استراتژی سیاسی ـ امنیتی ایران در خلیج فارس (2020ـ2018)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه روابط بین الملل دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز،ایران

2 استادیارگروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشکده حقوق ،علوم سیاسی و الهیات،واحدتبریز،دانشگاه آزاداسلامی،تبریز،ایران

3 استادیارگروه علوم سیاسی ،دانشگاه جامع امام حسین،تهران،ایران

چکیده

مقاله ‏حاضر به بررسی و مطالعه‏ استراتژی سیاسی ـ امنیتی ایران در خلیج فارس در فاصله‏ سال‌های 2018 تا 2020 می‏پردازد. سئوال اصلی مقاله این است: استراتژی سیاسی ـ امنیتی ایران در دوره‏ نامبرده تحت تاثیر چه عواملی شکل گرفته است؟ فرضیه‏ این مقاله بدین قرار است: استراتژی سیاسی ـ امنیتی ایران در خلیج فارس در سال‌های 2018 تا 2020، واکنشی به سازوکار فشار حداکثری آمریکا و خروج این کشور از برجام بوده است. نتایج این تحقیق نشان می‏دهد که به‌رغم تلاش ایران در دور نخست ریاست جمهوری روحانی برای ارتقای سیاست تعامل‏گرایانه با جهان و همکاری با کشورهای خلیج فارس، به علت تنش جدید با آمریکا، ایران استراتژی بازدارندگی نامتقارن را نیز در پیش گرفت تا بدین طریق سیاست‏های تهاجمی و خصمانه آمریکا را خنثی کند. روش تحقیق در این مقاله، روش کیفی و به شیوه‏ توصیفی و تحلیلی می‏باشد و داده‏های مقاله از منابع کتابخانه‏ای و به صورت فیش‏برداری گردآوری شده‏اند.

