بررسی و تحلیل حقوق قومیت‌های ایران براساس حقوق اساسی ج.ا. ایران و اسناد بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

2 استادیار گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز ، ایران، نویسنده مسئول

3 استادیار گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

4 استادیار حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل حقوق قومیت­های ایران براساس حقوق اساسی و اسناد بین­الملل، این سؤال را طرح می­کند: مزایا و معایب حقوق داخلی و بین­الملل برای بهبود شرایط اقوام در جامعه متکثر ایرانی کدام است؟ فرضیه این است: ابتناء حقوق بین­الملل بر آموزه­های لیبرالی، بی­توجهی به خیر عامه در جوامع متکثر و غلبه نگرش اقلیتی از اقوام از نقاط ضعف آن است و در قوانین داخلی، مصداقی نبودن حقوق اقوام و فقدان راهکارهای عملی به عنوان موانع تحقق حقوق اقوام هستند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که  تلقی اقلیت­گونه از اقوام در نزد اسناد بین­الملل، ابتناء بر آموزه­های حقوق بشری لیبرالی و بی­توجهی به خیر عامه از جمله نقاط ضعف اسناد بین­الملل در ارتباط با حقوق اقوام است. در ایران، اقوام به عنوان اقلیت مطرح نشده­اند و این به معنای برابری آنان با سایر شهروندان است. پذیرش رسوم، آداب، فرهنگ و سنن اقوام نیز مزیتی برای اقوام در جامعه ایرانی است. اما رفع برخی کاستی­ها در حقوق داخلی با در نظر گرفتن آموزش چندفرهنگی از طریق تدریس به زبان مادری، و بهبود شرایط اقتصادی آنان از طریق ایجاد مراکز تجاری و اقتصادی و فراهم کردن شرایط مسالمت­آمیز برای پیوند هویت قومی با هویت ملی، قابل تحقق است. در پژوهش حاضر از روش توصیفی و تحلیلی و چارچوب نظری پژوهش نیز رویکرد چندفرهنگی ویل کیملیکا است. ‎

کلیدواژه‌ها


احمدی، حمید (1378)، قومیت و قوم‌گرایی در ایران؛ افسانه یا واقعیت؟ اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 116-115، صص84-60.
احمدی، حمید (1388)، بنیادهای هویت ملی ایران؛ چارچوب نظیر هوبت ملی شهروند مهر، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
 اخوان، منیره (1395)، حقوق اقلیت­ها در حقوق بین­الملل و جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات صیانت از حقوق زنان، شماره 4، صص70-47.
آبراهامیان، یرواند (1378)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل­محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
 بهشتی­زاده، یاسر، مهرابی، رضا، مرادی، علی (1397)، حمایت متقابل دولتها و سازمان­های بین­المللی از اقلیت­های قومی، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، دوره4، شماره1، صص 13-9.
پروین، خیرالله، سپهری­فر، سیما (1393)، حقوق اقلیت­ها در قانون اساسی (با تأکدیر بر اماکن، دارایی­ها و حقوق سیاسی)، دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال سوم، شماره ششم، صص 98-73.
پورقورشچی، محمدرضا، نادری، محمود (1393)، جهانی­شدن و تکثرگرایی قومی در ایران؛ فرصت­ها و چالش­ها، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال پنجم، شماره چهاردهم، صص94-56.
توسلی رکن­آبادی، مجید، صالح­زاده، سیروان (1394)، مبانی نظری شهروندی چندفرهنگی در اندیشه­های ویل کیملیکا، فصلنامه رهیافت­های سیاسی و بین­المللی، سال پنجم، شماره 37، صص 63-33.
دانای طوس، عذرا (1390)، بررسی حقوق اقلیت­های قومی در نظام بین المللی حقوق بشر و چگونگی اعمال آن در قوانین موضوعه ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
ذوالقدر، مالک، محمدزاده، وحید (1393)، حقوق بشر و جهان­بینی­ها و نسبی­گرایی، دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال سوم، شماره ششم، صص 73-61.
زارعی، غفار (1398)، نقش هویت قومی در همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی؛ رویکردی چندفرهنگی، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، دوره سیزدهم، شماره47، صص 62-43.
زاهدی، عاطفه (1393)، قانون اساسی ایران، تهران: انتشارات جنگل.
 صفایی، سیدحسین (1370)، حقوق بشر در اسلام و اعلامیه جهانی حقوق بشر، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 27، شماره پیاپی 1145.
عبدالهی، جوانمیر، روحی، عباد (1397)، حمایت از حقوق اقلیت­ها با توسل به رهیافت شهروندی چندفرهنگی، دوفصلنامه تخصصی مطالعات فقه و اصول، سال اول، شماره اول، صص 56-33.
فضائلی، مصطفی، کرمی، موسی (1401)، سوگنامه­ای برای صلح: چالش حقوق بین­المللِ لیبرال در پیشگیری از منازعات قومی، مجله حقوقی بین­المللی، شماره67، صص226-201.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1395)، حقوق بشر در جهان معاصر، تهران: نشر شهر دانش.
کاظمی، احمد، کفایی­فر، محمدعلی (1399)، تعریف اقلیت در اسناد بین­المللی حقوق بشر، فصلنامه مطالعات ملی، سال بیست­ویکم، شماره 4، صص 46-25.
کریمی­مله، علی، پارسا، ندا (1398)، سیاستگذاری هویت ملی و الزامات راهبردی آن برای ایران، فصلنامه مطالعات ملی، سال بیستم، شماره اول، صص 18-1.
مهرپور، حسین (1383)، نظام بین­المللی حقوق بشر، تهران: انتشار اطلاعات.
میرمحمدی، سیدمصطفی (1385)، حقوق بین­الملل و حقوق اقلیت­ها، نشریه اندیشه تقریب، شماره نهم.
Ahlin Marceta, Joseph(2021), "An Individualist Theory of Meaning", Journal of Value Inquiry, vol 55.
Asbjorn, Edie (2007). Introduction: Mechanisms for Supervision and Remidical Action, In: Universal Minority Rights (A Commentary on The Jurisprudence  Of International Courat and Treaty Bodies). New York: Oxford University Press.
Chandra, S. (1985), Minorities in National and International law, New York: deep publication
Hoffmeyer-Zlotnik and Warner (2010), The Concept of Ethnicity and its Operationalization in Cross-national Social Surveys, Metodoloski zvezki, Vol. 7, No. 2, pp 107-132.
Kymlicka, Will. (1998). Multinational Federalism in Canada: Rethinking
The Partnership. Policy Options, PP. 1-9.
Kymlicka, Will. (1995). Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Right, New York: Oxford University Press.
Mearsheimer, John (2019), "Bound to Fail: The Rise and Fall of the Liberal International Order", International Security, vol. 43, No. 4, Spring 2019
Kymlicka, Will (2012), Multiculturalism: Succes, Failure and The Future, Washington D.S: Publisher Transailanic Councilon Migration.
Yilmaz, Muzaffer, "The Rise of Ethnic Nationalism, Intra-State Conflicts and Conflict Resolution", Turkish Journal of TESAM Academy, Issue 5, No. 1, January 2018, pp. 15-21.