آینده پژوهی مردم سالاری دینی در جمهوری اسلامی ایران

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

2 دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

3 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

این مقاله به بررسی آینده پژوهی مردم سالاری دینی در جمهوری اسلامی ایران می پردازد. مطالعه روندهای گذشته در مردم سالاری دینی نشان می‌دهد که ریشه های این گفتمان به دوران مشروطه و اولین رویارویی حکومت قاجار با مدرنتیه غربی باز می گردد؛ زمانی که برای اصلاح نهادهای جدید غربی همچون مجلس شورای ملی، قانون و ...نهاد دین وارد عمل شد؛ با شکل گیری سیاست های مواجهه جویانه پهلوی اول و دوم، حاملان این گفتمان با بازنگری کلی در سیاست‌ها، برنامه‌های خود، زمینه سلطه کامل این گفتمان را دو دهه بعد فراهم کردند که نتیجه آن پیروزی، دستیابی به قدرت و تشکیل جمهوری اسلامی در سال 1357 بود. با اینحال این گفتمان با مسائل و و چالش های متعددی روبرو شده که لزوم آینده پژوهی را ایجاب می کند. مسائل جدید در قالب پیشرانهایی همچون جهانی شدن، مسائل اندیشه ای، هویتی و عملکردی خود را نشان داده اند. نحوه پاسخ گفتمان مردم سالاری دینی به این چالش ها به شکل سناریوهای مختلف در این مقاله نشان داده شد. روش تحقیق در این پژوهش، سناریوپردازی برای آینده محتمل است. روش گردآوری داده ها نیز مطالعات کتابخانه ای و  فیش برداری است.

کلیدواژه‌ها


آدمیت،فریدون(1352)،اندیشه ترقی و حکومت قانون: عصر سپهسالار،تهران: خوارزمی.
اشرف، احمد(1383)،بحران هویت ملی و قومی در ایران، ایران: هویت، ملیت، قومیت،تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
بازرگان، مهدی(1378) مباحث ایدئولوژیک، تهران: بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان.
بازرگان، مهدی(1343)، بعثت و ایدئولوژی، تهران: بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان
بروجردی، مهرزاد(1377)،روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرازی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز
جلائی پور، حمیدرضا(1381)،جامعه شناسی جنبش‌های اجتماعی: با تامید بر جنبش اصلاحی دوم خرداد، تهران: نشر نو.
چرمک، توماس(1394)، برنامه ریزی سناریویی در سازمان: چگونگی خلق، به کار گیری و ارزیابی سناریوها، ترجمه مسعود متزوی، تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
خلیلی، محسن(1383)،هویت ملی، بررسی نقش اقوام، اقوام ایرانی و هویت ملی، مجموعه گفتارهای همایش علمی، تهران: معاونت اجتماعی کشور
کاجی، حسین (1378)، کیستی ما، چاپ اول،تهران: انتشارات روزنه
لیندگرن، ماتس و هانس باند هولد(1390)،طراحی سناریو: پیوند بین آینده و راهبرد، ترجمه عزیز تاتاری، تهران: مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
مازندرانی، عبدالله و محمد کاظم خراسانی(1374)، مراد از مشروطیت در سایر ممالک،مقصود از مشروطیت در ایران، رسائل مشروطیت، تهران: کویر.
برخورداری، عارف؛ متقی، ابراهیم(1394) سیر تحول اندیشه سیاسی ایران معاصر با تأکید بر مسئله مدرنیته. فصلنامهرهیافتانقلاباسلامی،سال نهم، شماره 31، صص 40-23.
-جودی نعمتی، اکرم(1386)، نقش فقه پویا در اتحاد ملی و انسجام اسلامی، ندای صادق، شماره 45 و 46، صص 7-1.
-رکوئی، ایمان(1394)، آینده اسلام سیاسی در مصر با توجه به تحولات سال 2011 به بعد، پایان نامه دکتری، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره).
رمضانی، ملیحه، سید جواد امام جمعه زاده، سید امیر مسعود شهرام نیا، فرهاد عباسی(1396)، سناریوهای آینده جریان‌های سیاسی در ایران 1404،فصلنامه راهبرد، سال بیست و ششم، شماره 83، صص 163-131.
عبدالله،عبدالمطلب(1387)،مردمسالاری دینی در ایران و برخی کشورهای اسلامی، فصلنامه خط اول، سال دوم، شماره 4، صص 50-25.
اری، سید عبدالحسین(1377) . « قانون در اتحاد دولت و ملت » رسائل مشروطیت، کلائو، ارنستو، در گفتمان ؛ ترجمه - حسینعلی نوذری، فصلنامه گفتمان، شماره صفر
مطهری نژاد، سید مجید، محمد هادی همایون، سعید خزایی، محمدرضا حاتمی(1395)، بازاندیشی سیاستی در نظریات و الگوهای آینده نگر، مناسب چشم انداز تمدنی انقلاب اسلامی، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 35،صص 154-133
هاشمی چارسوقه، مجتبی(1391)،توسعه سیاسی در یاران پس از انقلاب با توجه به نگاه گفتمانی مردم سالاری دینی، ره آورد سیاسی، پائیز و زمستان، سال دهم، شماره 37 و 38.
مقاممعظمرهبری، "بیانات در جلسه پرسش و پاسخ مدیران مسئول و سر دبیران نشریات دانشجویی، 4/12/1377.
مقاممعظمرهبری، "بیانات در دیدار مردم کاشان و آران و بیدگل،"20/8/1380
مقاممعظمرهبری، "بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، 14/6/1392
Blackburn, Simon, (1996), Oxford Dictionary of Philosophy, Oxford: Oxford University Press.
Cark. Ann Marie (1995). Strong Principles, Strenghting practices: Amnesty International and Tree Cases of Change in International Human Rights Norms, US: University of Minnesota.
Masini, Elenora,)1983( Visions of Desirable Societies. Oxford: Pergamon Press
Wilkin.peter(1997), New Myth for South, in: Caroline Thomas and Terwilk in, Globalization and South, GB.Ipswich,pp.30
Schoemaker, P.J.H (1995), “Scenario Planning: A tool for strategic thinking”, Sloan Management Review, Vol.36, No.2: 25- 40
Amara, Roy,( 1974) ‘The Futures Field: Functions, Forms and Critical Issues’, Futures, Vol.6(4).