بررسی نقش مولفه های حکمرانی در رشد اقتصادی در ایران: ثبات سیاسی و کنترل فساد در دولت‌های نهم و یازدهم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران،

3 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به این سؤال می پردازد که آیا از منظر شاخص ثبات سیاسی و کنترل فساد دولت احمدی نژاد و روحانی توانستند الگوی حکمرانی مطلوب را محقق سازند؟ بررسی ارقام منتشر شده از سوی بانک جهانی در دو  مولفه ثبات سیاسی و کنترل فساد این الگو در دولت‌های  نهم(1385-1388) و یازدهم(1393-1396) نشان می‌دهد نمره عملکرد دولت‌های  احمدی نژاد و روحانی زیر خط صفر و میانگین جهانی بوده است. این پژوهش با مقایسه نمودار رشد اقتصادی (GDP) با روند تغییرات الگوی حکمرانی خوب، نشان می دهد ارتباط مستقیمی میان  دو مولفه ثبات سیاسی و کنترل فساد با رشد اقتصادی است؛ به طوری که بهبودی روند این 2  شاخص‌ در دولت یازدهم موجب بهبود شاخص رشد اقتصادی در ایران شده و کاهش این مولفه در سال پایانی دولت نخست روحانی(96) متاثر از کاهش نمره شاخص‌های ثبات سیاسی و کنترل فساد در الگوی حکمرانی خوب است. بنابراین الگوی حکمرانی خوب تحت تأثیر دو مولفه ثبات سیاسی و فساد سیاسی نقش مهمی در کاهش رشد اقتصادی در دولت روحانی و احمدی نژاد داشته است. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر ترکیبی از روش کیفی و کمی است.

کلیدواژه‌ها


پاشایی، تقی و سرمدی، حمید(1397)، حکمرانی خوب الگوی درون­زای توسعه جمهوری اسلامی ایران، تحقیقات جدید در علوم انسانی، دوره جدید شماره دهم، ص 143- 162
پوریان، محمدتقی (1392)، علل ثبات و بی ثباتی سیاسی در ایران بعد از جنگ (1392-1368)، رساله دکتری علوم سیاسی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
تمیمی آمدی (1407)، غررالحکم ودررالکلم، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
حاجی یوسفی، امیرمحمد، آزموده، فهیمه (1398)، تأملی نظری پیرامون خوانش گرایش فمینیستی از حکمرانی خوب در کشورهای اسلامی، فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین المللی، سال دهم شماره 4 (پیاپی 58)، ص 12-33
حشمت زاده، محمدباقر، حاجی یوسفی، امیرمحمد، طالبی، محمد علی (1396)، بررسی موانع تحقق حکمرانی خوب در فرهنگ سیاسی ایران، جستارهای سیاسی معاصر، سال هشتم شماره اول ص 1-24
حیدری، نصرالله (1395)، نقش و جایگاه سازمان های مردم نهاد در مشارکت سیاسی در دوره های ریاست جمهوری خاتمی، احمدی نژاد و روحانی، فصلنامه پژوهش علوم سیاسی، شماره 36.
خواجه سروی، غلامرضا (1382)، رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دباغ، سروش و نفری، ندا(1388)، تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب، نشریه مدیریت دولتی، شماره3، ص: 3-18
دوله، فاطمه، سیف اللهی، سیف الله، زنجانی، حبیب الله (1398)، مطالعه زمینه­ها و موانع شکل گیری حکمرانی خوب در ایران معاصر، فصلنامه علمی پژوهشی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد شوشتر، سال سیزدهم شماره 45، ص 123-154.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال، فیروزی، علیرضا (1391)، دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول گرایی، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره دوم، صص 110-71.
سامتی، مرتضی، رنجبر، همایون، محسنی، فضیلت (1390)، حلیل تأثیر شاخص‌های حکمرانی خوب بر شاخص توسعه انسانی مطالعه موردی: کشورهای جنوب شرقی آسیا (ASEAN)، پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 4، ص 183-223.
شیرکوند، نادر، عابدی، مهدی، صالحی فارسانی (1398)، واکاوی رئالیستی مدل اعتدال گرا ؛ نگاه نوین حکمرانی خوب در جغرافیای سیاسی ایران، نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، سال یازدهم بهار 1398 شماره 2 (پیاپی 42)، ص 98-116.
صحرایی، علیرضا و محمدی، امین(1397)، الگوی حکمرانی خوب: چارچوبی برای تحلیل اقتصاد سیاسی دولت هاشمی رفسنجانی (۱۳68-۱۳۷6)، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، دوره 8، شماره 28، ص 207- 228
صدوق، ابن بابویه (1380)، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه ابراهیم محدث، قم: نشر اخلاق.
صفریان، روح الله و امام جمعه زاده، سیدجواد(1396)، الگوی حکمرانی خوب، سرمایه اجتماعی  و توسعه همه جانبه، فصلنامه دولت پژوهی، سال سوم شماره 12، ص 145-181
صفریان، روح الله، شهرام نیا، امیر مسعود، امام جمعه زاده، جواد، مسعودنیا، حسن (1398)، الگوی‌ حکمرانی‌ خوب‌ و‌ توسعه‌ی‌ اقتصادی‌ در‌ ایران‌ و‌ ترکیه (2006 تا 2017)، فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بین المللی، ردوره 11 شماره 2، ص 86- 110.
عرب یارمحمدی، جواد و اسماعیلی خوشمردان، علی(1399)، شاخص‌های حکمرانی‌خوب ‌و ‌ارزیابی ‌وضعیت ‌ایران، پژوهشکده امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی، اردیبهشت 1399
عظیمی دولت آبادی، امیر (1387)، منازعات نخبگان سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
عمید زنجانی، عباسعلی، (1380)، کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، مجد.
غفاری، مسعود و ایگدر، افسانه (1396)، دولت توسعه‌گرا؛ پیش‌نیاز تحقق حکمرانی خوب، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، شماره 37، ص 196-217.
لفت ویچ، آدریان (۱۳۸۴)، سیاست و توسعه در جهان سوم (مترجم: علیرضا خسروی، و مهدی میر محمدی)، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران. (تاریخ اصل اثر ۲۰۰۰)
فدایی، مهدی، قلی­پور مقدم، فرید، غفاری، سعید (1396)، بررسی تأثیر شاخصهای حکمرانی خوب و اندازه دولت بر شاخص فساد در کشورهای گروه بریکس و ایران، چشم انداز مدیریت دولتی، شماره 32، ص 65-88
فلاحی، سارا (1386)، بررسی مقایسه ای دیپلماسی هسته ای دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد و خاتمی، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 6.
فلاحی، محمد علی، خداپرست مشهدی، مهدی، رجب زاده مغانی، مهدی (1396)، بررسی اثرات حکمرانی خوب بر ارتباط بین وفور منابع و توسعه مالی در کشورهای نفتی، پژوهش های اقتصاد پولی و مالی، دوره جدید، سال 24، شماره 14، ص 91-114
کریمی، محمد شریف، دورباش، معصومه، حیدریان، مریم (1396)، بررسی نقش و اثرات حکمرانی خوب در رشد اقتصادی ایران، همایش بین المللی، برنامه ریزی اقتصادی، توسعه پایدار و توازن منطقه ای رویکردها و کاربردها، ص 1-16
گراییلی، هانیه، مطلبی، مسعود، ابولفضلی کریزی، حسین، همتیان، هادی (1398)، فرهنگ سیاسی نخبگان و حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی دولت اصلاحات)، جستارهای سیاسی معاصر، سال دهم زمستان 1398 شماره 4 (پیاپی 34)، ص 147-174
مجلسی، محمد باقر (1403)، بحار الانوار، ج68، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
محمدی لرد، عبدالمحمود (1392)، انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و ثبات سیاسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفدهم، شماره اول، شماره مسلسل 63، صص 88-63.
