بررسی تطبیقی عملکرد دولت هاشمی رفسنجانی و خاتمی در تحقق حکمرانی خوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گرایش مسائل ایران، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

3 دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

این مقاله به بررسی حکمرانی خوب و نقش دولت در اجرای شاخصه های آن در دو دولت تکنوکرات و اصلاحات پرداخته است. مقاله به دنبال پاسخ به این سئوال است که میزان انطباق شاخص­های حکمرانی خوب در دوره‌های مورد نظر با نظریه حکمرانی خوب چگونه بوده است؟ یافته­های تحقیق نشان می­دهد که هر چند در قانون اساسی ایران سازوکارهای مختلفی برای تحقق شاخص‌های حکمرانی خوب وجود دارد، اما در عمل دولت‌های مورد بررسی توفیق چندانی در تحقق این شاخص‌ها نداشته­اند. اگر چه در برخی از شاخص‌ها مانند ضریب جینی، توسعۀ انسانی، مشارکت سیاسی، اشتغال، سطح آگاهی، .. رشد حاصل شده، اما عملکرد دولت‌ها در اکثر شاخص‌های حکمرانی خوب موفقیت­آمیز نبوده است. با این وجود شرایط حکمرانی خوب در دولت خاتمی نسبت به دولت هاشمی مطلوب­تر بوده است.

کلیدواژه‌ها


اعتمادی، مصطفی(1387)، ‏بررسی ارتباط بین گرایش به‌دولت الکترونیکی و حکمرانی خوب، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، پردیس قم.
باقری، رسول وهمکاران(1378) «نوسازی و توسعۀ سیاسی در ایران و منتقدان آن»، در: مجموعة مشارکت سیاسی، احزاب و انتخابات، تهران: نشر سفیر.
حق پناه، مهدی(1391)، «نقد سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی دولت هاشمی؟»، برهان،۱۳۹۱/۱۲/۹ .
حشمت­زاده، محمدباقر و همکاران(1396)، «بررسی موانع تحقق حکمرانی خوب در فرهنگ سیاسی ایران»، جستارهای سیاسی معاصر، دورۀ8، شمارۀ23..
خواجه سروی، غلامرضا(1386) فراز و فرود گفتمان عدالت در جمهوری اسلامی ایران، دانش سیاسی، سال 1386شماره 2. صفحه 5-35.
دباغ، سروش و ندا نفری(1388)، «تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب»، مدیریت دولتی،دورۀ1، ش3.
درویشی، فرهاد و  محمد، فردی تازه‌کند(1387) «مفهوم منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطالعۀ موردی: دولت خاتمی(84-1376)»، ژئوپلیتیک، شمارۀ۳.
رزاقی، سهراب(1378) «نوسازی و توسعۀ سیاسی در ایران و منتقدان آن»، در: مجموعة مشارکت سیاسی، احزاب و انتخابات، تهران: نشر سفیر.
زکی، محمدعلی(1395) «انسجام اجتماعی»، مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ10، ش4.
سامتی، مرتضی و همکاران(1390)، «تحلیل تأثیر شاخص‌های حکمرانی خوب بر شاخص توسعۀ انسانی: مطالعۀ موردی کشورهای جنوب شرقی آسیا»، پژوهش‌های رشد و توسعۀ اقتصادی، سال اول، ش چهارم.
شریف­زاده، فتاح و رحمت­الله قلی­پور(1382)، «حکمرانی خوب و نقش دولت»، فرهنگ و مدیریت، شمارۀ 4.
طالبی محسن(1393)، نقش دولت الکترونیک در تحقق حکمرانی خوب در ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
صحرایی، علیرضا و امین محمودی­نیا(1397) «الگوی حکمرانی خوب: چارچوبی برای تحلیل اقتصاد سیاسی دولت هاشمی رفسنجانی»، مطالعات راهبری سیاستگذاری عمومی، دورۀ8، ش28.
علیخانی، مهدی(1392)، «شناسایی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری شبکه‌های سیاسی در جهت حکمرانی خوب»، فصلنامۀ انجمن علوم مدیریت ایران، دورۀ8، ش30.
علیزاده ثانی، محسن و مهدی الوانی(1386)«تحلیلی بر کیفیت حکمرانی خوب در ایران»، مطالعات مدیریت بهبود و تحول،  ش53.
فلاحی، شهربانو(1393) «پاسخ‌گویی، مفاهیم و راهکارها»، سومین همایش ملی سالیانه علوم مدیریت نوین، گرگان، انجمن علمی و حرفه­ای مدیران و حسابداران گلستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی­آباد کتول.
فوزی، یحیی(1384)، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، جلد دوم.
فوزی، یحیی(1382)، «مذهب و نوسازی در ایران»،در: مجموعه مقالات اسلام و توسعه، قم: نشر معارف.
قلی­پور، رحمت­الله(1382)، «تحلیل و امکان‌سنجی الگوی حکمرانی خوب در ایران با تأکید بر نقش دولت»، دانش مدیریت، ش76.
قلی‌پور، رحمت­الله(1387)، حکمرانی خوب و الگوی مناسب دولت، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
محمودی­نیا، امین(1390) بررسی سیاست‌ها و عملکرد دولت در جمهوری اسلامی ایران بر اساس الگوی حکمرانی خوب(بررسی موردی دوران هاشمی رفسنجانی1368-76)، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، دانشکدۀ علوم اجتماعی.
مبارک، اصغر و زیبا آذرپیوند(1388)، «نگاهی به‌شاخص‌های حکمرانی خوب از منظر اسلام و تأثیر آن بر رشد  اقتصادی»، اقتصاد اسلامی، سال نهم، ش36.
مبارک، رضا، آذرپیوند، مهدی(1397) بررسی تأثیر جهانی‌شدن بر حکمرانی خوب در کشورهای در حال توسعه، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان، دانشکدۀ علوم انسانی.
میدری، احمد(1383) حکمرانی خوب بنیان توسعه، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
نصیرخانی، پرویز(1391) «تأثیر حکمرانی خوب به‌عنوان شاخص اخلاقی بر رشد اقتصادی»، اقتصاد و بانکداری اسلامی، سال هفتم، ش26.
نادری، محسن(1397) ارزیابی عملکرد دولت سازندگی بر اساس الگوی حکمرانی خوب، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
Anwar Shah & Jeff huther(2066), Local Governance in Developing Countries(Public-sector Governance and Accountability), Washington DC: World Bank Publications.
Biswas, Rathin, Arna, Janaa, Kavi, Arya, Krithi, Ramamritham(2019), "A good-governance framework for urban management", Journal of Urban Management, Volume 8, Issue 2, August 2019.
Klusáček, Petr, et al(2018) "Good governance as a strategic choice in brownfield regeneration: Regional dynamics from the Czech Republic", Land Use Policy, Volume 73.
Naqvi Imran Haider, et al(2011), "The Model of good governance in Islam", African journal of Business Management, Vol 5(27(.
muohamadAzaharabas(:2019) public policy andgoveernance:Theory and practic
UNDP,(1997) Governance for Sustainable Human Development UNDP Policy paper. Present at: www.undp.pog.org /publications/ Governance/ goodgoo.pdf.
UN-ESCAP(2002). What is Good Go
vernance? New York. retrieved
from: >https://www.unescap.org/sites/default/files/good-governance.pdf<
World Bank,(1994), Governance, the World Bank’s Experience, L Washington D.C., World Bank.
World Bank(1999), "Findings on Governance, Institutions and Development".
Yousaf, Momna, et al(2016) "Exploring the impact of good governance on citizens' trust in Pakistan", Government Information Quarterly, Volume 33, Issue 1.