مقایسۀ فضیلت «میانه گزینی» در دو گفتمان ایرانشهری و انقلاب اسلامی (مطالعۀ موردی: فردوسی و شهید مطهری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری رشته علوم سیاسی،دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران.

چکیده

چگونگی زیست آدمی در جهان و هنجارها و نابهنجارهای رفتاری او، از قدیم الایام، یکی از دغدغه‌های همیشگی بشر بوده است. از همین رو، متفکران و فلاسفه یونانی و اسلامی با تقسیم قوۀ شناختی آدمی به دو بُعد نظری و عملی، مباحث مربوط به رفتار انسانی را ذیل مقولۀ عقل عملی طرح و دنبال کرده‌اند. در همین راستا، مقاله با طرح این پرسش اصلی که مفهوم میانه گزینی به عنوان یک فضیلت عقل عملی، چه جایگاه و مولفه‌هایی دارد آن را در اندیشۀ فردوسی (نمایندۀ گفتمان ایرانشهری) و اندیشۀ استاد مطهری (نمایندۀ گفتمان انقلاب اسلامی) همسنجی و مقایسه کرده است. فرضیۀ مقاله بر آن بوده که این دو متفکر با توجه به آبشخورهای فکری مشترک که همانا عقل و استدلال عقلی است به رغم تفاوت‌های پارادایمی معهذا مباحث مشترکی را در حوزۀ زیست و کردار انسانی ارائه کرده‌اند. پژوهش به این نتیجه گیری رسیده است که این دو اندیشمند تمدن ایرانی با تکیه بر پشتوانه‌های خرد فلسفی و دستورات دینی الگوی رفتاری مشابهی را در این بخش از عقل عملی توصیه  کرده‌اند، لذا القای تعارض مطلق بین گفتمان‌های ایرانی و اسلامی سخنی ایدئولوژیک بوده که بایستی وثاقت آن در هر مورد پژوهیده شود. روش جمع آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و رویکرد مقاله تفسیری بوده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • ابن سینا، عبدالله (1383)، طبیعیات دانشنامۀ علائی، تصحیح مشکوه، همدان، انتشارات دانشگاه همدان
  • ارسطو (1389)، متافیزیک، ترجمۀ لطفی، تهران، انتشارات طرح نو
  • ارسطو (1385)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمۀ لطفی، تهران، انتشارات طرح نو
  • احمدپور، علی (1399)، بررسی اعتدال؛ آثار و موانع آن از دیدگاه شهید مطهری. فصلنامه علمی ـ ترویجی اخلاق، 16(37)، ص 65-88
  • امینی، علی اکبر(1385)، مبانی و ساختار های سیاسی در ایران باستان، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 5.
  • بغدادی، عبدالقادر (1382)، لغت شاهنامه، تصحیح زالمان با ترجمۀ سبحانی، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
  • حائری یزدی، مهدی (1384)، کاوشهای عقل عملی، تهران، انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران
  • جوادی آملی، عبدالله (1395)،ولایت فقیه: ولایت، فقاهت و عدالت، قم، انتشارات اسرا
  • دلپذیر، زهرا، بهنام فر، محمد، راشد محصل، محمد رضا (1396). بررسی تطبیقی مفهوم خرد در اندرزهای دینکرد ششم و شاهنامه فردوسی. متن شناسی ادب فارسی، شمارۀ 9(4)، صفحات 53-67
  • دشتی، محمد(1388)، معارف نهج البلاغه در شعر شاعران، نشر موسسه تحقیقاتی امیرالمومنین.
  • ریاحی، محمّد امین (1375)، فردوسی، تهران، انتشارات طرح نو
  • زینر، آر. سی (1389)، طلوع و غروب زردشتی‌گری، ترجمۀ قادری، تهران، نشر فکر روز
  • سجادی، سیدجعفر (1379)، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، تهران، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی
  • سهروردی، شهاب الدین (1375)، مجموعه مصنفات (جلد سوم)، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران، انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
  • صلیبا، جمیل (1366)، فرهنگ فلسفی، ترجمۀ صانعی دره بیدی، تهران، انتشارات حکمت
  • عامری، ابوالحسن (1375)، رسائل ابوالحسن عامری، تصحیح سبحان خلیفات، تهران، مرکز نشر دانشگاهی
  • فردوسی، ابوالقاسم (1382)، شاهنامه، تصحیح ژول مول، تهران، انتشارات علمی
  • کریستن سن، آرتور (1389)، نخستین انسان و نخستین شهریار، ترجمۀ تفضلی و ژاله آموزگار، تهران، نشر چشمه
  • گمپرتس، تئودور (1385)، متفکران یونانی (3 جلدی)، ترجمۀ لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی
  • مطهری، مرتضی (1362)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران، انتشارات صدرا
  • مطهری، مرتضی، (1374)، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا
  • مطهری، مرتضی (1380)، سیری در نهج البلاغه، تهران، انتشارات صدرا
  • مطهری، مرتضی (1385)، انسان کامل، تهران، انتشارات صدرا
  • مطهری، مرتضی (1383)، آشنایی با قرآن، جلد 4، تهران، انتشارات صدرا
  • مطهری، مرتضی(1374)، مجموعه آثار و مقالات تهران، انتشارات صدرا
  • لاهیجی، شمس الدین محمد (1390)، مفاتیح الاعجاز، تصحیح برزگر و کرباسی، تهران، انتشارات زوّار
  • میبدى، ابوالفضل رشید الدین (1371)،‏  تصحیح على اصغر حکمت،‏ تهران، انتشارات امیر کبیر

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار