اسلام سلفی افراط‌گرا و شکل‌گیری منطقه‌گرایی نوین در خاورمیانه؛ انقلاب اسلامی ایران و فرآیند منطقه‌گرایی نوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی

2 استادیار گروه روابط بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

جهان گونه‌ای جدید از نظم منطقه‌ای را تجربه می‌کند که ثبات و امنیت در قالب نظم‌های منطقه‌ای تعریف می‌شود. لذا جهان آینده جهان مناطق است. مسائل واقعی نظام بین‌الملل بیشتر جهانی است، و نظام امنیت جهانی برای مواجهه با مسائل پیچیده و نقاط حساس جهان، فاقد کارایی لازم است. بنابراین، منطقه‌گرایی نوین می‌تواند راهبردی برای مدیریت منطقه‌ای مسائل جهانی باشد. افراط گرایی و تروریسم جدید، مهم‌ترین رویداد منطقه خاورمیانه است که شرایط را برای رشد منطقه‌گرایی نوین در این منطقه فراهم خواهد کرد. زیرا کشورهای منطقه مسئولیت بیشتری برای اداره و حل و فصل مناقشات بر عهده خواهند گرفت. این پژوهش بر این باور است که برای حل و فصل چالش‌های جهانی شده خاورمیانه، منطقه‌گرایی نوین به کمک نظام بین‌الملل و امنیت جهانی خواهد آمد و قدرت‌های منطقه نیز بر منطقه‌گرایی تمرکز بیشتری خواهند داشت. مؤلفه‌های قدرت ایران نیز به گونه‌ای است که به این کشور نقش ممتازی در مسائل منطقه‌ای می‌دهد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای، نگاه به منطقه‌گرایی را در سیاست خارجی خود اولویت داده است. زیرا تمرکز بر منطقه‌گرایی به نفع امنیت و منافع ملی ایران در بلند مدت است.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، نبی ا....، (1392)، نوسلفی گری و جهانی شدن امنیت خاورمیانه،تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
استوارت، رابرت، (1392)، قدرت‌های منطقه‌ای و نظم‌های امنیتی، ترجمه داود آقایی، تهران: نشر دادگستر
 امیدی، علی، (1388)، منطقه‌گرایی در آسیا، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه
برزگر، کیهان، (1394)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه
 بوآس، مورتن، (1391)، مقایسه منطقه‌گرایی ها، در: هتنه، بیورن، مقایسه منطقه‌گرایی ها، نتایجی برای توسعه جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه
 بوزان، بری؛ ویور، اولی، (1385)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
بوزان، بری،(1388)، مناطق و قدرت‌ها، ساختار امنیت بین‌المللی،ترجمه رحمان قهرمان پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
 بوزان، بری، (1389)، ایالات متحده و قدرت‌های بزرگ؛ سیاست‌های جهانی در قرن 21، ترجمه عبدالمجید حیدری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
پیز، کلی، (1387)،  سازمان‌های بین‌المللی، ترجمه حسین شریفی، تهران: نشر میزان
 دردریان، جیمز،(1382)، گفتمان تروریستی؛ نشانه ها، دولت‌ها و نظام‌های خشونت سیاسی جهانی،  در: طیب، علیرضا، تروریسم، تهران: نشر نی
 دمنت، پیتر، (1390)، بنیادگرایی، جهان اسلام و نظام بین‌الملل،ترجمه محمود سیفی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)
 دهقانی، جلال، (1391)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول گرایی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)
دهقانی، جلال، (1388)، تحول در نظریه‌های منطقه‌گرایی، تهران: مطالعات اوراسیای مرکزی، شماره 5
سازمند، بهاره، (1389)،  منطقه‌گرایی و هویت مشترک در جنوب شرق آسیا، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه
 شولتس، مایکل، (1391)، مسائل کلیدی منطقه‌گرایی نو، در: هتنه، بیورن، مقایسه منطقه‌گرایی ها، نتایجی برای توسعه جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه
شیهان، مایکل، (1388)، امنیت بین‌الملل، ترجمه جلال دهقانی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
عسگرخانی، ابومحمد، (1383)، رژیم‌های بین‌المللی، تهران: ابرار معاصر
فاوست، لوئیس، (1389)، روابط بین‌المللی خاورمیانه،ترجمه احمد سلطانی نژاد، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه
 لیک، دیوید؛ مورگان، پاتریک، (1381)، نظم‌های منطقه‌ای، امنیت سازی در جهانی نوین، ترجمه جلال دهقانی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
ناجی راد، محمد علی، (1387)، جهانی شدن تروریسم، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه
ونت، الکساندر، (1384)، نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه
هتنه، بیورن، (1391)، جهان گرایی و منطقه‌گرایی نو، ترجمه علیرضا طیب، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه
هتنه، بیورن، (1391ب)، مقایسه منطقه‌گرایی ها، نتایجی برای توسعه جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه
Beck, Martin, (2012), Political change in the Middle East, Working Papers, German Institute of Global and Area Studies (GIGA)
Coskun, bezen, (2008), Regionalism and Securitization: the case of the Middle East, in; Harders, cilja, Beyond Regionalism? Regional cooperation, regionalism and regionalization in the Middle East, England: Ashgate Publishing
Farrell, Mary,(2005), Global Politics of Regionalism Theory and Practice, England: Pluto Press
4. Faux, Jeff, (2015), Why we are in the Middle East?, Huffington Post,(www.huffingtonpost.com)
Fawcett, Louise, (2012), The History and Concept of Regionalism
Frisch, Hillel, (2008), Radical Islam and international security, England: Routledge
Fuller, Graham, (2015), Has Yemen reshaped the Middle East geopolitical map? (http://grahamefuller.com)
Legrenzi, Matteo, (2013), Regionalism and Regionalization in the Middle East, International Peace Institute
Shapiro, Jeremy, (2015), It’s time to stop holding Saudi Arabia’s hand,Foreign Policy.  (http://foreignpolicy.com)
Takeyh, Ray, (2015), The new Saudi foreign policy. (www.cfr.org)
Tibi, Bassam, (2008), Political Islam, world politics and Europe, England: Routledge
Tibi, Bassam, (2015),  Why America must stay engaged in the Middle East?, Economist, (www.economist.com)