جایگاه عدالت قضایی در تحقق جامعه مطلوب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته گروه آموزشی حقوق عمومی، دانشگاه عدالت، تهران، ایران، نویسنده مسئول

2 استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه عدالت، تهران، ایران،

چکیده

پژوهش حاضر درصدد است تا جایگاه عدالت قضایی را در ارتباط با تحقق جامعه مطلوب اسلامی مورد بررسی قرار دهد. به صورت مصداقی این موضوع درباره عملکرد آیت­الله هاشمی شاهرودی و راهکارهای ایشان برای تحقق عدالت قضایی بررسی می­شود. سؤال پژوهش این است: راهکارهای ارائه شده برای دستیابی به عدالت قضایی و تحقق جامعه مطلوب اسلامی از نظر آیت­الله هاشمی شاهرودی کدام هستند؟ فرضیه این است که حاکم کردن قانون و جلوگیری از اعمال خودسرانه و فراقانونی، حبس زدایی و مجازات جایگزین حبس، رعایت کرامت انسانی در امور دادرسی از جمله راهکارهای تحقق عدالت قضایی و دستیابی به جامعه مطلوب اسلامی محسوب می­شوند. جامعه مطلوب اسلامی در واقع، عمل بر مبنای شریعت و احکام اسلامی و همچنین بهبود وضعیت قضایی در حیطه حقوق شهروندی، مناسبات مردم با حکومت و بالعکس است. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است که بیشتر با تکیه بر منابع نگاشته شده هاشمی شاهرودی جمع­آوری شده است.

کلیدواژه‌ها


نهج البلاغه (1379)، ترجمه محمد دشتی، قم: نشر مشرقین.
امیدی، جلیل، نیکویی، سمیه (1387)، تعریف و مبانی علنی بودن دادرسی کیفری، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 12،شماره 3،پاییز 1387.  
انصاری، ولی الله (1380)، حقوق تحقیقات جنایی، تهران: نشر سمت.
بارنت، اریک (1382)، مقدمه‌ای بر حقوق اساسی، برگردان: عباس کدخدایی، تهران نشر میزان.
جعفری تبریزی، محمدتقی (1370)، حق کرامت انسانی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی ، شماره ۲۷.
جعفری هرندی، محمد (1378)، فقها و حکومت، تهران: انتشارات روزنه.
جوادی آملی، عبدالله (1387)، عقل و دین، مجله پاسدار اسلام، شماره 250.
حسینی، رضا (1391)، مفهوم و ماهیت عدالت اجتماعی با رویکرد اسلامی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال یازدهم، شماره 44، صص 21-5.
حسینی، سیدابراهیم (1385)، نظام حقوقی اسلام، مجله معرفت، شماره 106.
زارعی، محمدحسین (1380)، حاکمیت قانون در اندیشه­های حقوقی و سیاسی، نشریه نامه مفید، شماره 26، صص 67-51.
زراعت، عباس (1382)، اصول آیین دادرسی کیفری، تهران: نشر مجد.  
شمعی، محمد (1388)، تحلیل ماهیت و آثار قرارداد اداری در حقوق ایران، تهران: نشر دستان.  
طباطبایی موتمنی، منوچهر (1388)، حقوق اساسی، تهران: نشر میزان.
علیخانی، علی اکبر (1385)، کرامت انسانی و خشونت در اسلام، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره3.
عمیدزنجانی، عباسعلی، توکلی، محمدمهدی (1386)، حقوق بشر اسلامی و کرامت ذاتی انسان در اسلام، مطالعات حقوق بشر، دوره 37، شماره 4، صص 189-161.
غمامی، مجید، محسنی، حسن (1382)، «اصول تضمین کننده عملکرد دموکراتیک در دادرسی و اصول مربوط به ویژگی‌ها ی دادرسی مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 74، صص 296-265.
قاضی، ابوالفضل (1396)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: نشر میزان.
لسانی، محسن، حیدری، محمدعلی، توکلی، احمدرضا (1395)، جایگاه و ضرورت قضاوت شورایی در تحقق عدالت قضایی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 8، شماره 15، صص 300-275. 
محقق داماد، سید مصطفی (1383)، قواعد فقه، تهران، نشر علوم انسانی
مرادخانی، احمد؛ خزایی، احمدرضا (1397)، مبانی فقهی حقوق شهروندی، تهران: نسیم (حقوق شهروندی).
مصباح­یزدی، محمدتقی (1389)، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، تهران: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
موذن زادگان، حسن علی (1377)، حقوق دادخواهی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نشریه دیدگاه­های حقوقی، شماره 9.  
ولیدی، محمدصالح (1391)، بررسی مصادیق برجسته عدالت قضایی در سیره امام علی (ع)، مجله تحقیقات حقوق تطبیقی ایران و بین­الملل، دوره 5، شماره 17، صص 203-167.
هاشمی شاهرودیA، محمود (1396)، حقوق شهروندی، قم: نشر انتشارات بنیاد فقه و معارف اهل بیت.
هاشمی شاهرودیB، محمود (1396)، اندیشه اسلامی، قم: نشر انتشارات بنیاد فقه و معارف اهل بیت.
هاشمی شاهرودیC، محمود (1396)، نظام قضایی اسلامی، نشر انتشارات بنیاد فقه و معارف اهل بیت.
هاشمی شاهرودی D، محمود (1396)، منشور بهداشت قضایی، قم: نشر انتشارات بنیاد فقه و معارف اهل بیت.
هاشمی شاهرودی F، محمود (1396)، امنیت، قم: نشر انتشارات بنیاد فقه و معارف اهل بیت.
هاشمی شاهرودیE، محمود (1396)، عدالت، قم: نشر انتشارات بنیاد فقه و معارف اهل بیت.
هاشمی شاهرودی، محمود (1426) ، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)، قم: موسسه دایره المعارف.
هاشمی، سید محمد (1383)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، تهران: نشر دادگستر.  
منابع عربی:
انصاری، مرتضی (1415)، المکاسب المحرمه، جلد سوم، چاپ اول، تهران، نشر کنگره.
زحیلی، مصطفی (1419)، الموسوعة الفقهیّـة، جلد4، کویت، وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة.
مشکینی‌اردبیلی، علی‌اکبر (1379)، مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعیه، قم: انتشارات الهدی.
Blackstone,w (1989).commentaries on law of England, London: Publisher callell & davies.  
سخنرانی آیت­الله هاشمی شاهرودی، 26 اردیبهشت 1388؛ قابل بازیابی در سایت به نشانی: https://www.magiran.com/article/1859785.