ارزیابی سیاست گذاری محیط‌زیستی در جنوب ایران (منطقه خلیج فارس) بر اساس نظریه همگرایی منطقه‌ای کارل دویچ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی ، قم، ایران ( نویسنده مسئول )

2 دانشجوی دکترا علوم سیاسی گرایش سیاستگذاری عمومی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

3 استادیار گروه علوم سیاسی ، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

در حال حاضر خلیج فارس، به عنوان یکی از آلوده‌ترین اکوسیستم های آبی، 47 برابر بیشتر از میزان آلودگی آبهای سایر دریاهای جهان معرفی شده و همین امر محیط زیست این منطقه را در معرض خطر شدید قرار داده است. در راستای ضرورت پرداختن به این موضوع حیاتی، مقاله حاضر در صدد پاسخگوئی به این سئوال است که براساس نظریه همگرایی منطقه‌ای کارل دویج و شاخص‌های آن چگونه می توان سیاستگذاری‌های محیط‌زیستی ایران در حوزه خلیج فارس را تبیین کرد؟ به عبارت دیگر این پژوهش روشن خواهد کرد که سیاستگذاری‌های زیست‌محیطی ایران تا چه میزان در راستای تقویت همگرایی با سایر دولت‌های منطقه خلیج فارس بوده و در سیاست‌گذاری‌های مربوط به حفاظت از محیط زیستِ، مقولۀ همگرایی منطقه‌ای تا چه میزان مورد توجه سیاستگذاران قرار گرفته است؟ فرضیه این پژوهش آن است که مفهوم همگرایی در اسناد بالادستی و برنامه‌های پنج ساله توسعه‌ کشور اولویت چندانی ندارد و این مفهوم از اهمیت بالایی در سیاستگذاری کلان کشور برخوردار نیست.

کلیدواژه‌ها


- احمدی، سید محمد (1388)، حفاظت از محیط زیست خلیج فارس محوری برای همکاری‌های منطقه‌ای، ماهنامه رویدادها و تحلیل‌ها، شماره 238 ،انتشارات وزارت امور خارجه.
- امامیِ قشلاق، محسن و هاشمی، سیدمحمد و محبی، محسن و رستمی، ولی (1398)، تبیین سیاست خارجی ایران در جبران خسارت زیست‌محیطی در حوزۀ خلیج فارس، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شماره 2، صص 87-104
- جهانگرد، اسفندیار (1395)، محیط زیست و برنامه‌های توسعه در ایران، فصلنامه اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی، سال اول، ش 2، صص 105-142
- دبیری، فرهاد و عباسپور، مجید و مکنون، رضا، و آزادبخت، بی‌تا (1386)، جایگاه محیط زیست در قوانین برنامه‌ای پس از انقلاب در ایران، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 9، ش 1، صص 87-99
- روزنامه جام جم، بیست و چهارم بهمن 1390 ،3346.
- سازمان برنامه و بودجه (1379)، قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1383)، قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
- سند چشم‌انداز ایرانِ 1404 (1384) ، www.dolat.ir
- سیف زاده، حشین (1384)، نظریه ها وتئوری های مختلف در روابط بین الملل. دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، وزارت امورخارجه.
- شورای محیط زیستِ تدوین لایحه برنامۀ ششم، (1394)، مفاد پیشنهادی محیط زیست،
- طباطبایی، سید علی و محمودی، علی (1389)، تاثیر قراردادهای همکاری ناتو و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبرد، سال 19، شماره 55، صص 59-77
- طالعی حور، رهبر و صبوری، محمدحسن (1391)، شورای همکاری خلیج فارس و امنیت ملی ج.ا، فصلنامه امنیت پژوهی، سال 11، شماره 38، صص 185-218
عسگری، سهراب (1387)، محیط‌زیست خلیج‌فارس، رویکرد پراهمیت در ژئوپلیتیک منطقه، فصلنامه سپهر، دوره ١٧، شماره ٦٨.
- عسگری، سهراب و صادقی، فرزانه، و خان‌محمدی، زهرا (1393)، ویژگی های زیست‌محیطی خلیج فارس و جایگاه آن در کنوانسیون های کویت و حقوق بین الملل دریاها (1982)،  سپهر، دوره بیست و سوم، شماره 89، صص 17-25
- فرانکل، جوزف (1376)، نظریه های معاصر بین‌المللی، ترجمه: وحید بزرگی، تهران، اطلاعات.
- کیانی، وحید (1394)، الزامات همگرایی منطقه‌ای در بین کشورهای حوزه خلیج فارس با تاکید بر دیپلماسی انرژی، مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس، دوره 2، ش 3، صص 41-56
- محمودیان، علی اکبر (1370)، خلیج فارس آلوده‌ترین محیط زیست جهان، مجله ایران مهر، مرداد ماه
- نجفی اسفاد، مرتضی و دارابی‌نیا، مرتضی (1391) بررسی عملکرد کنوانسیون منطقه‌ای کویت بر محیط زیست دریایی خلیج فارس، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 22، شماره 96، صص 71-78
- نصری مشکینی، قدیر (1377)، مؤلفه ها و موانع همگرایی در منطقه خلیج فارس، مطالعات خاور میانه شماره ۱۶، صص 69-106
- نصوحیان، محمدمهدی (1386)، موانع همگرایی و ثبات در خلیج فارس، ره آورد ، پائیز، شماره 17، صص 143-162
- همایون ، ناصر (1380)، خلیج فارس، تهران: انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی
 
1 -Asghar Hataminia. Ph.D. student in political, Public Policy orientation, Qom unit, Islamic Azad university, shushtar, Iran.        
2 -Mohammad Torabi Ph.D. Assistant Professor Political Science, Qom unit,  Islamic Azad university, Qom,  Iran. ( Author and responsible ). Mtorabi1418@gmail.com.   
3 -Mashaallah Haidarpour Ph.D. Assistant Professor Political Science, Qom unit,  Islamic Azad university, Qom, Iran.