بحران سوریه تبلور نظریه واقعگرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه روابط بین الملل، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

ایران و سوریه را می‌توان دو متحد راهبردی در منطقه خاورمیانه نامید. به همین دلیل ج.ا.ایران در بحران داخلی سوریه رویکرد حفظ وضع موجود را دنبال می­نماید. برای تحلیل این رویکرد در نظر گرفتن جهت­گیری کلی حاکم بر سیاست خارجی ایران حائز اهمیت است. ایران منطبق بااصل 152 قانون اساسی، سیاست خارجی خود را بر اساس نفی هر­گونه سلطه­جویی و سلطه­پذیری، حفظ استقلال همه­جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت­های سلطه­گر و روابط صلح­آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار نموده است. بر­این اساس مبارزه با آمریکا و اسرائیل و حمایت از گروههای مقاوت ،در سیاست خارجی ایران نقش اساسی را ایفا می‌نماید. تبلور این امر در مدیریت بحران سوریه توسط ج.ا.ایران قابل مشاهده است. سوال اصلی این پژوهش عبارت از این است که: «راهبرد اصلی سیاست خارجی ج.ا.ایران در قبال بحران سوریه بر اساس چه اصول و مولفه‌هایی شکل گرفته است؟» فرضیه اصلی بر این اساس مبتنی است که: « با توجه به اهمیت سوریه در حلقه محور مقاومت و نقش مهم آن در حفظ موازنه قوا در خاورمیانه، راهبرد اصلی سیاست خارجی ج.ا.ایران مبتنی بر حفظ وضع موجود و حمایت از دولت قانونی مستقر می‌باشد» یافته‌های این تحقیق حاکی است که ایران خود را رهبر جناح مقاومت در برابر آمریکا و اسرائیل می­داند. از آنجا که سوریه یکی از حلقه‌های مهم جبهه مقاومت است، تغییر وضع موجود در این کشور یعنی تضعیف محور مذکور و به هم خوردن موازنه قوا به ضرر ایران، این امر مغایر با اهداف و منافع ملی و امنیتی ج.ا.ایران است.

کلیدواژه‌ها


آقایی، سید داود (1375)؛ نقش و جایگاه شورای امنیت سازمان ملل متحد در نظم نوین جهانی، تهران: پیک فرهنگ.
اکبری، علیرضا (1387)؛ «عمق استراتژیک ایران- ابزار بازدارندگی در مقابل تهدیدات»، روزنامه خراسان، هفتم آبان، شماره 17165.
بوزان، باری (1390)؛ ایالات متحده و قدرت های بزرگ: سیاست های جهانی در قرن بیست و یکم، ترجمه عبدالمجید حیدری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بی نا (1387)؛ «عمق استراتژیک جمهوری اسلامی‌ ایران با نگاه به چشم‌انداز 20 سال»، دفتر نشر و حفظ آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای. در:http://farsi.khamenei.ir/
جام جم، روزنامه صبح ایران؛ «عمق استراتژیک جمهوری اسلامی ایران»، 28 آذر 1387.
جعفری ولدانی، اصغر (1388)؛ چالش ها و منازعات در خاورمیانه، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دوئرتی، جیمز و فالتزگراف، رابرت (1388)؛ نظریه های متعارض در روابط بین الملل، ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران: قومس.
دهشیار، حسین (1390)؛« الزامات بین­المللی، ملاحظات داخلی و سقوط پان عربیسم»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 5، پاییز.
سازمند، بهاره (1390)؛ سیاست خارجی قدرت های بزرگ، تهران: : موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات   بین المللی ابرار معاصر تهران.
سریع القلم، محمود (1381)؛ روش تحقیق در علوم سیاسی و روابط بین الملل، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
عبداله خانی، علی (1390)؛ امنیت منطقه ای: رویکردها و الزامات، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
قنبرلو، عبدالله (1390)؛ «نقش کنشگران فراملی در جنبش های 2011 جهان عرب»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 52.
کتاب سبز سوریه (1387)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل وزارت امورخارجه.
لیتل، ریچارد (1389)؛ تحول در نظریه های موازنه قوا، ترجمه غلامعلی چگنی زاده، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
متفکر، حسین (1386)؛ «استراتژی های ژئوپولیتیکی آمریکا و امنیت ملی ایران»، فصلنامه سیاست، شماره 37.
مرشایمر، جان (1389)؛ تراژدی سیاست بین الملل، ترجمه غلامعلی چگنی زاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
مشیرزاده، حمیرا (1389)؛ تحول در نظریه های روابط بین الملل، تهران: سمت.
Elman, Colin(2007);((Realism)); In: Griffiths, Martin(Editor),International Relations Theory For The Twenty-First Century: London, New York: Routledge.
Buzan, Barry & Weaver, Ole; Wilde, Jaap (2003); Security: A New Framework for Analysis: London: Lynne Rienner.
Global Trends 2030: Alternative Worlas, a publication of the National Intelligence Council(2013)
Iqbal, Khalid(2012); Notions of strategic depth, available at: http://pakobserver.net/detailnews.asp
Mearsheimer, J.(2001); The Tragedy of Great Power: New York: WW.Norton.
Paul, T.V(2004);((Introdution:The Enduring Axioms of Balance of Power Theory and Their Contemporary Relevence)); in poul, T.V; Wirtz ,Jemes; Fortmann, Michel, Balance of Power:Theory and Practice in the 21st Century: Stanford: Stanford Univercity Press.   
Singer, David (1961); ((The Level of Analysis Problem in International Relations)); in: Rosenau, James(Editor), International Politics and Forein Policy: N.Y: Free Press
Walt, Stephen M (2005); Taming American Power: The Global Response to US Primecy: New York: W.W Norton.
Walt, Stephen M (1994); ((Alliance Formation and Balance of World Power)); in: Mechel E. Brown(editor), The Periles of Anarchy: Contemporary Realism and International Security: London: MIT Press.
Waltz, keneth (1979); Theory of International Politics: New York: Random House.
U.S. National Security Strategy(1998),Avaiable at: www.whitehouse.gov/
U.S. National Security Strategy(2010), Avaiable at: www.whitehouse.gov
The New York Times, 22 Nov (2011)