رویکرد جمهوری اسلامی ایران به حقوق و آزادی‌های بنیادین با تأکید بر جرائم علیه امنیت ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه آزاد قم

2 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه مفید، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه پردیس فارابی، قم، ایران.

چکیده

ارتباط حقوق و آزادی‌های بنیادین و امنیت ملی کشورها یکی از موارد چالش برانگیز در حقوق و قانون اساسی است. نقطه اوج مقابله با حقوق و آزادی‌های بنیادین زمانی است که اتهام یا جرمی علیه امنیت ملی رخ می­دهد که براساس آن صدمه و لطمه به حاکمیت، اقتدار، منافع، مصالح، استقلال و تمامیت ارضی کشور مطرح می­گردد. که اوج تعارض حقوق و آزادی­های بنیادین با جرایم علیه امنیت ملی مطرح می­گردد. بنابراین آنچه در حمایت کیفری از حقوق و آزادی­های بنیادین اهمیت اساسی می‌یابد، چگونگی تامین سازوکارهایی برای تحقق امنیت ملی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رویکرد ج. ا. ایران به حقوق و آزادی­های بنیادین با تأکید بر جرائم امنیت ملی است. پاسخی که می‌توان به این سؤال داد این است که مقوله مصالح جامعه و مصلحت نظام، امنیت عمومی مردم، حقوق و منافع عمومی و نظام سیاسی، همگی به دنبال تحقق اصل امنیت ملی هستند. در این نگاه، امنیت ملی، مفهومی جدا از حقوق عموم نبوده و اتخاذ مجازات و تعیین جرایم برای مقابله با برهم زنندگان نظم و امنیت شهروندان، همانا تلاش برای محقق ساختن زندگی امن برای مردم است. احکامی نظیر محاربه، بغی و افساد فی­الارض که بیشتر در ارتباط با افرادی که به دنبال بر هم زدن نظم و امنیت جامعه هستند، در همین راستا قابل تفسیر است. همچنین، حقوق و آزادی­های بنیادین تا زمانی که امنیت عمومی و مصالح نظام را مورد توجه قرار دهند، مشمول جرائم علیه امنیت ملی نمی­شوند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی به دنبال بررسی دغدغه مطرح شده در این نوشتار است که با گردآوری مطالب از منابع اسنادی و کتابخانه­ای انجام شده است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
امیراعلایی، شمس­الدین (1373). مجازات اعدام. تهران: کتابخانه دهخدا.
پوربافرانی، حسن (1391). تحلیل جرم محاربه، مجله فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره چهارم.
پورحسین، مهدی (1391). بغی و تمرد در حکومت اسلامی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
 پورسعید، فرزاد (1387)، امنیت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال یازدهم، شماره سوم، صص 570-546.
حسینی، سیدجواد  (1393)، درآمدی بر حقوق اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
دوا، هیمن (1382). آزادی­های عمومی و حقوق بشر. ترجمه یوسف مولایی و رشید برناک. تهران: دانشگاه تهران.
راسخ، محمد (1392)، ویژگی­های ذاتی و عرضی قانون، در حق و مصلحـت، تهران: نشر نی.
 راسخ، محمد، بیات کمیتکی، مهناز (1392)، مفهوم مصلحت عمومی در حق و مصلحت، تهران: نشر نی.
شیخ موحد، محمدعلی، حیدری، محمدعلی، توکلی، احمدرضا (1398)، قاعده فقهی حرمت تنفیر از دین با حکم حکومتی در حکومت اسلامی، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 48، صص 169-151.
طباطبائی موتمنی، منوچهر (1389)، آزادی­های عمومی و حقوق بشر، تهران :انتشارات دانشگاه تهران.
عالی­پور، حسن (1399)، مبانی حقوقی امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست و سوم، شماره چهارم، صص 74-49.
عالی­پور، حسن، کارگری، نوروز (1389). جرایم ضد امنیت ملی. تهران: خرسندی.
قاری سید فاطمی، محمد (1388). حقوق بشر در جهان معاصر. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی.
گرجی، علی اکبر (1383). مبنا و مفهوم حقوق بنیادین. حقوق اساسی، سال دوم، شماره دوم.
مرادی، معصومه، یاقوتی، ابراهیم، فهرستی، زهرا (1398)، گفتمان­های حقوق زنان پس از انقلاب اسلامی، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شماره 49، صص 44-25.
ولوی، سعید، آهنگران، محمدرسول، آقایی بجستانی، مریم (1399)، حقوق شهروندی اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر قاعده احسان، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال چهاردهم، شماره 51، صص 44-23.
هاشمی، سید حسین (1390). تروریسم از منظر حقوق اسلام و اسناد بین­المللی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
هاشمی، سید محمد (1384). حقوق بشر و آزادی­های اساسی. تهران: میزان.
Ligabo A. (2005), Report of the UN Special Rapporteur on the Promotion and Protection of the Right to Freedom of Opinion and Expression, UN Doc. E/CN 4/2005/64.
Simons, D. (2006). Central Asian Pocketbook on Freedom of Expression, London: ARTICLE 19 Available at: www.article19.org/pdfs/tools/central-asian-pocketbook.pdf. (20/6/1391).
Subhradipta, Sarkar, (2008), Right to Free Speech in a Censored Democracy, National Law School of India University (NLSIU), Bangalore, available at: http://www.cbfcindia.tn.nic.in. Visited at: 30/ 4./ 2019.
UN Human Rights Committee (1989), Communications Nos. 359 /1989 and 385/1989. Un Doc.