جایگاه اقتصاد مقاومتی در حکمرانی مطلوب اسلامی از دیدگاه آیت الله خامنه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران،

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران،

چکیده

اقتصاد یکی از مهم­ترین مؤلفه­های اثرگذار بر حوزه سیاست و از جمله چگونگی شکل­گیری حکمرانی مطلوب است. از جمله اندیشمندانی که ایده­های آنان معطوف به عمل است و درصدد ترسیم حکمرانی مطلوب بر پایه مؤلفه­های اقتصادی مقاومتی هستند، آیت­الله خامنه­ای است. ایده ایشان، امروزه به عنوان یکی از مهم­ترین نظریات اقتصادی در جهان اسلام به شمار می­رود. به این منظور، هدف پژوهش حاضر، بررسی جایگاه اقتصاد مقاومتی بر موضوع حکمرانی مطلوب اسلامی در آراء و دیدگاه­های رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت­الله خامنه­ای است. سؤال پژوهش نیز در همین راستا قابل طرح است که ایده اقتصاد مقاومتی از چه طریقی می‌تواند باعث تحقق حکمرانی مطلوب گردد؟ یافته­های پژوهش حاضر نشان می‌دهند که اقتصاد اسلامی با در نظر گرفتن ابعاد مادی و معنوی انسان، تکیه بر درون­زایی، نفی سلطه بیگانگان، جلوگیری از مصرف­گرایی، تکیه بر توان داخلی و تولید بومی، باعث تحقق آرمان­های اسلامی از جمله عزت و کرامت انسانی می­شوند که خود شاکله نظام حکمرانی مطلوب اسلامی به شمار می­روند. بنابراین سیاستگذاری در عرصه اقتصاد و اقتصاد مقاومتی می‌تواند هم زمینه­ای برای تحقق حکمرانی مطلوب تلقی شود و هم اینکه الگویی برای اصلاح حوزه سیاست در نظر گرفته شود. روش نوشتار نیز توصیفی-تحلیلی و بهره­گیری از منابع کتابخانه­ای، سخنرانی­ها و بیانات رهبری معظم انقلاب است.

کلیدواژه‌ها


-                      قرآن کریم.
-                      نهج البلاغه (1379)، با کوشش علی دشتی، قم: نشر مشهور.
-                      اکبری و رضایی، مرتضی و فریدون (1393)، واکاوی شاخصه­های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله)، دوفصلنامه الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، سال سوم، شماره پنجم، پاییز و زمستان 94، صص 109-85.
-                      امامزاده­فرد، پرویز (1390)، جایگاه و نقش حقوق در حکمرانی مطلوب، فصلنامه حقوق بشر، جلد 6، شماره 1، بهار و تابستان 90، صص 44-31.
-                      ایروانی، جواد (1393)، آشنایی با اقتصاد اسلامی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
-                      تراب‌زاده جهرمی‌، محمدصادق، سجادیه، علیرضا، سمیعی نسب، مصطفی (1392)، بررسی ابعاد و مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت اله خامنه‌ای، نشریه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 32، دوره 10.
-                      حرعاملی، محمدبن حسن (1389)، وسائل الشیعه، چاپ اول، قم: موسسه نشر اسلامی.
-                      رنجبر اردکانی، صمد (1396)، موانع تحقق اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران، رهیافت انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 39، صص 160-141.
-                      سیفلو، سجاد (1393). اقتصاد مقاومتی راهبرد دفاع غیرعامل اقتصادی، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 87.
-                      شعبانی، احمد، نخلی، رضا (1393)، مؤلفه­های اقتصاد مقاومتی در ادبیات رایج و در بیان مقام معظم رهبری، فصلنامه آفاق امنیت، دوره 7، شماره 13، صص 88-55.
-                      شه­بخش، بیتا، ذولفقاری زعفرانی، رشید، کلانتری، مهدی (1397)، طراحی الگوی ساختاری فرهنگ مدیریت جهادی در بنگاه­های اقتصادی دولتی، رهیافت انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره 45، صص 84-65.
-                      صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1413)، من لایحضره الفقیه، قم: مرکز نشر اسلامی.
-                      عباسی، بیژن (1395)، حقوق بشر وآزادی‌های بنیادین، تهران: نشر دادگستر.
-                      علویان، مرتضی، زارع­پور، محمد (1396)، شاخص‌های حکمرانی مطلوب در اندیشه سیاسی آیت الله جوادی آملی، پژوهش­های سیاست اسلامی، سال پنجم، شماره یازدهم، صص 60-37. 
-                      غفاری، هادی، یونسی، علی (1395)،  مبانی فقهی پیشرفته اقتصاد اسلامی، تهران: مرکز چاپ و توزیع دانشگاه پیام نور.
-                      فشاری، مجید، پورغفار، جواد (1393). بررسی و تبیین الگوی اقتصاد مقاومتی در اقتصاد ایران، مجله اقتصادی، شماره­های 5 و 6، 40- 29.
-                      قاسمی، زهرا، جرفی، عبدالامیر، محمودیان، حمید (1397)، ضرورت تغییر در سبک زندگی جهت تحقق اقتصاد مقاومتی و پیاده سازی مدیریت جهادی در جامعه اسلامی، رهیافت انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره 44، صص 26-3.
-                      کینگ­ول، مارک (1386)، «مایکل­والزر:تکثرگرایی،عدالت و­دموکراسی»، در کتاب: دموکراسی لیبرال و منتقدان آن،ویراسته اپریل کارتر و جفری استوکس،ترجمه حمیدرضا رحمانی زاده دهکردی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
-                      مجلسی، محمد باقر (1403)، بحارالانوار، بیروت، نشر دار احیاء التراث العربی.
-                      مرشدی­زاد، علی (1396)، حکمرانی خوب و حکمرانی مطلوب در تمدن نوین اسلامی، دوفصنامه آینده پژوهی ایران، سال دوم، شماره سوم، صص 143-125.
-                      مقصودی، حمیدرضا (1396)، حکمرانی علم در تمدن اسلامی؛ رویکردی انتقادی به منطق اقتصادی متعارف در حکمرانی علم، مجموعه مقالات دومین همایش تمدن نوین اسلامی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شاهد.
-                      میرمعزی، حسین (1394)، فقه اقتصادی و اقتصاد اسلامی، مجله اقتصاد اسلامی، شماره 15، دوره 59، ص 3-25.
-                      میل، جان استوارت (1363)، رساله دربارۀ آزدی، ترجمۀ جواد شیخ الاسلامی، تهران: نشر علمی فرهنگی.
-                      میلر، دیوید (1388)، فلسفۀ سیاسی، ترجمۀ کمال پولادی، چاپ اول، تهران، نشر مرکز.
-                      نوربخش، بهمن، ساعی، احمد، میرترابی، سعید (1398)، جایگاه حکمرانی خوب در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران و اندیشه امام خمینی (ره)، رهیافت انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شماره 48، صص 130-111.
-                      هتنه، بژور (1381)، تئوری توسعه و سه جهان، ترجمه احمد موثقی، تهران: نشر قومس.
-                      والزر، مایکل (1389)، فربه و نحیف خاستگاه هنجارهای اخلاقی، ترجمه صادق حقیقت و مرتضی بحرانی، تهران، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
 
-                      منابع لاتین:
-                      Nozick, Robert(1974), anarchy, state and utopia, basil Blackwell, oxford.
-                      Rawls. John (1971), A Theory of Justice, Harvard.   
-                      Rose, A. (2007), “Economic Resilience to Natural and Man-made Disaster: Multidisciplinary Origins and Contextual Dimensions”, Environmental Hazard, 7.
-                      سایت­ها و منابع اینترنتی:
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اساتید و نخبگان دانشگاه صنعتی شریف، مورخ 13/10/1395؛ قابل بازنمایی در سایت: www.Leader.ir
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مردم آذربایجان شرقی، مورخ: 28/11/1394؛ قابل بازنمایی در سایت: www. Farsi.khamenei.ir
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مردم آذربایجان شرقی، مورخ: 29/11/1396؛ قابل بازنمایی در سایت: www. Farsi.khamenei.ir
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار نخبگان جوان علمی، مورخ: 26/7/1396؛ قابل بازنمایی در سایت: www. Farsi.khamenei.ir
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار دانشجویان کرمانشاه، مورخ: 24/07/1390؛ قابل بازنمایی در سایت:
-                      www. farsi.khamenei.ir
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مسؤولان نظام، سفرای کشورهای اسلامی و اقشار مختلف مردمی، مورخ: 27/04/1394؛ قابل بازنمایی در سایت: www.Leader.ir
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت عید غدیر، مورخ: 30/06/1395؛ قابل بازنمایی در سایت: www. Farsi.khamenei.ir
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از اساتید دانشگاه‌ها در روز دوازدهم ماه مبارک رمضان؛ در حسینیه امام خمینی (رحمه الله)، مورخ: 29/3/1395؛ قابل بازنمایی در سایت: www.Leader.ir
-                      بیانات مقام معظم رهبری در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس، مورخ: 16/3/1395؛ قابل بازنمایی در سایت: www.Leader.ir