احکام حکومتی جلوه‌ای از نظام مردمسالاری دینی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه حقوق، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران،

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی و نسبت­سنجی احکام حکومتی با مردمسالاری دینی است. بر این اساس، سؤال پژوهش این است: آیا احکام حکومتی مانعی برای تحقق مردمسالاری به شمار می­روند و یا اینکه جلوه­گر مردمسالاری دینی هستند؟ فرضیه پژوهش بدین ترتیب است: برخورداری بالاترین مقام سیاسی کشور از اختیارات ویژه، با توجه به مبانی و اهداف اصل حاکمیت قانون که محو استبداد و خودکامگی و تحقق عدالت اجتماعی است، تغایری با مردمسالاری دینی ندارد. از مهم­ترین نتایج پژوهش حاضر این است: قانون اساسی ج.ا.ایران با مشخص نمودن اختیارات مسئولین و برابر شمردن آن‌ها با سایر مردم با پیش‌بینی ابزارهای نظارتی بر عملکرد آن‌ها این اصل را پذیرفته است، از طرفی به موجب شرع اسلام، حاکم اسلامی حق دارد مطابق مصالح عمومی برای پاسخگویی به نیازهای مردم، تصمیمات لازم را اتخاذ نماید. حکم حکومتی بر این اساس راهی برای دفاع از منافع عمومی بر مبنای مصلحت عامه مردم است که برحسب تحولات زمانه ممکن است ابعاد مختلفی نیز پیدا کند. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • قرآن کریم.
  • جوادی آملی. ع. 1368. ولایت فقیه (رهبری در اسلام). قم: رجاء.
  • حکیم م. 1979. الاصول العامة للفقه المقارن. چاپ دوم. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
  • ­خمینی، س. ر. 1369، صحیفه نور، ج19و20و21، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  • خمینی، س‌ر. 1373. ولایت فقیه. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • خمینی س‌ر. 1378. صحیفه نور. تهران: موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  • خمینی س‌ر. 1394. ولایت فقیه (جهان اسلام). انتشارات تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ ۲۹.
  • خمینی، ر. .1415 هـ.ق. کتاب البیع. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  • سبحانى ج. 1415. الرسائل الأربع. قم: مؤسسه امام صادق7.
  • صدر س‌م. 1405. دروس فی علم الأصول. ج2. بی‎جا. دارالمنتظر.
  • صدر س‌م. 1412. الفتاوىالواضحه. بیروت: دارالتعاریف للمطبوعات.
  • صرامی س. 1383. درآمدی بر جایگاه مصلحت در فقه، فصلنامه قبسات، دوره 9، شماره 32، صص 100-81.
  • طباطبایی س‌م. 1375. المیزان فی تفسیر القرآن. قم: انتشارات اسلامی.
  • طبرسی ف. 1367. مجمع البیان. چاپ دوم بیروت. دارالمعرفه.
  • علیدوست ا. 1388. فقه و مصلحت. چاپ اول. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • عمید زنجانی، ع. 1391. مبانی‌ فقهی‌ کلیات‌ قانون‌ اساسی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران، تهران، چاپ پنجم، تهران: انتشارات‌ دفتر مرکزی‌ جهاد دانشگاهی.
  • گرجی ع. 1387. حقوق عمومی و حقوق خصوصی: دوگانگی یا یگانگی؟ مجله تحقیقات حقوقی. ش33.
  • گرجی، ا. 1369، مقالات حقوقی، ج1و2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  • منتظری، ح. 1381، مجازات­های اسلامی و حقوق بشر، قم: ارغوان دانش.
  • منتظری، ح. 1400 ق. ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، قم: دارالفکر.
  • نجفى م. 1404. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چاپ هفتم. ج 22. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • نراقى. س‌م. 1417. العناوین الفقهیة. چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • نیکزاد، ع. 1390، حقوق مردم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجله رواق اندیشه، شماره 29، صص 21-7.
  • هاشمی، م. 1387. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، حاکمیت و نهادهای سیاسی، تهران: نشر میزان.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار