بررسی تطبیقی شیوه‌های تأمین مالی احزاب سیاسی در ایران و آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز ، ایران

2 استادیار گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز ، ایران، نویسنده مسئول

3 استادیار گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز ، ایران

4 استادیار حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

احزاب سیاسی در دوران معاصر نقش مهمی در تحولات سیاسی جوامع مختلف بر عهده دارند. به همین دلیل بررسی شیوه­های تأمین مالی آنان مورد توجه نظام­های حقوقی و قوانین موضوعه در هر کشوری است. از جمله می­توان به شیوه­های تأمین مالی احزاب در ایران و امریکا اشاره کرد که هدف اصلی پژوهش حاضر است. با عنایت به این هدف مهم، این سؤال مطرح است که شیوه­های تأمین مالی احزاب سیاسی در ایران و امریکا شامل چه مواردی است؟ یافته­ها نشان می­دهند که احزاب سیاسی در ایران وابسته به دولت هستند و بیش از همه وزارت کشور و کمیسیون احزاب و خانه احزاب نسبت به تأمین هزینه­های احزاب اقدام می­کنند که باعث رکود و بی اثر بودن نقش احزاب در عرصه سیاست کشور شده است. در ایالات متحده نیز احزاب از سه مسیر: کمیته­های پیکار سیاسی، پول نرم و هزینه­های مستقل، نیازهای مالی خود را تأمین می­کنند. این رویه­های متفاوت باعث شده تا پویایی احزاب در ایران چندان ملموس نباشد. با این حال در ایالات متحده نهادهای تأمین مالی احزاب سیاسی به دلیل گرایش به سمت سرمایه­داری، هزینه­های سرسام­آوری را وارد عرصه سیاسی این کشور می­کنند. در ایران نیز هرچند این تمایالات سرمایه­دارانه به شیوه قانونی دیده نمی­شود، اما به دلیل نفوذ سیاسیون در تأمین مالی احزاب، نگرانی­هایی درباره عدم شفافیت مالی نیز به چشم می­خورد. در مقاله حاضر از روش توصیفی و تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه­ای استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، مونا و هاشمی، سید محمد.(1395)، «سازوکار نظارت مالی بر احزاب در حقوق موضوعه‌ ایران»، تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌الملل، 9(34), 1-25.
احمدی، مونا، هاشمی، سیدمحمد(1395)، سازوکار نظارت مالی بر احزاب در حقوق موضوعه ایران، تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین­الملل، سال نهم، شماره سی و چهارم، صص 25-1.
آستین، رجینالد و ماجا تجرنستروم (1394)، تأمین هزینه های مالی احزاب سیاسی و رقابت های انتخاباتی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس.
ایوبی، حجت الله (1382)، اکثریت چگونه حکومت می­کنند، تهران: انتشارات سروش.
باتامور،تام(1380)جامعه شناسی سیاسی،ترجمه محمد حریری اکبری، تهران: نشر قطره.
بلوچی،عماد(1394)بررسی تطبیقی نهادهای تضمین کننده آزادی های عمومی در ایران و فرانسه، مرودشت: پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد واحد مرودشت.
تقی تهرانی، حسینعلی و محمدنژاد، ایران (1394)، راهبرد تأمین منابع مالی احزاب سیاسی در ایران، تهران: تیسا.
جاسبی، عبدالله(1381)، تاملی در مقوله احزاب سیاسی در ایران، تهران، دفتر فرهنگ مقاومت.
جریده، رسول(1394)، حقوق احزاب،تهران:  انتشارات اندیشه سبز نوین.
چینی فروش، فراز، هاشمی، سیدمحمد (1400)، شفافبت تأمین منابع مالی احزاب سیاسی در ایران، فصلنامه پژوهش­های نوین حقوق اداری، سال چهارم، شماره یازدهم،
رمضانی، قاسم(1396)، بررسی نگرش مردم نسبت به احزاب سیاسی در ایران،مطالعات علوم سیاسی،فقه و حقوق، دوره3، شماره4، صص 63-50.
روشنی، یونس (1399)، «تحلیلی بر قانون نحوه‌ی فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی مصوب ۱۳۹۴/۱۱/۴ با تأکید بر حقوق و آزادی‌های احزاب»، فصلنامه مطالعات حقوق شهروندی، دوره 11، شماره 4، پیاپی ۱۶ (پاییز)، 563- 584. ص 572.
طحان‌نظیف، هادی؛ کدخدا مرادی، کمال (1398)،  «آسیب‌شناسی نظام حقوقی حاکم بر فرایندهای نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی در پرتو سیاست‌های کلی انتخابات»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، دوره 49، شماره 4، 1127-1148.
عبادی بشیر، مقصود (1398)، تدابیر حقوقی تضمین سلامت مالی احزاب سیاسی. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، 49(4), 1211-1228
عباسی، بیژن و عبادی بشیر، مقصود (1396)، مبانی حقوقی یارانه‌های حزبی. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، 47(1), 27-50.
گلشن پژوه، محمودرضا، بررسی تطبیقی نظامهای انتخاباتی، تهران، نشر ابرار، 1388.
مرکز مالمیری، احمد. قهرمان پور بناب، رحمان (1382)، «بررسی راه‌های اعطای کمک‌های مالی دولت به احزاب»، فصلنامه مجلس و پژوهش، دوره 10، شماره 38، 193-233.
مرکز مالمیری، احمد، قهرمانپور بناب، رحمان(1382)بررسی راه های اعطای کمک­های مالی دولتی به احزاب، مجلس و پژوهش، شماره38، سال دهم، صص 238-194.
نجابت­خواه، مرتضی (1389)، بررسی تطبیقی تامین مالی احزاب و انتخابات، ترجمه مرتضی نجابت خواه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
نژاد ایران،محمد، تقی تهران، حسینعلی، فرجی، مژگان (1394)، راهبرد تامین منابع مالی احزاب سیاسی در ایران، تهران: نشر تیسا.
نقیب زاده،احمد(1380)، درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی، سمت،تهران، نشر سمت.
هاشمی، سید محمد (1384)، حقوق بشر و آزادی­های اساسی، تهران، نشر میزان. 
 
Corrado, Anthony (2005). The New Campaign Finance Sourcebook, Brookings institution press
Griner, Steven(2010). The delicate balance between political equity and freedom of expression, Washington DC, OAS - Organization of American States.
 
Janda, Kenneth, Berry, Jeffrey M, Goldman, Jerry.(2021). The Challenge of Democracy: American Government in Global Politics ,14th Edition. Boston: Wadsworth Cengage Learning.
Potter, Trevo (2005). the Current State of Campaign Finance law, Brookings institution press.
Sirivunnabood, Punchada. (2018). Understanding Political Party Finance in Thailand: New Regulations but Old Practice. Asia-Pacific Social Science Review 7.
Smith, B.A. (2009). Unfree Speech: The Folly of Campaign Finance Reform. Unfree Speech: The Folly of Campaign Finance Reform, Princeton University Press.
Williams, Glenda C Powell, Larry and smith Melissa (2010). Campaign Finance Reform: The Political Shell Game, Lexington Books.
 
 
سایت
قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، قابل دسترسی در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93301
ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺤﻮه ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺣﺰاب و گروه‌های ﺳﯿﺎﺳﯽ، قابل‌دسترسی در http://sk-birjand.ir/Dorsapax/Data/Sub_1/File/ahzab.pd