بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیت محمدرضا پهلوی و وابستگی در سیاست خارجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه خوارزمی، و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

2 استاد تمام و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی

3 استاد تمام و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی

چکیده

بخش مهمی از علم سیاست به شناسایی رفتار و افکار انسان مربوط می‌شود. رهبران سیاسی به‌رغم مقام خود در جامعه، ویژگی‌های شخصیتی مختص به خود را دارند که می‌تواند پیامدهایی برای تصمیم گیری آنها در عرصه سیاست داشته باشد. از این رو لازم است برای فهم اقدامات و سرنوشت رهبران سیاسی، شخصیت آنان به دقت از دیدگاه‌های روانشناختی مورد واکاوی قرار گیرد این مقاله بدنبال پاسخ به این سئوال است که چگونه ویژگی‌های شخصیتی شاه در پیوند با سیاست خارجی او مبتنی بر وابستگی بوده است؟ روش تحقیق در این مقاله کیفی با رویکرد توصیفی-تاریخی است و داده‌های پژوهش به شیوه کتابخانه‌ای و از طریق فیش برداری جمع آوری شده است. بر اساس تحلیل رفتار متقابل اریک برن و بررسی سبک رشد شخصیتی محمد رضا پهلوی به نظر میرسد، نوع تربیت خانوادگی شاه مبتنی بر استبداد رضاشاهی از یک طرف و تنوع محیط‌های تربیتی محمدرضا از طرف دیگر باعث شده بود تا علاوه بر ظهور وابستگی در شخصیت او به روسای جمهوری امریکا به عنوان «پدر» نگاه کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که به واسطه حضور رضاشاه به عنوان فردی قدرتمند در زندگی شخصی و سیاسی محمدرضاشاه، او هرگز نتوانست از سیطره روانی پدر خارج شود و در تعاملات سیاسی همواره بدنبال یک حامی بوده است..

کلیدواژه‌ها


-                      استوارت، یان و ون جونز(1389). تحلیلرفتارمتقابل: روش‌هاینویندرروان‌شناسی، ترجمة بهمن دادگستر، تهران: دایره، چاپ سیزدهم.
-                      برن، اریک(1395). تحلیل رفتار متقابل، ترجمه اسماعیل فصیح، تهران: نشر نو. چاپ هشتم.
-                      بهرامی، منصور(1385). مفاهیمتحلیلرفتارمتقابل، تهران: خط هنر.
-                      پارسونز، آنتونی.(1363). غرور و سقوط، ترجمه منوچهر راستین، انتشارات هفته.
-                      پهلوی، محمد رضا شاه (1385). پاسخ به تاریخ، ترجمه: حسین ابوترابیان، چاپ دهم.
-                      پهلوی، محمد رضا (1339). مأموریت برای وطنم، تهران: نشر بنگاه، ترجمه و نشر کتاب، چاپ اول.نیلوفر. 
-                      فردوست، حسین(1371).ظهور و سقوط سلطنت پهلوی.تهران: انتشارات اطلاعات
-                      راتوس، اسپنسر. (1388). روانشناسیعمومی، ترجمة حسین ابراهیمی مقدم و دیگران، تهران: ساوالان، چاپ دوم.
-                      زونیس، ماروین ( 1370 ). شکست شاهانه: روانشناسی شخصیت شاه / نوشته ماروین زونیس؛ ترجمه عباس مخبر. تهران: طرح نو
-                      زیباکلام، صادق(1378). مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی. نشر روزنه، تهران.
-                      سولیوان، ویلیام. (1361). ماموریت در ایران، ترجمه محمود مشرقی، انتشارات هفته، چاپ سوم .
-                      شعاری‌نژاد، علی‌اکبر. (1366). فرهنگ علوم رفتاری، تهران: امیرکبیر.
-                      علم، اسدالله (1392 ). یادداشت‌های علم، ۷ جلد، تهران: نشر کتاب سرا.
-                      عمید زنجانی، عباسعلی(1367). انقلاب اسلامی ایران و ریشه‌های آن، تهران: کتاب سیاسی
-                      کار، ارگان سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران، ویژه سیاهکل و قیام پر شکوه خلق، 19 بهمن 1358.
-                      کدی،آر. نیکی(1392). نتایج انقلاب ایران. ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران: انتشارات ققنوس
-                      طاهری، سید مهدی (1389) "روان‌شناسی سیاسی شخصیت محمد‌رضا پهلوی با تکیه بر نظریة کارن هورنای." جستارهای سیاسی معاصر سال اول، شمارة دوم، پاییز و زمستان 1389،صص 65 ـ-85
-                      هایزر، رابرت (1365). ماموریت در ایران(خاطرات ژنرال هایزر)، ترجمه ع. رشیدی، اطلاعات، تهران.
-                      مجاهد، ارگان سازمان مجاهدین خلق ایران، س اول، ش 5، بهمن 1351، ص .1
-                      فرهاد نوائی، روانکاوی ریشه‌های استبداد در خانواده و تاثیر آن بر سیاست خارجی مازوخیستی و سیاست داخلی سادیستی،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی،1385.
-                      Patrick j. Mc Gown, "Adoptive foreign policy Behavior: An Empirical Approach": n jams N .Rosenau, comparing foreign policies: theories, findings, and method, (New York: sage publication, inc., 1974) pp.3-22.
-                      Simonton D.K. (2014) The Personal Characteristics of Political Leaders: Quantitative Multiple-Case Assessments. In: Goethals G.R., Allison S.T., Kramer R.M., Messick D.M. (eds) Conceptions of Leadership. Jepson Studies in Leadership. Palgrave Macmillan, New York. 53-69 https://doi.org/10.1057/9781137472038_4
-                      E swarappa K., Das S. (2019) Transactional Analysis. In: Leeming D. (eds) Encyclopedia of Psychology and Religion. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-27771-9_200115-1
-                      Berne, E. (2011). Games people play: The basic handbook of transactional analysis, Tantor eBooks.
-                      Tudor, K. (2019). "Religion, Faith, Spirituality, and the Beyond in Transactional Analysis." Transactional Analysis Journal 49(2): 71-87
-                      Veronese, G., et al. (2015). "Narcissism and Defending Self-Esteem. An Exploratory Study based on Self-characterizations." The Open Psychology Journal 8(1).38-43
-                      Berne, E. (1958). "Transactional analysis: A new and effective method of group therapy." American Journal of Psychotherapy 12(4): 735-743.
-                      Jadon, P. S. and S. Tripathi (2017). "Effect of Authoritarian Parenting style on self esteem of the Child: A Systematic Review." International Journal of Advanced Research and Innovative Ideas 3: 909-913.
-                      Garcia, F. (2015). Parenting: Cultural influences and impact on childhood health and well-being, Nova Science Publishers, Incorporated.
-                      Torkaman, M., Farokhzadian, J., Miri, S. et al. The effect of transactional analysis on the self-esteem of imprisoned women: a clinical trial. BMC Psychol 8, 3 (2020). https://doi.org/10.1186/s40359-019-0369-x