امکان سنجی بهینه‌سازی مصرف سوخت‌های فسیلی در ایران با رویکرد سرمایه اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد تهران جنوب ،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،(نویسنده مسئول)

3 استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی : 4697-19395، تهران، ایران

چکیده

گستردگی و تنوع منابع نفت و گاز از یک سو و پایین بودن قیمت حامل‌های انرژی در کشور، ایران را به یکی از بالاترین مصرف کنندگان سوخت‌های فسیلی بدل کرده است براین اساس رویکردها و سیاست های مختلفی جهت کاهش این امر ارائه شده است که یکی از آنها تکیه بر سرمایه اجتماعی است. بنابراین سئوال اصلی تحقیق این است که  تا چه میزان می توان از سرمایه اجتماعی در بهینه‌سازی سوخت های فسیلی  استفاده کرد؟ فرضیه اصلی مقاله این است که به واسطه سرمایه اجتماعی کافی در حوزه اعتماد، همیاری اجتماعی و تشکل های مردمی(اگرچه کمتر اعتقادی به این امر وجود دارد) می توان از ظرفیت های شاخصه های سرمایه اجتماعی برای بهینه‌سازی مصرف سوخت استفاده کرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که براساس داده های میدانی شاخص اعتماد افقی(اعتماد مردم به مردم) در میان ایرانیان نسبتا قوی است و همیاری اجتماعی بالایی نیز در بحران های مختلف از خود نشان داده اند. در عین حال اگرچه ایرانی‌ها باور چندانی به تشکل های مردمی نشان نداده اند اما عضویت در گروه ها و هیات های مذهبی می تواند این امر را جبران کند. روش تحقیق در این مقاله کیفی از نوع توصیفی-تحلیلی است و داده ها بصورت کتابخانه ای و از طریق فیش برداری گردآوری شده است.

کلیدواژه‌ها


پاتنام، رابرت(1384). جامعه برخوردار، سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی، ترجمه: افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.
رنانی، محسن، مویدفر، رزیتا(1394). چرخه های افول اخلاق و اقتصاد: سـرمایه اجتماعی و توسعه در ایران،تهران: انتشارات طرح نقد.
فوکویاما، فرانسیس(1379).پایان نظم، سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلامعباس توسلی، تهران: جامعه ایرانیان.
گیدنز، آنتونی(1380).پیامدهای مدرنیت. ترجمه محسن ثلاثی، چ2، تهران: مرکز
وبلن، تورستین(1383).نظریه طبقه مرفه.ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. دفتر طرح‌های ملی، یافته‌های پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، موج سوم(1394)،تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. دفتر طرح‌های ملی،یافته‌های پیمایش در 28 استان کشور ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان ، ویرایش اول(1381)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. دفتر طرح‌های ملی،یافته‌های پیمایش در 28 استان کشور ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان ، ویرایش دوم(1382)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
مقالات
ابراهیمی، محسن(1399). «ترازنامه انرژی»، دانش اقتصاد، دوره سوم، شماره 1.
آقایان، حسین،آمارنامه مصرف فرآورده های نفتی انرژی زا،1392. شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، شماره 1.
بهشتی، سیدصمد؛ قاسمی، وحید و قاضی طباطبایی، قاسم(1393). «تبیین جامعه شناختی تاثیر نگرشها بر مصرف انرژی»، کیفیت و بهره وری صنعت برق، دوره ششم، شماره 3.
تاری، فتح الله، غلامی باغی، سعید(1390)، «تاثیر فرهنگ بر الگوی مصرف در کشور و راهکارهای بهبود آن»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال پنجم، شماره 53 و 54، صفحات 83-75.
ترابی، قاسم و پیام، فرشته(1396). «چالش انرژی های فسیلی و تبیین لزوم سرمایه گذاری بر انرژی های تجدیدپذیر در ایران». فصلنامه کلان راهبردیهای سیاست، سال پنجم، شماره 20.
جوکار، صادق(1395)، «گژارش تحلیلی ژئوپلتیک انرژی».تهران: موسسه مطالعات بین المللی انرژی.
-عبادی، لیلا(1400)،ب ررسی رابط ابعاد سرمایه اجتماعی و مشارکت در ورزش های عمومی، پنجمین کنفرانس ملی حقوق، علوم اجتماعی و انسانی، روانشناسی و مشاوره، شیروان https://civilica.com/doc/1232760
عاقلی، لطفعلی(1390)، «مطالعه روابط متقابل فرهنگ، بهره وری و الگوی مصرف در ایران»،ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال پنجم، شماره 53 و 54، صفحات 74-67.
دارا، جلیل(1389)، « (1389). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در موفقیت جریان اسلام گرا»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال هفتم،شماره 21، صفحه 106-75.
متوسلی، محمود؛ طیب نیا، علی و حسنی، محسن(1390). «سرمایه اجتماعی از دید رویکرد منفی فوکویاما در ایران». فرآیند مدیریت و توسعه، دوره بیست و چهارم، شماره 75، صفحات 24-5.
مظفری، زانا و متفکر، محمدعلی(1397). «تاثیر سرمایه اجتماعی بر مصرف برق خانگی در استان های ایران»، کیفیت و بهره وری در صنعت برق ایران، دوره هفتم، شماره2.
مقتدر، یونس و کتابی، محمود(1397). «بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و قدرت نرم ایران». رهیافت انقلاب اسلامی، دوره دوازدهم، شماره 45.
ملاحسنی، حسین(1381)، بررسی رابطه بین میزان سرمایه اجتماعی و نوع دین داری در بین دانش آموزان سال سوم دبیرستان در استان گلستان، مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
- Adkins, Lisa (2005), Social capital; The anatomy of a troubled concept, Feminist Theory; 6; 195, pp,194-211.
 Wood,Richard L.(1997), Social Capital and Political Culture, American Behavioral Scientist, Vol 40, Issue 5, 1997
-Rubenson, Daniel, Participation and Politics: Social Capital, Civic Voluntarism, and Institutional Context, , Paper Prepared for the ECPR Joint Sessions of Workshops, University of Copenhagen, April 14- 19, 2000.
Ayios, A., Jeurissen, R., & Spence, L. (2010). Social capital: a review from an ethics perspective. Brunel University.
Davis, M. H. (2018). Empathy A Social Psychological Approach: Routledge. Taylor & Francis Group. New York. London.
Kaufmann, Daniel and Kraay, Aart and Mastruzzi, Massimo, 2008, Governance Matters VII: Aggregate and Individual Governance Indicators 1996-2997, World Bank Institute, Development Research Group
Khoema, Worldwide Governance Indicators, Iran, 21 January 2022, https://knoema.com/WBWGI2017/worldwide-governance-indicators?country=1000870-iran-islamic-rep