گفتمان های حقوق زنان در ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی،دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

2 استادیارگروه علوم سیاسی-روابط بین الملل و مطالعات منطقه‌ای،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران،ایران

3 استادیارگروه علوم سیاسی- روابط بین الملل و مطالعات منطقه‌ای، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران

چکیده

ارمغان مهم رؤیارویی ایرانیان با غرب، چالش بین سنت‌ و  تجدد بود. حوزة مسائل زنان نیز در چنبره این چالش گرفتار آمد. این مقاله می‌کوشد با رویکردی جامعه‌شناختی- تاریخی و با روش اسنادی و کتابخانه‌ای به این پرسش‌ها پاسخ دهد که تفکر جنبش حقوق زنان از چه زمانی وارد فضای فکری جامعة ایرانی شد و در قالب چه گفتمان هایی به اشاعه خود پرداخت و در این مسیر نقش روشنفکران چگونه بوده وآنها چه راه هایی را در این راستا  پشت سر گذاشتند و علت تاخیردر  پرداختن آنها به مساله زنان  چه بوده است. یافته‌ها حکایت از این دارد که حوادث پیش و پس از انقلاب مشروطه، زمینة آشنایی برخی زنان ایرانی را با جنبش زنان در غرب فراهم آورد. در این میان، ساختاری شبه جنبش در ایران شکل گرفت که بر زیست بهتر زنان و احقاق حقوق زنان تأکید می‌کرد . اما با ظهور دوره پهلوی‌ها، جنبش شکل دولتی به خود گرفته و به موجی آرام بدل شد. با پیروزی انقلاب اسلامی،بعد از گفتمان مشروطه و گفتمان پهلوی، گفتمان سومی از جنبش حقوق زنان  شکل گرفت .این گفتمان را طیف‌های متفاوت و گاه متناقضی تشکیل می‌دهند و به نوعی درصدد پاسخگویی به چالش‌های سنت و مدرنیته است.

کلیدواژه‌ها


-آبوت، پاملا و والاس کلر،( 1391)،درآمدی بر جامعه‏شناسی نگرش‏های فمینیستی، ترجمه مریم خراسانی و حمید احمدی، تهران: دنیای مادر.
-آربلاستر، آنتونی،(1367)، ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: مرکز.   ‏
-آقا نجفی، علی،( 1374)،  فصلنامه فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.‏
‏-اعزازی، شهلا، (1385)، فمینیسم و دیدگاه ها، تهران :روشنگران و مطالعات زنان.‏
-اندوسوسور،فردین،( 1383)،زبا ن شناسی عمومی، ترجمه کورش صفوی، تهران: هرمس.
-اخوان کاظمی، بهرام،( 1389)،نقد و ارزیابی گفتما نهای اجتماعی  سیاسی مطرح در جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنک و اندیشه اسلامی،
-استوکر،جری؛ مارش،دیوید، (1387)،روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمدحاجی یوسفی، تهران : پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-بیات، عبدالرسول و دیگران،( 1381)، فرهنگ واژهها، قم: مؤسسه‌ی اندیشه و فرهنگ دینی.‏
‏-بیسلی، کریس، (1385)، چیستی فمینیسم، ترجمه محمدرضا زمردیان، تهران:روشنگران و مطالعات زنان.‏
‏-بستان، حسین، (1385)، اسلام و جامعه‏شناسی خانواده، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
-بشیریه، حسین، (1379)، نظریههای فرهنگی در فمینیسم، ج 1، تهران: مؤسسة ‌‌فرهنگی آینده پویان.
-پارسانیا، حمید، (1377)،علم و فلسفه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-پدرام، مسعود،( 1383 (، روشنفکران دینی و مدرنیته، چاپ دوم، تهران: گام نو.
-تاجیک، محمد رضا، (1389 )،گفتمان، پادگفتمان وسیاست، تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
-تانگ، رزمری، (1387)، درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران:نشرنی.‏
-جهانبگلو، رامین،(1374)، گفتگوی رامین جهانبگلو با داریوش شایگان،ترجمه نازی عظیما، تهران : انتشارات فرزان.
-جهانبگلو، رامین،(1381)، موج چهارم،تهران: نشرنی.
‏-جمعی از نویسندگان،(1388)، درسنامه فلسفه حقوق، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).‏
‏-جوادی آملی،(1381)، نسبت دین و دنیا، قم:اسراء.‏
-دانل ؛مک، (1392)، مقدم‌های برنظریه‌های گفتمان، ترجمه نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
-زیبایی نژاد .محمد رضا،(‏1382‏ )، فمینیسم و دانش‌های فمینیستی،تهران:دفتر مطالعات و تحقیقات زنان .
-زیبایی نژاد، محمد رضا ‏ ؛ سبحانی. محمد،( 1391)، در آمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام،قم: انتشارات دارالنور.
-ساناساریان ؛ الیز ؛ (1384)، جنبش حقوق زنان در ایران ؛ طغیان ؛ افول ؛ سرکوب  از 1280-1357؛ ترجمه نوشین احمدی خراسانی ؛ تهران : ‏اختران.
-سلطانی، علی اصغر،( 1391)،قدرت، گفتمان، و زبان، تهران: نی.
-سجودی،  فرزان،(1380 )، مبانی ساختگرایی در زبان شناسی، درساختگرایی، پساساختگرایی و مطالعات ادبی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
-سروش دباغ،(1390)، ترنم موزون حزن؛ تأملاتی در روشنفکری معاصر، تهران: کویر.
-سلدن، رامان، (1384)، راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، تهران: طرح نو.‏
‏-سروش، عبدالکریم و دیگران،( 1381)، سنت و سکولاریسم، تهران: صراط. ‏‎
-شایگان، داریوش،(1387)، آسیا در برابر غرب، تهران: امیرکبیر.
-شایگان، داریوش،(1378)، بت‌های ذهنی و خاطرۀ ازلی، تهران: امیرکبیر.
-شایگان، داریوش،(1391)،زیر آسمان‌های جهان، ترجمۀ نازی عظیما، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
-شایگان، داریوش، (1388)،افسون زدگی جدید: هویت چهل تکه و تفکر سیاّل، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
-شفیعی سروستانی ؛ابراهیم، (1379)، جریان شناسی دفاع از حقوق زنان در ایران ؛ قم : موسسه فرهنکی طه.
-طباطبایی ؛ محیط؛(1375 )، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران : بعثت. ‏
-طباطبائی، سیدمحمدحسین،( 1362)، نهایه الحکمه، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
‏-طباطبایی، محمد حسین،( 1364)، اصول فلسفه و روش رئالیسم،با تعلیقات استاد شهید مرتضی مطهری، تهران: صدرا.‏
‏-صدر هاشمی، محمد،( 1363)،تاریخ جراید ومجلات ایران ؛ اصفهان : کمال. ‏