فرهنگ سیاسی سنتی و تابعیت و ناپایداری احزاب عصر مشروطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری علوم سیاسی(مسائل ایران)،دانشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی،واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

موضوع این مقاله بررسی ارتباط میان فرهنگ سیاسی سنتی و تابعیت و ناپایداری احزاب عصر مشروطه است. پرسش اصلی مقاله این است که مولفۀ فرهنگ‌ سیاسی چه تاثیری بر تکوین و فروپاشی احزاب عصر مشروطه داشته است. لذا در این مقاله، نسبت‌سنجی تاثیر فرهنگ سیاسی بعنوان متغیر مستقل، بر چرخۀ حیات تشکل‌های سیاسی، به مثابه متغیر وابسته، بررسی شده است. فرضیۀ مقاله بر آن بوده که رواج فرهنگ سیاسی تقلیدی روشنفکران که ماخوذ از تجارب سیاسی غربی و اطلاعات سطحی فعالان سیاسی متاثر از مهاجران قفقازی بود، در کنار بی توجهی به فرهنگ سیاسی بومی-اسلامی، زمینۀ ناپایداری تجربۀ تحزب در مشروطه را فراهم کرد. نتایج نشان داده که فقدان یک سنتِ پایدار فرهنگ سیاسی مشارکتی و اتکای بر فرهنگ سیاسی وارداتی و تقلیدی(از مجرای غرب و مهاجران قفقازی)، و بی‌توجهی به فرهنگ بومی-اسلامی اساساً امکان حیاتِ احزاب سیاسی مشروطه را در مخاطره قرار می‌داد. روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و روش تحلیل توصیفی و چارچوب تبیین جامعه‌شناسی فرهنگ سیاسی بوده است. 

کلیدواژه‌ها


- آدمیت، فریدون(1387)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت، تهران، روشنگران
-  ابراهیم‌زاده، سوده(1396)، تأثیر جریانهای سیاسی قفقاز بر مهاجران ایرانیِ مقیم باکو در انقلاب 1905 روسیه، تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هفتم پاییز و زمستان 1396 شماره 2(پیاپی 14)، ص 215-195
- امین زاده، محسن(1394)، ظهور احزاب سیاسی در عصر مشروطیت در ایران، مجله فرهنگ، پاییز 1387، شماره 67، ص 34-38
- بشیریه، حسین(1386)، عقل در سیاست، تهران، نگاه معاصر
- براون، ادوارد(1380)، انقلاب مشروطۀ ایران، ترجمۀ مهری قزوینی، تهران، کویر
- بنکداریان، منصور(1392)، بریتانیا و انقلاب مشروطیت، ترجمۀ فیروزمند، تهران، نامک
- بهار، ملک الشعرا(1361)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران(انقراض قاجاریه)، جلد دوم، تهران، امـیرکبیر
- پای، لوشِن(1377)، فرهنگ سیاسی، ترجمه عزت الله فولادوند، در خرد در سیاست، ترجمه و تدوین فولادوند، ص 336-332، تهران، طرح نو
- رضاقلى میرزا(1373)، سفرنامه رضاقلى میرزا نایب الایاله‏، به کوشش حسین بن عبدالله سرابى، مصحح اصغر فرمانفرمایى قاجار، تهران، انتشارات اساطیر
- رفیع، حسین؛ عباس زاده مرزبالی، مجید؛ قهرمان، میثم(1397)، فرهنگ سیاسی؛ یک بررسی مفهومی و نظری، فصلنامه سیاست سال پنجم بهار 1397 شماره 17، ص 23-41
- زیباکلام، صادق، مقتدایی، مرتضی(1393). احزاب سیاسی و نقش آن در توسعه سیاسی ایران: مطالعه موردی انتخابات. فصلنامه علوم سیاسی، 10(29)، 7-28.
 - دولت آبادی، یحیی(1371)، حیات یحیی، ج3، تهران، عطار
- حائری، عبدالهادی(1387)، تشیع و مشروطیت در ایران، تهران، امیرکبیر
- سایکس، سر پرسی(1380)، تاریخ ایران(جلد دوم)، ترجمۀ فخر داعی گیلانی، تهران، افسون
- سریع القلم، محمود(1377)، مبانی عشیره‌ای فرهنگ سیاسی ایران، مجله، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 138-137
- سریع القلم، محمود(1389)، فرهنگ سیاسی ایران، تهران، فرزان روز
- سریع القلم، محمود(1381)، عقلانیت و آینده توسعه‌یافتگی در ایران، تهران، انتشارات خاورمیانه.
- سیوری، راجر(1389)، ایران عصر صفوی، ترجمۀ عزیزی، تهران، مرکز
- شاکری، خسرو(1384)، پیشینه‌های اقتصادی - اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی در آن عهد، تهران، اختران
- شاکری، خسرو(1386)، میلادزخم، ترجمۀ خواجیان، تهران، اختران
- شوستر، مورگان(1389)، اختناق ایران، ترجمۀ افشار، تهران، ماهی
- شمیم، علی اصغر(1387)، ایران در دورۀ سلطنت قاجار، تهران، بهزاد
- طباطبایی، سیدجواد(1380)، دیباچه‌ای بر نظریۀ انحطاط ایران، تهران، نگاه معاصر
- طباطبایی، سیدجواد )1385)، مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی،تبریز، ستوده
طباطبایی، سیدجواد(1386)، نظریۀ حکومت قانون در ایران، تبریز، ستوده
- عالم، عبدالرحمن(1373)، بنیادهای علم سیاست، تهران، نی.
- فیرحی، داود(1391)، فقه و سیاست، ج1، تهران، نی
- فیرحی، داود(1393)، فقه و سیاست، ج2، تهران، نی
- فیرحی، داود(1396)، فقه و حکمرانی حزبی، تهران، نی
- فیرحی، داود(1399)، مفهوم قانون، تهران، نی
- قوام، عبدالعلی(۱۳۷۴)، نقد نظریه‌های توسعه سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی‌
- قیصری، نورالله، شکوری، ابوالفضل(1381)، فرهنگ سیاسی: پژوهشی در ساختار و تحولات نظری یک مفهوم، فصلنامه نامه مفید، تابستان 1381، شماره 32،ص 86-97
- کرمانی، ناظم الاسلام(1371)، تاریخ بـیداری ایرانیان، تهران، انتشارات امیر کبیر
- کسروی، سید احمد(1383)، تاریخ هجده سالۀ آذربایجان، تهران، انتشارات امیر کبیر
- مرادی طادی، محمدرضا(1397)، مشروطیت: رفع سنت(قرائت طباطبایی از تاریخِ فکر مشروطه)، تهران، فرهیختگان، ص 16-18
- Abrahamian، Ervand(1979)، The Causes of the Constitutional Revolution in Iran، International Journal of Middle East Studies Vol. 10، No. 3(Aug.، 1979)، pp. 381-414
- Billjames & Hardgrave(1981)، comparative political: the Quest for theory، Boston، university press of America.
- Cottam، Richard W‌(1968)، Political Party Development in Iran، Iranian Studies Vol. 1، No. 3(Summer، 1968)، pp. 82-95
- Lijphart، A‌(1999)، Patterns of Democracy، New Haven: Yale university Press.
- Rosenbaum، W‌(1975)، Political culture، New York: Praeger publishers.
- Verba،  S. and Almond، G‌(1963). The civic culture: Political Attitudes and Democracy in Five nations، Princeton: Princeton university Press.