ماهیت و ارکان دولت اسلامی در دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی انقلاب، دانشگاه شاهد

2 گروه علوم سیاسی دانشگاه شاهد

چکیده

در دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای در فرآیند پنج مرحله‌ای تحقق کامل اهداف انقلاب اسلامی (انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی)، دولت اسلامی سومین و مهم‌ترین گام در این فرآیند است که از نظر ایشان تاکنون شکل نگرفته است. این مقاله با روش کیفی از نوع تحلیل اسنادی و ابزار فیش‌برداری،  درصدد پاسخ به این سوال اصلی است که «ماهیت و ارکان دولت اسلامی از دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای چیست؟». یافته‌های تحقیق بر چند نکته تاکید دارد: 1. دولت اسلامی متشکل از مجموعه نهادها و کارگزاران و نه صرفا قوه مجریه است و آنچه عملاً دولت را متصِّف به اسلامی بودن یا نبودن آن می‌نماید «عملکرد و جهت‌گیری اسلامی» می‌باشد. 2. سازه فکری در روند تحقق دولت اسلامی، شریعت مقدس اسلام است که مفسِّر وظایف، ارزش‌ها، جهت‌گیری‌ها و اهداف حاکم بر دولت اسلامی می‌باشد. حکمرانی موفق رسول اکرم (ص) و امام علی (ع) در دولت نبوی و علوی، الگوی آرمانی تحقق دولت اسلامی در بافت نظام جمهوری اسلامی است.3. مردم، کارگزاران و نهادها از ارکان اصلی دولت اسلامی هستند که بدون همراهی آنها عملاً امکان تحقق دولت اسلامی وجود ندارد. مردم در نظام اسلامی نقش تعیین‌کننده داشته و رای و انتخاب آنها به مثابه امانت الهی است و صیانت از آن، واجب شرعی است. سلامت اعتقادی، اخلاقی و رفتار اسلامی کارگزارن و نهادها، سنجه و تراز دولت اسلامی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


اوزر، آتیلا. (1386). دولت در تاریخ اندیشه‌غرب. ترجمه عباس باقری. تهران: نشر و پژوهش فروزان روز. چاپ اول.
آشوری، داریوش. (1391). دانشنامه سیاسی. تهران: انتشارات مروارید. چاپ بیست و یکم.
بشیریه، حسین. (1387). آموزش دانش سیاسی: مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی. تهران: نشر نگاه معاصر. چاپ نهم.
جوادی آملی، عبدالله. (1389). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. قم: نشر اسراء.
حاجی‌صادقی، عبدالله. (1386). فلسفه و نظام سیاسی اسلام. قم: زمزم هدایت. چاپ دوم.
خامنه‌ای، سید علی. (1394). ولایت و حکومت؛ مباحثی در باب مفهوم ولایت، حکومت الهی و حاکم اسلامی. (گردآوری بیانات آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله‌العالی)). تهیه و تنظیم: کمیته فرهنگی مرکز صهبا .تهران: موسسه ایمان جهادی.
خامنه‌ای، سید علی (1392). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن؛ سلسله جلسات تدریس استاد سید علی خامنه‌ای. تهیه و تنظیم: کمیته فرهنگی مرکز صهبا. تهران: موسسه ایمان جهادی.
خسروپناه، عبدالحسین. (1382). گستره‌ شریعت. تهران: نشر معارف، چاپ اول.
شمس‌الدین، محمدمهدی. (1380). جامعه سیاسی و اسلامی «مبانی فقهی و تاریخی». ترجمه سید مرتضی آیت‌الله زاده شیرازی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول.
عباسی، ولی‌الله. (1382،1383). نظریه دین حداکثری (درآمدی بر قلمرو گستره‌ دین از منظر استاد مطهری). قبسات. شماره 30 و 31. صص133-162.
عظیمی شوشتری، عباسعلی. (1388). اهداف و وظایف کلی در اسلام. معرفت سیاسی. سال اول. شماره اول. صص 99-128.
فیرحی، داود. (1395). نظام سیاسی و دولت در اسلام. تهران: انتشارات سمت. چاپ سیزدهم.
لک‌زایی، شریف. (1386). بررسی تطبیقی نظریههای ولایت فقیه. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.
لمبتون، آن. کی. اس. (1385). دولت و حکومت در اسلام. ترجمه محمد مهدی فقیهی. تهران: شفیعی. چاپ سوم.
مهاجرنیا، محسن. (1393). فلسفه سیاسی آیت الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی). تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه. چاپ اول.
نوایی، علی اکبر. (1381). نظریه دولت دینی. تهران: نشر معارف. چاپ اول.
وینست، اندرو. (1387). نظریه‌های دولت. ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی. چاپ ششم.
هیوود، اندرو. (1392). سیاست. تهران: نشر نی.چاپ سوم.
مجموعه  سخنرانی‌ها و بیانات مقام معظم رهبری موجود در: khamenei.ir
خمینی، روح الله(1378). صحیفه امام، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح الله(1386). ولایت فقیه، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح الله(1383). وصیتنامه سیاسی الهی امام خمینی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
مطهری، مرتضی(1387). مجموعه آثار،  24ج، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1372)، انسان و ایمان، تهران، صدرا.