روند اسلام گرایی در ترکیه و آینده اسلام سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مقاله حاضر با هدف آینده پژوهی اسلام سیاسی در کشور ترکیه به روش کیفی و مصاحبه با خبرگان انجام شده است. تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق نشان می­دهد پیشران‌های اسلام سیاسی در ترکیه شامل 12 مورد به ترتیب: تضاد طبقاتی و زوال اقتصادی؛ بحران مشروعیت دولت؛ بحران فرهنگ و مدرنیزاسیون؛ ساختار مذهبی، قومی و رشد اسلام‌خواهی در جامعه؛ رشد و توسعه‌ جامعه‌ مدنی؛ بسط و تعمیق سکولاریسم در جامعه؛ متغیرهای بین­المللی؛ تأثیر انقلاب اسلامی ایران؛ تحولات اجتماعی عوامل کلان و ساختاری؛ اوزالیسم و تضعیف کمالیسم افراطی؛ تحول­های سیاسی و تغییر موازنه قوا؛ ظهور حزب عدالت و توسعه و پیشبرد دموکراسی هستند. نتایج پژوهش با توجه به مصاحبه کیفی و طیف پاسخ خبرگان، نشان می­دهد که آینده اسلام سیاسی در ترکیه با توجه به وجود پیشران‌های گروه­های اسلام­گرا با قوت بیشتری در حاشیه چالش‌های قومی، لائیسم با شرایط ثبات قومی شکل خواهد گرفت. فرضیه پژوهش در سطح 95% اطمینان برابر (5% خطا) حد بالا مثبت و حد پایین منفی می‌باشد و میزان خطای مشاهده شده برابر (0.070) می‌باشد که بیشتر از مقدار 0.05 است. بنابراین فرضیه پژوهش، پذیرفته و تایید می‌شود.

کلیدواژه‌ها


آقازاده، مازیار (1386). تقابل اسلام گرایی و لائیسم در ترکیه (کتاب آسیا: ویژه مسائل ترکیه)، تهران: نشر ابرار معاصر.
برزگر، ابراهیم (1389). ساختار فهم اندیشه سیاسی اسلام، دو فصلنامه علمی - پژوهشی دانش سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)، دوره 6، شماره 12.
بهروزلک، غلامرضا (1386). اسلام سیاسی و اسلام­گرایی معاصر، مجله پگاه حوزه، شماره 209.
پوربناب، قهرمان (1379). تأثیر انقلاب اسلامی بر ترکیه، فصلنامه‌ مطالعات خاورمیانه، سال هفتم، شماره 4.
حسینی‌زاده، سید محمد علی (1386). اسلام سیاسی در ایران، قم: دانشگاه مفید.
حیدرزاده نائینی، محمدرضا (1380). تعامل دین و دولت در ترکیه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
دراسیدل، آلاسدیر و بلیک، جرالد اچ (1369). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه دره میرحیدر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
دکمجیان، هرایر (1390). جنبش­هایاسلامیمعاصردرجهانعرب، ترجمه حمید احمدی، تهران: انتشارات کیهان.
رابینسون، ریچارد (1355). جمهوری اول ترکیه، ترجمه ایرج امینی، کتابفروشی تهران.
رضوان سید (1385). اسلام سیاسی معاصر در کشاکش هویت و تجدد، ترجمه مجید مرادی، تهران: نشر باز.
زارع، محمدرضا (1383). علل رشد اسلام­گرایی در ترکیه، تهران: موسسه مطالعات اندیشه ‌سازان نور.
سعید، بابی (1379). هراس بنیادین (اروپا مداری و ظهور اسلام گرایی)، ترجمه غلامرضا جمشیدی­ها و موسی عنبری، تهران: دانشگاه تهران.
قاسمی، صابر (1374). ترکیه (کتاب سبز)، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
قهرمانپور، رحمن (1378). سیاست در ترکیه معاصر: چالش‌های تحکیم دموکراسی، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال ششم، شماره 2.
قهرمانپور، رحمن (1382). ترکیه و اتحادیه اروپا: معضل دوجانبه، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دهم، شماره 3.
کوپر، جان. رونالد نیتلر و دیگران (1380). اسلام و مدرنیته، ترجمه سودابه کریمی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
کدیور، محمدعلی (1386). گذار به دموکراسی، تهران: انتشارات گام نو.
مطلبی، مسعود و زمانی، محسن (1393). روند تثبیت و تحکیم دموکراسی در نظام سیاسی ترکیه با تأکید بر حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 2، شماره 4.
موثقی، احمد (1379). انقلاب فرهنگی در ترکیه: 1920-1950، فصلنامه خاورمیانه، شماره 23.
موحد، سیمین (1376). رویارویی تمدن­ها، مجله سروش، سال نوزدهم، شماره 832.
نورالدین، محمد و حسین موسوی (1383). ترکیه جمهوری سرگردان، تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
نیاکوئی، سید امیر و احمدی خوی، امیر رضا (1395). ترکیه به­مثابه قدرت میانی در نظام بین­الملل و جایگاه آن در روابط ایران و آمریکا (با تأکید بر دوران حزب عدالت و توسعه)، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره 17.
هانتینگتون، ساموئل (1390). موج سوم دمکراسی در پایان سده بیستم، ترجمه احمد شهسا، تهران: نشر روزنه.
هانتینگوتن، ساموئل (1383). فرهنگ قدرتودموکراسی، ترجمه سیروس فیضی و احمد رشیدی، تهران: نشر کویر.
Falk, R. (2014). Can the U.S. government accept an independent Turkish foreign policy in the Middle East. Insight Turkey, 7-18.
Gunes murat tezcur (2007). "Turkey΄s political opening". www.opendemocracy.net/democracy powr/future turkey election –hope.
Kubicen, Paul (2001). The Earthquake, Europe, and Prospects for Political Change in Turkey Meria, Idc.ac. Iljurnal.
Ziya Onis, Globalization and Party Transformation. Turkey's Justice and Development Party in Perspective ni: Peter Burnell (ed), Globalizing Democracy. Party Politics in Emerging Democracies London (Routledge) 2006.