کلیدواژه‌ها


- آقایی، سید داوود (1386)، «جایگاه اتحادیه‌ی اروپا در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، سیاست، 3، 3، صص 28ـ1.
- اقبالی، ناصر؛ عاشوری، غلامرضا؛ نجفی، عباس؛ عالی فرجام، سجاد (1395)، «نقش ایران و آمریکا در امنیت خلیج فارس با تاکید بر دوران بعد از انقلاب اسلامی و استراتژی فرامنطقه‏ای ایران»، نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، زمستان 1395، شماره 33، صص 268ـ243.
- امیدی، علی و قلمکاری، آرمین (1398)، «تحلیل رابطه‌ی سیاست خارجی و توسعه‌ی اقتصادی: مقایسه‌ دولت‌های خاتمی، احمدی‌ نژاد و روحانی»، رهیافت انقلاب اسلامی، بهار 1398، شماره 46، صص 72ـ47.
- پایگاه اطلاع‏رسانی دولت، 6 خرداد 1396
- خبرگزاری مهر، 27 بهمن 1395
- دنیای اقتصاد، 18/08/1398
- رضایی، علیرضا و ترابی، قاسم (1392)، «سیاست خارجی دولت حسن روحانی، تعامل سازنده در چارچوب دولت توسعه‏گرا»، تحقیقات سیاسی و بین المللی، تابستان 1392، شماره 15، صص 162ـ131.
- رضایی، علیرضا و ترابی، قاسم (1392)، «سیاست خارجی دولت روحانی: تعامل سازنده در چارچوب دولت توسعه‌گرا»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 15.
- رضایی، علیرضا، محمدرضا صارمی و قاسم ترابی (1400)، «پیامدهای سیاست خارجی دولت روحانی بر تعاملات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران»، نشریه مطالعات روابط بین‌الملل، بهار 1400، شماره 53، صص 34ـ9.
- زاکارا، لوشیانو (1400)، «سیاست روحانی»، دیپلماسی ایرانی، 7 خرداد 1400.
- سوری، جواد (1384)، «از تنش‌زدایی تا تعامل سازنده و موثر: بازتاب جهانی شدن در سیاست خارجی خاتمی»، راهبرد، شماره 2، دوره 13.
- شیرازی، ابوالحسن و لکزی، حبیب الله (1394)، «جایگاه منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوره روحانی»، نشریه مطالعات منافع ملی، پائیز 1394، شماره 1، صص 63ـ49.
- کرمی، جهانگیر (1390)، نتایج دیپلماسی هسته‌ای دولت نهم و دهم، تهران: موسسه مطالعه اندیشه‌سازان نور.
- گل محمدی، ولی و وزیریان، امیرحسین (1400)، «سیاست فشار حداکثری آمریکا و راهبرد مهارگریزی ایران»، پژوهش‏های جغرافیای سیاسی، بهار 1400، شماره 23، صص 104ـ88.
- لطفی، مهدی و دلیری پور، مهدی (1397)، «بررسی رویکرد و راهبرد شورای همکاری خلیج فارس با تاکید بر راهبرد امنیتی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش‏نامه تاریخ، سیاست و رسانه، زمستان 1397، شماره 4، صص 570ـ547.
- متقی، ابراهیم (1398)، «ایران و عربستان»، نامه دفاع، شماره 5، مرکز مطالعات راهبردی.
- متقی، ابراهیم و پیری، داریوش (1396)، «الگوی رفتار نخبگان در دولت سید محمد خاتمی»، فصلنامه سیاست، دوره 47، شماره 2، تابستان 1396، صص 508ـ472.
- یزدان فام، محمود (1395)، «سیاست خارجی ترامپ و جمهوری اسلامی ایران»، نشریه مطالعات راهبردی، زمستان 1395، شماره 74، صص 164ـ139.
- Arab News (2019), “Maritime coalition launched to protect Gulf shipping after Iran attacks”, Arab News, 2019-11-07. Retrieved 2020-01-02.
- Barnekow Rasmussen, Katrine (2009), ''Ideology and Pragmatism in the Islamic Republic'', Defence and Security Studies, Danish Ministry of Defence.
- Fathollah-Nejad, Ali (2021), Iran in an Emerging New World Order: From Ahmadinejad to Rouhani, Singapore: Palgrave Macmillan.
- Mabon, Simon, Samira Nasirzadeh and Eyad Alrefai (2021), “De-securitisation and Pragmatism in the Prsian Gulf: The Future of Saudi-Iranian Relations”, The International Spectator, 56: 66-83, DOI: 10.1080/03932729.2021.1989183
- Mehrabi, A. and Safavi, S. Y. and Mahdian, H. (2013), “Investigation Geopolitical Position of Energy in Supplying Iran's National Security from the Prospect of Three National Security Approaches (Pivot expansion, Maintenance and Development)”, Geopolitics Quarterly, Volume. 9, No.1, Spring 2013.
- Perthes, Volker (2010), ''Ambition and Fear: Iran’s Foreign Policy and Nuclear Programme'', Survival, Vol. 52, Issue. 3.
- Osiewicz, Prsemyslaw (2014), “The Iranian foreign policy in the Persian Gulf region under the rule of president Hassan Rouhani: Continuity or change”, https://www.researchgate.net/publication/280575751_The_iranian_foreign_policy_in_the_persian_gulf_region_under_the_rule_of_president_hassan_rouhani_continuity_or_change
- Shanahan, Rodger (2015), Iranian Foreign Policy under Rouhani, Lowy Institute for International Policy.
- Sinem, Cengiz (2020), “Assessing the Astana Peace Process for Syria: Actors, Approaches, and Differences”, Contemporary Review of the Middle East, Vol 7, Issue 2.
- Smith, R. (2016). “Isolation Through Humanitarianism: Subaltern Geopolitics of the Siege on Gaza”, Antipode Journal, 48(3):750-769. doi.org/10.1111/anti.12224
- “The Truman Doctrine's Significance” (2020), History on the Net. November 10, 2020.
- Wang, B. (2016), “The Conflict between US and Iran”, Designing the Persian Gulf Security Order, N. 39.
- Zaccara, Luciano (2020), Foreign Policy of Iran under President Hassan Rouhani's First Term (2013-2017), Singapore: Palgrave Macmillan.