مرادی، ابراهیم، رهنما، علی، حیدریان، سمیرا (1396)، تاثیر شاخص­های حکمرانی خوب بر کنترل فساد (مطالعه موردی: کشورهای خاور میانه و جنوب شرق آسیا)، مجله علمی پژوهشی اقتصاد مقداری، دوره 14 شماره 4، ص 151-182
مقیمی، سید محمد، پور عزت، علی اصغر، دانایی فرد، حس، احمدی، حیدر (1395)، طراحی و تبیین مدل بودجه بندی بر اساس شاخص­های حکمرانی خوب در ایران، نشریه مدیریت دولتی(دانش مدیریت)، دوره 8، شماره 4، ص 645-665.
ملکی حسنوند، بهزاد، جعفری، محمد، فتاحی، شهرام، غفاری، هادی (1399)، سازوکار اثرگذاری هم‌زمان حکمرانی خوب و مخارج دولتی بر رشد اقتصادی، پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 39، ص 99- 114
منتظری، حسینعلی (1379)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، جلد اول، ترجمه: صلواتی، تهران، انتشارات سرایی.
میدری، احمد و خیرخواهان، جعفر(1383)، حکمرانی خوب، بنیان توسعه، مرکز پژوهش های مجلس، تهران.
نادری، محمدمهدی(1390)، حکمرانی خوب، معرفی و نقد اجمالی، اسلام وپژوهش های مدیریتی، شماره 1، ص 69-94
نجفی، سید محمدباقر (1398)، نقش حکمرانی خوب در تحقق اقتصاد دانش بنیان در ایران (در قالب مدل مارپیچ چهارگانه(، پژوهش های رشد و توسعه پایدار، سال نوزدهم بهار 1398 شماره 1، ص 129-160
هداوند، مهدی(1384)، حکمرانی خوب، توسعه و حقوق بشر، نشریه حقوق اساسی، سال سوم شماره 4، ص 15-86.
سایت:
برزگر، ابراهیم (1392)، سرمایه سیاسی انتخابات و اعتمادهای شش گانه، قابل دسترسی در سایت به آدرس: Khamenei.ir. تاریخ: 17/4/1392.
منابع لاتین:
Kaufman, Daniel, Kraay, Aart and Loaton, Z.Pablo. (2003), Governance Matters, Washington, DC: The word Bank
Johnson, Ronald W & Minis, Henry (2000). Approaches to Promoting Good Governance. Near East Bureau. Democratic Institution Support Project.
Stow keneth (1992) good piano wont play bad music administrative reform and good governance public administion 70 pp387-399.
Malekosadati, S. (2007). The Effects of Good Governance (Based on World Bank Indicators) on Economic Growth in Selected Countries). M. A Thesis. Allameh Tabataba'i University
World Bank (1992). Governance and development. Washington, D.C.: World Bank Publication.
www.Imf.org/euternalipubs/FT/exrpgovern/goveindey.htm. UNDP,"Governance for Sustainable Human Development",1997,at: www.undp-pogar.org/publications/gorernance/goodgov.pdf
Ernst, Dieter & Hart, David. M. (2007). Governing the Global Knowledge Economy: Mind the Gap! Atlanta Conference on Science, Technology and Innovation Policy, Georgia Tech.
Kaufmann, Daniel, Kraay, Aart & Lob, Pablo. (2002). Governance Matters II: Updated Indicators for 200- 01. World Bank Policy Research Working Paper, (2772)
World Bank Institute. (2012). Governance data: Web-interactive inventory of datasets and empirical tools.Washington,DC.Available at:http://www.worldbank. org/wbi/governance/govdatasets/index.html
Gisselquist, R.M. (2012) Good Governance as a Concept, and Why This Matters for Development Policy. WIDER Working Paper 2012/030. Helsinki: UNU-WIDER.
Tradingeconomics, Iran GDP Annual Growth Rate:
https://tradingeconomics.com/iran/gdp-growth-annual
CEIC, Iran Nominal GDP:
https://www.ceicdata.com/en/indicator/iran/nominal-gdp