رویکردی سازه‌انگارانه به امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و نقش محور مقاومت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی مسائل ایران، واحد شهرضا، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا، ایران، نویسنده مسئول

3 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا، ایران

چکیده

انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر ارزش­ها و هنجارهای دینی و برجسته کردن اسلام سیاسی، هویت تازه­ای در منطقه خاورمیانه پدید آورد. این هویت از جهات مختلفی، امنیت ملی کشور را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است. بدین معنا که امنیت ملی در ج. ا. ایران دارای ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هویتی است که نه تنها در مرزهای داخلی، بلکه در مرزهای بیرونی و ایجاد هویت انقلابی و مبتنی بر مقاومت شکل گرفته است. به این دلیل که گروه‌های سیاسی دولتی و غیردولتی متعددی در منطقه خاورمیانه شکل گرفته است که تحت تأثیر آموزه­ها و شعارهای انقلاب اسلامی ایران بوده است و از منظر سازه انگاری، هویتی مشترک پدید مبتنی بر مقاومت پدید آمده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش محور مقاومت در هویت­بخشی به ابعاد امنیت ملی ج. ا. ایران است. این سؤال مطرح است که محور مقاومت از چه جهاتی بر امنیت ملی ج.ا. ایران اثر گذاشته است؟ در پاسخ می­توان گفت محور مقاومت در بُعد اقتصادی باعث تقویت نفوذ اقتصادی ایران در میان کشورهای منطقه خاورمیانه، در بُعد امنیتی باعث گسترش و تعمیق توان نظامی ایران و در بُعد سیاسی نیز باعث تداوم پیام انقلاب اسلامی در جهت مقابله با نظام­های استکباری می‌شود. سیاست محور مقاومت در تقابل با تروریسم تکفیری، سیاست‌های مداخله­جویانه ایالات متحده امریکا و رژیم صهیونیستی تفسیر می‌شود و همچنین قدرت منطقه­ای در عراق، سوریه، یمن، لبنان و حتی بحرین را به نفع گروه‌های شیعی تغییر داده است. محور مقاومت به­عنوان دنباله گفتمان انقلاب اسلامی، نقش قابل توجهی در توان منطقه­ای ج.ا. ایران و افزایش توان بازدارندگی آن جهت تحقق اصول و اهداف انقلاب از جمله مقابله با استکبار جهانی خواهد شد. در مقاله حاضر از روش توصیفی و تحلیلی و چارچوب نظری سازه­انگاری بهره برده گرفته است. 

کلیدواژه‌ها


امینی، علی­اکبر (1392)، «منافع آشکار و پنهان بازیگران منطقه­ای و فرامنطقه­ای در تحولات سوریه» سپهر سیاست،  بهار 1392، سال اول - شماره 1. 
بازدار، شهناز، پیشگاهی­فرد، زهرا، فرجی­راد، عبدالرضا (1395)، بررسی و اولویت­بندی عوامل واگرای اثرگذار در روابط ایران و کشورهای اسلامی پیرامونی، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره دوم.
بیات، جلیل، اسلامی، محسن (1396)، «ایران-عربستان؛ طرح الگوی تنش­زدایی با محوریت مناقشات منطقه‌ای»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست­گذاری عمومی، دوره x، شماره xx.
پوستین­چی، زهره (1393)، انقلاب اسلامی ایران و هنجار سیاسی مقاومت در روابط بین­الملل، فصلنامه آفاق امنیت، سال پنجم، شماره شانزدهم، صص 76-49.
تفی­زاده داوری، محمود (1383)، سخرانی: شیعه و مذاهب دیگر، بررسی حوزه­های جغرافیایی تعاملی و چالشی، فصلنامه شیعه شناسی، شماره هشتم، صص 88-71.
جانسیز، احمد، بهرامی مقدم، سجاد، ستوده، علی (1393)، رویارویی ایران و عربستان در سوریه، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شماره 12، زمستان 93.
حاتمی، علی (1388)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، تهران: انتشارات حق گستر.
 حشمت­زاده، محمدباقر (1384)، مقدمه و چارچوبی برای بررسی تأثیرات انقلاب اسلامی در کشورهای اسلامی، مجله نامه پژوهش، شماره دوازدهم و سیزدهم.
دری نجف­آبادی، قربانعلی (1379)، نگاهی به امنیت از منظر امیرمؤمنان (ع)، فصلنامه حکومت اسلامی، سال پنجم، شماره 18.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، عزیزی بساطی، مجتبی (1397)، توانمندی موشکی در سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا (2018-2001)، مجله سیاست دفاعی، دوره 26، شماره 103. صص 121-89.
 رضاخواه، علیرضا (1392)، بیداری اسلامی و آینده محور مقاومت، مجله زمان، شماره 32.
صادقی، سعید، عسگرخانی، ابومحمد (1390)، بررسی عملکرد قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در عراق جدید، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 99.
غرایاق­زندی، داود (1395)، دورنمای رابطه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، سنایورهای محتمل، فصلنامه علوم سیاسی، سال نوزدهم، شماره هفتاد و سوم، بهار 95.
غرایان زندی، داود،(1387)، «اصول و مبانی سیاست خارجی ایران: جستاری در متون»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال یازدهم، شماره دوم.
فرزندی، عباسعلی (1391)، «اهمیت راهبردی سوریه برای ایران»، ماهنامه پیام انقلاب ، شهریور ، 1391، شماره 62.
قاسمی، بهزاد (1397)، ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران براساس گفتمان انقلاب اسلامی، فصلنامه آفاق امنیت، سال یازدهم، شماره سی و هشتم، صص 25-5.
کریمی، ابوالفضل (1396)، نقش جمهوری اسلامی ایران در هویت بخشی به مجموعه امنیتی محور مقاومت اسلامی، مجله پژوهش ملل، شماره سوم، صص 360-33.
کولایی، الهه، سازمند، بهاره (1390)، زمینه­های درون نظری و برون نظری تحول در نظریه­های منطقه­گرایی، دوفصلنامه علمی-پژوهشی سیاست نظری، دوره جدید، شماره نهم، زمستان و بهار 90.
گلشنی، علیرضا، باقری، محسن (1391)، موقعیت حزب الله در استراتژی بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی، سال دوم، شماره سوم.
متقی . ابراهیم (1390)، « نقش و راهبرد آمریکا در گسترش‌ نافرمانی‌ مدنی سوریه »، فصلنامه ره نامه‌ سیاستگذاری‌، سال دوم، شماره سوم‌.
هاشم­پور، پیروز، حقیقی، علی محمد، زارعی، غفار (1400)، هویت بخشی انقلاب اسلامی ایران به محور مقاومت اسلامی (مطالعه موردی: حزب­الله لبنان)، فصلنامه سپهر سیاست، سال هشتم، شماره 27، صص 64-32.
منابع لاتین:
 
Al Hassan, Omar Said (2014), The GCCs Formation; The official Version, in Gulf cooperation Coucils; challenges and Prospects, Allazeera Center for Studies.
Alexandrov, Maxym (2003), The Concept of State Identity in International Relation: A Theorical Analysis, Journal of International Development and Cooperation, Vol. 10, No. 1, 2003, pp 33-46.
Alshibaby, Ghassan (2014), Khaliji public Opinion on the GCC, in Gulf cooperation Coucils; challenges and Prospects, Allazeera Center for Studies.
Bahadur Aminian, "Evaluation of National Security Concept", Rawalpindi, 1991,P.2
Bin Huwaidin, Mohamed (2015), The Security Dilemma in Saudi-Iranian Relations, Rewiew of History and Political Science, December 2015, Vol. 3, No. 2, pp 69-79.
CHECKEL, Jeffrey (1998), “The Constructivist Turn in International Relations Theory”, World Politics 50 (2): 324-348.
Eisenstadt, Michael (November, 2016). “The Role of Missiles in Iran’s Military Strategy”, The Washington Institute for Near East Policy, Research Notes, No. 39,
Hurd, Ian (2008), Constructivism, The Oxford Handbook of International Relations, pp 1-20.
KATZENSTEIN Peter. J (2002), Introduction: Alternative Perspectives on National Security”. The Culture of National Security.
Muthiah, Atayapps (1987). The National Security of Developing States, (Malaysia: ISIS.
San, How Khoo (1999), A of Southeast Asia, A Thesis Submitted For The Degree Of Doctor Of Philosophy Of The Australian National University pproaches To The Regional Security Analysis, May 1999.