نهضت آزادی در ایران پساانقلابی: تعارض منظومه‌های معنایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مسائل ایران،دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد واحدتهران مرکزی،تهران، ایران .

2 استادیار، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد تهران مرکزی، تهران، ایران.

3 استادیار، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

نهضت آزادی یکی از تشکل‌های سیاسی تاثیرگذار در فرآیند انقلاب، که در مبارزه پارلمانتاریستی و مسالمت آمیز با رژیم پهلوی موثر بود، پس از انقلاب، با پذیرش وظیفه خطیرِ دولت‌موقت، نقش انتقال قدرت را ایفا کرد. اما در جریان تثبیت و تکوین ساختار قدرت حذف شد. این پژوهش با هدف بررسی علل اصلی ناکامی نهضت آزادی در فرایند ساخت قدرت در جمهوری اسلامی انجام شده است. یافته‌های این پژوهش حاکی از این است که عدم هم سویی میان دالهای مرکزی و منظومه‌های معنایی گفتمان نهضت آزادی با مبانی فکری و ایدئولوژی غالب، از یک سو، و از سویی دیگر، تنش و تضاد میان کنشگری محافظه‌کارانه نهضت آزادی در جایگاه دولت موقت، با روحیات انقلابی فضای ایرانِ پساانقلابی، مهمترین علل ناکامی نهضت آزادی در فرایند ساخت و تکوین قدرت در جمهوری اسلامی بوده است. این تعارضات در پنج مولفه «شکل نظام سیاسی»، «مبانی مشروعیت»، «الگوی تعامل با غرب»، «ایرانیّت و اسلامیّت»، و «اندیشه اقتصادی» بررسی شده است. در این مقاله از روش کتابخانه‌ای برای گردآوری اطلاعات و از روش توصیفی و تحلیلِ گفتمانی نیز برای ارزیابی داده‌ها استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


-                      اسماعیلی، خیرالله (1380 )، دولت موقت،تهران : مرکز اسنادانقلاب اسلامی، چاپ دوم.
-                      استمپل، جان .دی(1378)،درون انقلاب ایران، ترجمه منوچهر شجاعی، موسسه خدوات فرهنگی رسا چاپ دوم.
-                      آشوری، داریوش(1378)، فرهنگ اصطلاحات و مکتبهای سیاسی، تهران: نشر مروارید، چاپ پنجم.
-                      امیراحمدی، هوشنگ(1385)، ایران پس ازانقلاب، ترجمه علیمرشدی زاد،تهران : مرکزبازسناسی اسلام وایران،چاپ دوم.
-                      امیری، جهاندار (1386 )، اصلاح طلبان تجدید نظرطلب و پدر خوانده‌ها، تهران : مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-                      امیری، جهاندار (1389، روشنفکری دینی لبیرال یا دین مدار، تهران : مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-                      بازرگان، مهدی (1341 )، مرز دین و سیاست، تهران : شرکت سهامی انتشار.
-                      بازرگان، مهدی (1363 )، انقلاب ایران در دو حرکت، تهران : مولف .
-                      بازرگان، مهدی(1377)، مجموعه آثار، تهران: شرکت سهامی انتشار، جلد1و2.
-                      بازرگان، مهدی(بی تا)، راه بی انتها، تهران: انتشارات جهان آرا.
-                      بازرگان، عبدلعلی(1362 )، مسائل ومشکلات اولین سال انقلاب، تهران:نهضت آزادی.
-                      برزین، سعید(1374)، زندگینامه سیاسی بازرگان، تهران: نشرمرکز.
-                      بروجردی، مهرزاد 1378، روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرازی، تهران : نشر و پژوهش فروزان.
-                      بشیریه، حسین،(1381)، دیباچه‌ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران، تهران نشر نگاه معاصر.
-                      پدرام، مسعود 1382، روشنفکری دینی و مدرنیته در ایران پس از انقلاب، تهران : گام نو .
-                      تیرنی،برایان (1393)، دین،قانون و پیدایش فکر مشروطه،ترجمه راسخ، تهران، انتشارات طرح نو
-                      تاجیک،محمدرضا(1382)،تجربه بازی سیاسی در میان ایرانیان، تهران: نشر نی.
-                      جعفریان،رسول(1391)، جریان هاوجنبش‌های مذهبی سیاسی ایران، تهران: علم .
-                      حائریزدی،مهدی(1944)، حکمت وحکومت، لندن: نشر شادی .
-                      حسینی بهشتی،سیدمحمد(1377)،مبانی نظری قانون اساسی،نهران: بقعه،چاپ اول
-                      حسینی زاده، محمد علی، (1386)، اسلام سیاسی در ایران، قم: دانشگاه مفید، چاپ اول.
-                      دهقانی، رضا، (1386)، روشنفکران دینی و دین داران روشنفکر، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول.
-                      دهقانی فیروزه آبادی،سیدجلال(1388)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی، تهران: سمت.
-                      سحابی، عزت الله (1388)، نیم قرن خاطره و تجربه، تهران :فرهنگ صهبا، جلد1.
-                      شادلو، عباس(1387)، انقلاب اسلامی از پیروزی تا تحکیم، تهران مولف، جلد اول .
-                      شفیعی فر، محمد(1378)، درآمدی برمبانی انقلاب اسلامی، بی جا : نهاد مقام معظم رهبری دردانشگاهها.
-                      ظریفی نیا، (1378)، کالبد شکافی جناح‌های سیاسی درایران 78-1358،تهران : انتشارات آزادی اندیشه .
-                      فوزی،یحیی(1388)،تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، تهران: موسسه تنظیم ونشر .
-                      فوزی،یحیی(1388)،اندیشه سیاسی در ایران بعداز اسلام،تهران:پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی .
-                      کاظمی،عباس(1383)، جامعه شناسی روشنفکری دینی در ایران، تهران: طرح نو.
-                      کاتوزیان، ناصر(1380)، گامی بسوی عدالت،تهران: دانشگاه تهران،ج2.
-                      کلی، جان(1385)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمه محمد راسخ، تهران، انتشارات طرح نو
-                      میلانی،محسن(1381)،شکل گیری انقلاب اسلامی ازسلطنت پهلوی تاجمهوری اسلامی،ترجمه مجتبی عطارزاده،تهران:گام نو
-                      مطهری، مرتضی ( 1379)، پیرامون انقلاب اسلامی ایران، چاپ هفدهم، ناشر صدرا.
-                      نجاتی،غلامرضا(1378)،تاریخ سیاسی بیست وپنج یاتله ایران،تهران : رسا.
-                      نهضت آزادی ایران،(1361 )،یادنامه بیستمین سالگرد نهضت آزادی، بی جا، بی تا.
-                      نوذری، عزت الله (1380)، تاریخ احزاب سیاسی در ایران، شیراز، نوید شیراز
-                      مقالات:
-                      اخوان کاظمی، بهرام، (1378)، امام خمینی و دموکراسی، نشریه دانشگاه اسلامی، تابستان و پاییز، شماره 9 و 10.
-                      حجاریان، سعید (1376 )، گونه شناسی جریان‌های روشنفکری معاصر، فصلنامه پژوهش، سال دوم، شماره 7، زمستان 1376.
-                      درخشه، جلال، (1382)، بازسازی اندیشه دینی و تاثیر آن بر گفتمان سیاسی شیعه در ایران معاصر، مجله پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره 18 و 19.
-                      دولت آبادی، فیروز(1375)، شکست یاپیروزی، بحثی پیرامون رابطه جمهوری اسلامی ایران با جهان اسلام، مجله سیاست خارجی، سال دهم، شماره1،بهار.
-                      فوزی،یحیی(1388)، بررسی تطبیقی خرده گفتمان‌های سیاسی اسلام گرا در ایران قبل از انقلاب اسلامی و تاثیر آن‌ها بر        شکل گیری انقلاب اسلامی، فصلنامه علوم اجتماعی،شماره 42،43.
-                      پایان نامه ها:
-                      شهیدی، محمد(1372 ) بررسی رفتارسیاسی ملیون دردولت موقت، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق.
-                      رزاقی سیاهرودی، سهراب(1373)، ایدئولوژی ورادیکالیسم شیعه در اندیشه سیاسی شیعه، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی.