نقد پسااستعماری اندیشۀ جلال آل‌احمد (گفتمان بومی‌گرایی و مفهوم غرب و فرودستی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، ایران

2 استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا

چکیده

بومی‌گرایی در ایران همانند سایر جوامع جهان سومی در نتیجه ازجاشدگی گفتمان تجدد غربی به عنوان گفتمان بدیل مطرح شد.گفتمان تجدد غربی که ادعای جهانشمولی داشت پس از جنگ جهانی دوم شروع به تزلزل نمود که به نظریات پسااستعماری شهرت یافت. پرسش اصلی تحقیق این است که مفهوم غرب در گفتمان بومی‌گرایی جلال آل‌احمد چه جایگاهی دارد. فرضیۀ تحقیق بر آن است که نوع بازنمایی مفهوم غرب در اندیشۀ جلال آل‌احمد، او را در مقام پیشگامان تفکر پسااستعماری قرار می‌دهد و باید تفسیر اندیشۀ او را ذیل مفهوم «فرودستی» در معنای گرامشیایی-اسپیواکی آن فهمید اما این اندیشه فاقد جهانشمولیّت و مفهوم‌پردازی عام بوده و صرفاً در ابعاد محلی و تمثیلی طرح شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نقد مناسبات فرادستی/فرودستی در اندیشه آل‌احمد در اعتراض به غربزدگی و با هدف بازگشت به خویشتن و ارج نهادن فرهنگ بومی طرح شد اما در سطح انشانویسی باقی ماند و به یک دستگاه مفهومی منسجم نرسید. آل‌احمد در فرایند مفصل‌بندی گفتمان بومی‌گرا با طرح ایده بازگشت به خویش ناتوان از آن بود که با گذار از نگاه محلی و بومی یک صورتبندی مفهومی و جهانشمول از نظریه‌اش ارائه کند. روش جمع آوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • آل‌احمد،جلال(1389)،در خدمت و خیانت روشنفکران،تهران:انتشارات فردوس
  • آل‌احمد،جلال(1387)،غربزدگی، تهران:انتشارات جامه دران
  • آل‌احمد، جلال (1393)، ارزیابی شتابزده، تهران، نشر مجید
  • ازغندی، علیرضا(1394)، تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران(1357-1320)،تهران: سمت
  • بروجردی،مهرزاد(1393)،روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه شیرازی، تهران:انتشارات فرزان روز
  • تلطف، کامران (1393)، سیاست و نوشتار، ترجمۀ کمالی، تهران، نامک
  • توکلی طرقی، محمد (1391)، مهندسانه‌اندیشی و ولایت‌مداری مجتهندسانه، ایران نامه، سال 27، شمارۀ 2 و 3، ص 4-39
  • پورزکی، گیتی (1396)،بازتفسیر مفهوم غربزدگی جلال آل‌احمد در پرتو مفهوم دیالوجیستی خود و دیگری، اندیشه سیاسی در اسلام، بهار 1396 - شماره 11 ‏(صفحه از 59 تا 74)
  • پیلچر، جین؛ ولهان، ایملدا (1399)، مفاهیم کلیدی در مطالعات جنسیت، ترجمۀ شکوری راد و محمدرضا مرادی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
  • دریدا،ژاک(1396)،نوشتار و تفاوت،ترجمۀ رشیدیان،تهران،نی
  • حسینی‌زاده،محمدعلی(1383)، نظریه گفتمان و تحلیل سیاسی، فصلنامه علوم سیاسی، دوره اول، شماره28.
  • حقیقت، سید صادق(1391)، روش شناسی علوم سیاسی، قم:مرکز انتشارات دانشگاه مفید
  • ساعی، احمد؛ مقدس، محمود (1391)، بررسی تفاوتهای مفهومی غرب زدگی در آرای فردید و آل‌احمد، نشریۀ علوم سیاسی، بهار 1391 , دوره 8 , شماره  18 ; از صفحه 159 تا صفحه 175
  • عمرانی،آریا(1380)، بومی‌گرایی، غرب و گفتمانهای روشنفکر ایرانی.کیهان فرهنگی،شماره 181.
  • فرکلاف، نورمن (1387)، تحلیل انتقادی گفتمان،فاطمه شایسته‌پیران، مهران مهاجر، محمد نبوی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها
  • قیصری، علی (1384)،روشنفکران ایران در قرن بیستم، ترجمۀ دهقانی، تهران، هرمس
  • کائوزر، چاد (1397)، مبانی فلسفۀ رادیکال، ترجمۀ حبیبی، تهران، علمی‌و‌فرهنگی
  • گاندی، لیلا (1391)، پسااستعمارگرایی، ترجمۀ کاکاسلطانی، تهران، پژوهشکده مطالعات
  • مارش،دیوید؛ استوکر،جری(1378)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمۀ یوسفی،تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  • مرادی طادی، محمدرضا (1397)، جلال و سعید، نشریه گلشن مهر، شماره 425، ص 12-14
  • مقصودی،مجتبی(1393)،تحولات سیاسی و اجتماعی ایران،تهران:روزنه
  • مورتون، استفان (1392)، اسپیواک، ترجمۀ قابلی، تهران، بیدگل
  • میرسپاسی،علی(1393)،تاملی در تجدد ایرانی،ترجمه توکلیان،تهران: طرح نو
  • نبوی،نگین(1388)،روشنفکران و دولت در ایران، ترجمۀ فشارکی،تهران:پردیس دانش
  • نیچه،فردریش(1392)،غروب بتها،ترجمۀ آشوری، تهران، آگه
  • هیوود،اندرو(1393)،درآمدی بر ایدئولوژی‌های سیاسی،ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی،تهران:انتشارات وزارت امورخارجه
  • یانگ، رابرت (1390)، اسطورۀ سفید، ترجمۀ کریمی، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات
  • William E. Deal and Timothy K. Beal (2004), Theory for religious studies, New York

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار