسعه»، پژوهش زنان،‌ دوره 5، شماره 2.
- صفری شالی، رضا‌ (1394)، «تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در لوایح و برنامه‌های توسعه اقتصادی،‌ اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات جامعه شناختی، دوره 22، شماره 2.
- قدیمی، اکرم و ارسلان قربانی و رحمان حریری (1389)، «مقایسه جایگاه زنان در برنامه‌های توسعه و کلان جمهوری اسلامی ایران»، فصل نامه تحقیقات زنان، سال 5، شماره 3.
- لارنا، انریک و هانک جانستون و ژوزف گاسفیلد (1387)، جنبش‌های نوین اجتماعی، ترجمه سید محمد کمال سرویان و علی صبحدل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- محبوبی، حسین واصحاب حبیب‌زاده ملکی (1390)، «جایگاه زنان ایران در فرآیند توسعه» پلیس زن، سال 5، شماره 15.
- محمودیان، حسین (1384)، «ماهیت نامتجانس بهبود موقعیت زنان در ایران»، پژوهش زنان، دوره 3، شماره 12.
- نش، کیت، (1382)، جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر.
- نیک پی، امیر وافسانه توسلی وشیوا مدرس زاده (1389)، «تأثیر شرایط اجتماعی و فکری زنان بر کارآمدی قوانین مربوط به آنها»، فصل نامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال دوم، شماره 2.
 
-Afshar, Haleh (2004), Women and Politics in the Third World, London: Routledge.
-Melucci. Alberto (1989), Nomands of the Present: Social Movements and Individual Needs InContemporary Society, Hutchinson Radius .
-Melucci, Alberto (1985), "The Symbolic Challenge of Contemporary Movements", Social Research, vol. 52, no. 4 :
<http://www.jstor.org/stable/40970398 .