مبانی انسان شناختی در اندیشه ملاصدرا و امام‌خمینی با تاکید بر انسان سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه الهیات دانشگاه پیام نور

چکیده

موضوع این مقاله بررسی مبانی انسان‌شناسی صدرایی و امام‌خمینی با تمرکز بر انسان‌شناسی‌سیاسی است. پرسش اصلی مقاله این است که مبانی انسان‌شناسی سیاسی یا مدنی فلسفۀ صدرایی و تفکر امام‌خمینی چه بوده است. فرضیۀ مقاله بر آن بوده که حکمت متعالیۀ صدرایی تصویری جامع از انسان ارائه کرده که حیات مدنی او را نیز پوشش می‌دهد و چون امام‌خمینی متأثر از حکمت صدرایی بوده در بُنمایه‌های فکری ایشان می‌توان تاثیرپذیری از فلسفۀ متعالیه را پیگیری و ردگیری کرد. یافته‌های پژوهش نشان داده که امام‌خمینی یک متفکر سیاسی صدرایی است که به خوبی از حکمت متعالیه برای مواجهۀ با فضای معاصر خودش بهره برده و در سه مولفۀ ذومراتب بودن هستی؛ تربیت پذیری آدمی؛ و نخبه‌گرایی کاملاً صدرایی بوده است. از همین رو، در تبارشناسی اندیشۀ‌سیاسی امام همواره باید نظام فکری صدرایی را مدنظر داشت. روش جمع آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و اسنادی و رویکرد مقاله تفسیر متن‌گرایانه و مقایسۀ بینامتنی بوده است.

کلیدواژه‌ها


اردبیلی، سیدعبدالغنی (1381)، تقریرات فلسفی امام‌خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (ره)
آگوستین، سنت (1392)، شهر خدا، ترجمۀ حسین توفیقی، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب
برونوفسکی، ج.(1393)، سنت روشنفکری غرب، ترجمۀ سازگار، تهران، آگه
صدرا، محمّد بن ابراهیم. (1354ش). المبدأ و المعاد. تصحیح آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ــــــــــ (1360ش). اسرار الایات. تصحیح خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ــــــــــ (1363ش). المشاعر. ترجمۀ فارسی عماد الدوله. مقدمه فرانسوی از هانری کربن. تهران: طهوری.
ــــــــــ (1392)،المشاعر،ترجمۀ آهنی، تهران، نشر مولی
ــــــــــ (1375ش). الشواهد الربوبیه. ترجمه مصلح. تهران: سروش.
ــــــــــ (1382ش). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح محقّق داماد. تهران: بنیاد صدرا.
ــــــــــ (1419ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. 9 جلد. بیروت: دارالاحیا.
صلیبا، جمیل (1382)، فرهنگ فلسفی، ترجمۀ دره بیدی، تهران، حکمت
طباطبایی، سیدجواد (1393)، تاریخ اندیشه جدید در اروپا، دفترسوم، تهران، مینوی‌خرد
 خمینی، روح الله. (1357ش). مبارزه با نفس یا جهاد اکبر. تهران، امیرکبیر.
ــــــــــ (1372ش). آداب الصلوة. تهران: مؤسسة نشر آثار امام‌خمینی.
ــــــــــ (1374ش). چهل حدیث. تهران: مؤسسة نشر آثار امام‌خمینی.
ــــــــــ (1377ش). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: مؤسسۀ نشر آثار امام‌خمینی.
ـــــــــ (1378ش). صحیفة امام. جلد 1، 4، 5، 7، 8، 13، 15. تهران: مؤسسۀ نشر آثار امام‌خمینی.
رسولی شربیانی، رضا؛ محمّدصادق جمشیدی راد؛ حسن خودروان (1392) تبلور انسانشناسی صدرایی در نهضت امام‌خمینی، دوفصلنامه حکمت صدرایی، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، پاییز و زمستان 1392، صفحه 31-42
میرزایی, رضا، عبدالحسین خسروپناه (1389). چیستی انسان شناسی. انسان پژوهی دینی, 7(24), 35-63.
میثمی،سایه (1397)، ملاصدرا، ترجمۀ محمدرضا مرادی طادی، تهران،نامک.