نهادهای فراگیر و توسعه در نظام جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

چکیده

توسعه در جمهوری اسلامی ایران از زوایای مختلف و در چارچوب نظریه‌های گوناگون بررسی شده است. از جمله رویکردها در این زمینه، رابطه میان فرایند توسعه و رویکرد نهادی در ایران است. مقاله حاضر در پی آن است که نقش نخبگان سیاسی حاکم را در فرآیند توسعه در جمهوری اسلامی از منظری متفاوت بررسی نماید. دلیل این تفاوت بهره گیری از رویکرد نهادگرایی است. بنابراین پرسش بنیادی این مقاله از این قرار است که فقدان توسعه فراگیر در جمهوری اسلامی ایران از منظر نهادگرایی چگونه قابل تبیین است؟ در پاسخ به این پرسش، فرضیه پیش رو آزمون می‌شود که عدم اجماع نخبگان سیاسی حاکم و وجود نظام رقابتی محدود و رانت ساز و نبود نهادهای سیاسی و اقتصادی فراگیر موجب فقدان توسعه فراگیر در جمهوری اسلامی شده است. فرضیه مورد نظر در چهار دوره عملکرد نخبگان سیاسی حاکم در شکل گیری روند توسعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به بحث گذاشته شد و ایران از نظر شاخص‌های کارایی نهادی، کیفیت دولت و نخبگان سیاسی، حاکمیت قانون و کنترل فساد نمره قابل قبولی دریافت نکرد. این پژوهش با اتکاء بر روش کیفی و از طریق مطالعات کتابخانه‌ای تلاش دارد موانع شکل گیری توسعه فراگیر را در ایران مورد شناسایی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


-آرون، ریمون (1390). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی، ترجمه باقر پرهام، چاپ دهم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
باتامور، تی بی (1392). نخبگان و جامعه، ترجمه علیرضا طیب، چاپ اول، تهران: نشر پردیس دانش
باقری دولت آبادی، علی و محسن شفیعی (1393). از هاشمی تا روحانی، بررسی سیاست خارجی ایران در پرتو نظریه سازه انگاری، چاپ اول، تهران: انتشارات تیسا
ترابی، یوسف (1389). اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه در جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)
روشه، گی (1386). تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، چاپ نوزدهم، تهران: نشر نی
زمان زاده، حمید و صادق الحسینی (1393). اقتصاد ایران در تنگنای توسعه، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز
عبادی، جعفر، متوسلی محمود و علی نیکو نسبتی (1395). توسعه و دموکراسی و دلالت‌های آن برای ایران، چاپ اول، تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران
عجم اوغلو، دارون و جیمز ای. رابینسون (1393). چرا کشورها شکست می‌خورند؟، ترجمه پویا جبل عاملی و محمد رضا فرهادی پور، چاپ سوم، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد
عظیمی، حسین (1383). ایران امروز در آینه مباحث توسعه(برای حل بحرانهای کوتاه و بلند مدت اقتصادی کشور چه می‌توان کرد؟)، چاپ سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
مدنی، امیر باقر (1374). موانع توسعه اقتصادی ایران (مقایسه با ژاپن)، چاپ اول، تهران: انتشارات شهراب
میخلز، ربُرت (1385). جامعه شناسی احزاب سیاسی، ترجمه احمد نقیب زاده، تهران: نشر قومس
نیلی، مسعود (1393). «گذرگاه سخت توسعه»، تجارت فردا، سال سوم، شماره 94، صفحات 47-44
نیلی، فرهاد (1387). «تحلیل نظری رابطه دولت و رشد اقتصادی» در کتاب دولت و رشد اقتصادی در ایران، مسعود نیلی و همکاران، چاپ اول، تهران: نشر نی
 
Farzanegan, Mohammad Reza (June 2009). “Macroeconomic of Populism in Iran”, Online at http://Mpra.ub.uni-muenchen.de/15546/
https://www.theglobaleconomy.com/rankings
North. Douglass C, Wallis, John Joseph & Barry R Weingast (2009). “Violence and the Rise of open-access Orders”, Journal of Democracy, Volume 20, Number 1
Quandt, William (1970). The Comparative Study of Political Elites, London: Sage Publications.
www.transparency.org.
www.data.worldbank.org/topic/govindicators
World Bank, 2005
World Bank,2019