مقابله با فساد اقتصادی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی جایگاه اجرای حق وثیقه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه حقوق خصوصی ،دانشگاه پیام نور ،تهران ،ایران

2 استادگروه حقوق خصوصی ،دانشگاه پیام نور ،تهران ،ایران

3 استادیارگروه حقوق خصوصی ،دانشگاه پیام نور ،تهران ،ایران

4 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی ،دانشگاه پیام نور ،تهران ،ایران

چکیده

هدف مقاله حاضر، مقابله با فساد اقتصادی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و جایگاه اجرای حق وثیقه است. امروزه مقابله با انواع مفاسد اقتصادی، یکی از ضرورت­های غیرقابل انکار حیات بشری است. در نظام حقوقی ج.ا.ایران نیز، مسأله مقابله با مفاسد اقتصادی یکی از ضرورت­های اساسی نظام حقوقی کشور است. از این­رو، ضوابط مختلفی در این زمینه پیش بینی شده است که یکی از این ضوابط حق وثیقه است. سؤال اصلی تحقیق این است که، در نظام حقوقی ج. ا. ایران، حق وثیقه از چه جایگاهی برخوردار است و چه تأثیر آن بر مفاسد اقتصادی دارد؟ فرضیه اصلی مقاله این است که، اجرای حق وثیقه با کاهش خطر، تغییر خطر، افشای اطلاعات بدهکاران سبب کاهش فساد اقتصادی می‎گردد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که، در نظام حقوقی ایران، حق وثیقه صرفاً به عنوان پشتوانه‌ای جهت بازپرداخت وام و یا انجام تعهد قراردادی محسوب می‌شود، در حالی که وثیقه در اقتصاد، کارکردهای گوناگونی از جمله کاهش خطر، تغییر خطر و افشای اطلاعات بدهکاران دارد که سبب کاهش فساد اقتصادی می‎شود، که به نوعی آرامش عمومی و اعتماد اجتماعی را به دنبال دارد. روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است که از طریق مطالعه منابع اسنادی و کتابخانه‌ای نسبت به جمع ­آوری اطلاعات اقدام نموده است.

کلیدواژه‌ها


  • اسدی، علی اکبر(1399). «پیشگیری و مبارزه با اعمال نفوذ بر افراد ذی سمت از دیدگاه حقوق مالی اقتصادی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیکی.

    افوسو، اماه(1384)، چارچوب‌های حقوقی مقابله با فساد، ترجمه احمد رنجبر، تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.

    امیری، علی نقی(1392). «رویکردی تطبیقی به دو فرمان حکومتی فرمان هشت ماده‌ای رهبر انقلاب، در بستر فرمان حکومتی امام علی»، دوفصلنامه اسلام و مدیریت، دوره دوم، شماره 4.

    باقری، فاطمه(1394)، «بررسی تطبیقی راهکارهای پیشگیری از جرم پولشویی در قانون مبارزه با پولشویی و کنوانسیون مریدا»، مجله کارآگاه، دوره نهم، شماره31.

    خمامی زاده، فرهاد(1382)، «مبارزه با پولشویی در بانکها و مؤسسات مالی ( نگاهی به قانون ضد تروریسم ایالات متحده امریکا)»، مجله حقوقی، دوره اول، شماره 29.

    خمینی، روح الله(1379)، صحیفه امام، تهران: موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی.

    دشتی، محمدرضا و همکاران(1397). »کارکردهای اقتصادی وثیقه و ضرورت اصلاح نظام معاملات آن»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره بیست و دوم، شماره 4.

    رادمرد، محمد(1399). «تاثیر فساد اقتصادی در آرمان‌زدایی از انقلاب اسلامی»، کنفرانس ملی مولفه‌های تمدن ساز در بیانه گام دوم انقلاب.

    رحیمی خجسته، حسن و فتحی، مرضیه(1400). «واکاوی حقوقی تطبیقی نهاد وثیقه در پرتو قوانین ایران و انگلیس». تمدن حقوقی، سال چهارم، شماره8.

    ساداتی، مهدی(1394). «معیارهای کارآمدی درون سازمانی نهادهای مبارزه با مفاسد اقتصادی»، فصلنامه حقوق اداری، سال سوم، شماره 9.

    شجای، صدیقه بیگم و همکاران(1398). «جایگاه تشهیر رسانه ای در مبارزه با مفاسد اقتصادی». مجله رهیافت انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شماره 49.

    شفیعی، سعیده و صبوری دیلمی، محمدحسن(1388)، «برررسی شیوه‌های مبارزه با پدیده پولشویی با تاکید بر راهکارهای مالیاتی»، فصلنامه تخصصی مالیات، دوره هفدهم، شماره 5.

    قوامی، سیدحسن و همکاران(1390). «بررسی تجربی اثر علامت دهی متغیر وثیقه در عقود مشارکتی»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال شانزدهم، شماره76.

    کشاورز حداد، غلام رضا(1396). «ارزیابی سیاست نوع وثیقه در ارزش اعتباری شرکت ها و جیره بندی وام: رویکرد جفت و جورسازی امتیاز»، فصلنامه پژوهش های پولی-بانکی، دوره هشتم، شماره 1.

    کوشا، جعفر و دهقانی، محمدرضا(1396). «سیاست جنایی در جرائم اقتصادی»، دانش حقوق و مالیه، دوره اول، شماره 2.

    مصطفی نژاد، سید شهاب الدین(1399).«مبارزه با فساد اداری در پرتو اسناد بالادستی»،کنفرانس بین المللی فقه،حقوق و پژوهش‌های دینی.

    الوانی، مهدی و همکاران(1389). «مولفه‌های تدوین استراتژی ملی مبارزه با فساد جمهوری اسلامی ایران»، نشریه مدیریت دولتی، دوره دوم، شماره 4.

    هاشمی شاهرودی، محمود(1395). مقابله با فساد اقتصادی، قم: نشر بنیاد فقه و معارف اهل البیت.

    هاشمی، سید محمد و سرمست، مریم(1391). «سیمای پیشگیرانه کنوانسیون جهانی علیه فساد و قانون اساسی ایران»، تحقیقات حقوقی آزاد، سال پنجم، شماره 18.

    • منابع لاتین:

    Farrales, Mark Jorgensen, 2005, What is Corruption, University of California, retrieved in: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1739962.

    Gardiner, John A.( 1970). The Politics of Corruption. New York: Russell Sage Foundation.

    Higson, Chris(2010). Business Finance , London, Oxford University Press.

    Mungiu-Pippidi, A., & Dadašov, R. (2017). When do anticorruption laws matter? The evidence on public integrity enabling contexts. Crime, Law and Social Change, 68(4), 387–402.

    Mungiu-Pippidi, Alina and Fazekas, Mihaly, 2020, Making sense of corruption studies: an introduction, in Alina Muggiu-Pippidi and Paul M. Heywood (ed.), Research Agenda for Studies of Corruption, Elgar, UK.

    Olken, B. A. (2009). Corruption perceptions vs. corruption reality. Journal of Public Economics, 93(7–8), 950–64.