تبیین عوامل موثر بر مشارکت سیاسی زنان در ایران و چالش‌های پیش رو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی ،دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد تهران جنوب ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

2 دانشیار ، گروه روابط بین الملل ، واحد تهران جنوب ، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 دانشیار گروه مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران.تهران، ایران

چکیده

مشارکت سیاسی را می‏توان نیاز اساسی برای شهروندان در تمام نظام‏های سیاسی دانست. مروری بر نقش زنان در تاریخ ایران معاصر نشان می‌دهد که موضوع مشارکت سیاسی آنان تا چه اندازه مهم، حساس و چالش‏برانگیز بوده و هست. سئوال اصلی تحقیق حاضر این است: عوامل و چالش‏های موثر در مشارکت سیاسی زنان کدام است؟ فرضیه‏ای که به دنبال سئوال مزبور مطرح می‏شود: مشارکت سیاسی زنان در ایران، بیشتر از آن که با موانع ساختاریِ سیاسی مواجه باشد، از موانع فرهنگی، اجتماعی و روان‏شناختی رنج می‏برد. نتایج به دست آمده نشان می‏دهد که بخشی از این موانع و عوامل بازدارنده توسط خود زنان بازتولید شده و به انفعال سیاسی آنها منجر شده‏اند. علاوه بر این، با افزایش آگاهی سیاسی و تصمیم‏گیری سیاسی است که می‏توان به توانمندسازی زنان در عرصه‏ سیاست و اجتماع امید داشت. در این راستا، تقویت آموزش و آگاهی می‏تواند به اشتغال‏زایی زنان کمک بیشتری کرده و در نتیجه از موانع مشارکت سیاسی زنان بکاهد. نوآوری مقاله‏ حاضر در رابطه‏ متقابلی است که بین عوامل و موانع مشارکت سیاسی زنان در حوزه‏ سیاست برقرار می‏کند. روش تحقیق در مقاله‏ حاضر، روش توصیفی ـ تحلیلی بوده و منابع و اسناد بر اساس شیوه‏ کتابخانه‏ای گردآوری شده‏اند.

کلیدواژه‌ها


 
1.منابع فارسی
ـ ابرکرامبی، نیکلاس؛ هیل، استفان؛ ترنر، برایان اس. (1397)، فرهنگ جامعه‏شناسی، ترجمه: حسین پویان، تهران: چاپخش.
ـ بشیریه، حسین (1396)، جامعه‏شناسی سیاسی، تهران: نی.
ـ تاجیک، محمدرضا (1378)، فرامدرنیسم و تحلیل گفتمان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـ ترابی، یوسف (1384)، «آسیب‏شناسی مدیریت توسعه در ایران»، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 2.
ـ چابکی، ام‏البنین (1383)، «نقش عوامل روانشناختی در مشارکت سیاسی زنان»، مجموعه مقالات همایش مشارکت سیاسی زنان در کشورهای اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
ـ حاجی یوسفی، امیر محمد و محمد علی طالبی (1395)، «موانع مشارکت در چالش میان فرهنگ سیاسی و حکمرانی خوب از دید مدیران ارشد دولت ج.ا. ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 1، صص 7-40.  
ـ خرمشاد، محمدباقر (1399)، «تبیین تفاوت نسلی در جامعه‏ی امروز ایران بر پایه‏ی ارزش‏های هویتی»، نشریه مطالعات ملی، سال21، شماره 1، صص 47-65.
ـ دوبنوا، آلن (1377)، «مسئله دموکراسی»، مترجم: نادر بزرگزاده، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 77.
ـ راش، مایکل (1393)، جامعه و سیاست، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: سمت.
ـ ریتزر، جورج (1391)، نظریه‏های جامعه‏شناسی، ترجمه: احمدرضا غروی زاد، تهران: ماجد.
ـ ساروخانی، باقر (1390)، درآمدی بر دایره‏المعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان، ج2.
ـ سریع‏القلم، محمود (1371)، «اصول ثابت توسعه سیاسی»، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 55 و 56.
ـ سعیدی، رضا (1391)، درآمدی بر مشارکت مردمی و سازمان‏های غیر دولتی، تهران: سمت.
ـ شادی طلب، ژاله (1391)، توسعه و چالش‏های زنان ایران، تهران: انتشارات قطره.
ـ طباطبایی، محمد باقر (1376)، جامعه مدنی از دیدگاه فرهنگ‏شناسی، تهران: انتشارات مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
ـ عظیمی هاشمی، مژگان؛ محمود قاضی طباطبایی و علی‏اصغر هدایتی (1394)، «مشارکت سیاسی زنان در ایران و عوامل موثر بر آن»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی زن و جامعه، سال ششم، شماره چهارم، زمستان 1394، صص 124ـ105.
ـ علم، محمدرضا و رضوی سوسن، زهرا (1392)، «بررسی نقش زنان در جنبش تنباکو»، زن و فرهنگ، سال چهارم، بهار 1392، شماره 15، صص 78ـ71.
ـ غفاری، غلامرضا؛ جمشیدزاده، ابراهیم (1392)، مشارکت‏های مردمی و امور شهری، تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ.
ـ فوکو، میشل (1399)، نظم گفتار، ترجمه: باقر پرهام، تهران: آگاه.
ـ قاسمی، حاکم و معالی، فاطمه (1393)، «عوامل محدود ماندن مشارکت سیاسی زنان (بررسی عوامل محدود ماندن تعداد نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی از دیدگاه زنان)»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دهم، شماره اول، زمستان 1393، صص 156ـ123.
ـ قوام، عبدالعلی (1391)، توسعه سیاسی و تحول اداری، تهران: قومس.
ـ کاظمی، علی اصغر (1396)، بحران نوگرایی و فرهنگ سیاسی، تهران: ققنوس.
ـ کلاز، دادس (1390)، ژئوپلیتیک: مقدمه‌ای بسیار کوتاه، مترجمان: زهرا پیشگاهی‌فرد و محمد زهدی‌گهرپور، تهران: موسسه فرهنگی هنری زیتون سبز.
ـ متن برنامه‏های اول تا ششم توسعه‏ی ایران، سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام
http://www.majma.ir/index.aspx
ـ مزینانی، علی اکبر (1382)، «مشارکت سیاسی جوانان: ابعاد و پویایی‏ها»، مطالعات جوانان، سال اول، شماره 5.
ـ مصفا، نسرین؛ عباس‏نیا، اکرم (1390)، «مشارکت سیاسی زنان در جمهوری اسلامی ایران در پرتو نظریه توانمندسازی زنان در دوره 1384-1375»، مجله زن، حقوق و توسعه، سال پنجم، ش اول.
ـ موثقی، سید احمد (1384)، «نوسازی و اصلاحات در ایران معاصر»، نشریه سیاست ـ مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال 1384، شماره 69، صص 260ـ225.
ـ ناجی‌راد، محمدعلی (1382)، موانع مشارکت زنان در فعالیت‌های سیاسی ـ اقتصادی ایران پس از انقلاب، تهران: کویر.
ـ وطن‏دوست، علی؛ محمدی، زهرا (1395)، «عوامل موثر و موانع موجود در مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان»، سومین کنفرانس بین‏المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی.
2.منابع انگلیسی
 
- Bari, Farzana (2005), “Women’s political participation: issues and challenges”, EGM/WPD-EE, 3 November 2005.
- Conway, Margaret (2001), “Womand and political participation”, PS: Political Science and Politics, Vol. 34, No. 2, June 2001. https://www.jstor.org/stable/1350210
- Ghoreishi, Samira (2022), Women’s Activism in the Islamic Republic of Iran, Palgrave Mcmillan Cham.
- Huntington, Samuel and Nelson, Joan, M. (1976), No easy choice: Political participation in developing countries, Cambridge: Cambdrige University Press.
- Ibrahim, Muhammad (2014), “Women participation in politics: A case study of Afghan women”, Journal of Public Administration and Governance, Vol. 4, No. 3 433.
- Karimi, Behzad (2014), “Women’s political participation in the contemporary Iran: A study of western Iran”, IMPACT, Vol. 2, Issue 7, Jul 2014, 67-76.
- Lerner, David (1965), The passing of traditional society, New York: The Free Press.
- Lipset, Seymour Martin (1959), “Some Social Requisites of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy”. The American Political Science Review, Volume 53, Issue 1, pp. 69-105.
- Millbath, C. (1981), Political Participation, Handbook of Political Behavior, New York: Plenum Press.
- Nohlen, Deiter (2002), Election in Asia and the Pacific: A Data Handbook, Volume 2, Oxford: Oxford University Press.
- Nosrat shojaei, Seyedeh; Ku Hastina Ku Samsu and Asayesh, Hossein (2010), “The Financial obstacles of women’s political participation in Iran”, Raport and Opinion, 2010; 2(10) : https://www.researchgate.net/publication/334508839
- Orum, Anthony. M. (1983), Introduction to political sociology, New Jersey: Prince-Hall.
- Saeidi, Shirin (2022), Women and the Islamic Republic, Cambridge: Cambridge University Press.
- Turner, B. S. (2006), Vulnerability and Human Rights, Penn State University Press.
- Vakil, Sanam (2011), Women and politics in the Islamic Republic of Iran: action and reaction, New York: Continuum.
- Verba, Sidney (1972), Participation in America: Political Democracy and Social Equality, New York: Harper and Row.
:/