نقش هویت قومی در همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی؛ رویکردی چند فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی،واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی ،لامرد، ایران

چکیده

جامعه‌ایران از دیرباز جامعه­ای چندقومی و چندفرهنگی بوده که علاوه بر تنوع بخشیدن به ساحت سیاست ایران، همواره به‌صورت مسالمت‌آمیز در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند. اما این زندگی مسالمت‌آمیز به معنای نبود مشکلات و مسائل قومیتی نیست. به‌طوری‌که حتی با انقلاب اسلامی و تأکید قانون اساسی جمهوری اسلامی مبنی بر زندگی مسالمت‌آمیز اقوام، اغلب شاهد گرایش واگرایانه اقوام بوده‌ایم. وجود مشکلات اقتصادی در نواحی قوم نشین، هم‌مرز بودن با کشورهای همسو با قومیت‌های مرزی، گسترش ارتباطات و جهانی‌شدن، متمرکز بودن اداره کشور و مشکلات فرهنگی و اجتماعی باعث شده تا هویت قومی در ایران پس از انقلاب اسلامی با چالش‌هایی روبرو باشد. نوشتار حاضر تلاش می‌کند به مسأله آینده هویت قومی پس از انقلاب اسلامی بپردازد. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سؤال است: هویت قومی از چه راه­هایی می­تواند بر همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی اثرگذار باشد؟ در پاسخ، فرضیه پیش­رو مورد آزمون قرار می­گیرد: رویکرد چندفرهنگ­گرایی به دلیل پیوند دادن خرده فرهنگ­هایی نظیر هویت قومی با هویت ملی و قائل شدن به نقش سازنده آنان در ساختن هویت ملی می­تواند عامل همگرایی ملی باشد. این پژوهش با بهره­گیری از روش کیفی و از طریق مطالعات کتابخانه­ای و اسنادی به بررسی نقش هویت قومی در همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی با رویکرد چندفرهنگی بپردازد.

کلیدواژه‌ها


-                      احمدی، حمید (1378)، قومیت و قوم‌گرایی در ایران؛ افسانه یا واقعیت؟ مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 116-115، صص84-60.
-استیونسون، نیک (1392). شهروندی­فرهنگی؛ مسائل جهان­شهری، ترجمۀ افشین­خاکباز، تهران: تیسا.
-بوشهری، جعفر (1376)، مسائل حقوق اساسی، تهران: نشر دادگستر.
-ترابی و مجیدی، یوسف و یوسفعلی (1393)، مدیریت شکاف­های قومی در کردستان جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال­سوم، شماره11، زمستان 93 (شماره پیاپی 41)، صص 31-9.
-                      جوادی، محمدجعفر (1379)، آموزش چندفرهنگی به مثابه رویکردی در آموزش، فصلنامه تعلیم­و­تربیت، شماره 63، صص 18-9.
-خلیلی، محسن (1379)، بررسی مقایسه­ای مسأله قومیت در قوانین اساسی ایران؛ قانون­اساسی مشروطیت و قانون­اساسی جمهوری اسلامی­ایران، نشریه حقوق اساسی، سال­سوم، شماره­پنجم، زمستان 84، صص 117-101.
-رحمت­الهی، حسین (1384)، جهانی­شدن و تأثیر آن بر هویت‌های قومی و ملی، اندیشه­های حقوقی، سال­سوم، شماره­هشتم، بهار و تابستان 84، صص 111-91.
-رضازاده و بایندور، اکبر و ولی­الله (1396)، قومیت‌ها و تأثیر آن‌ها بر امنیت ملی، فصلنامه دانش انتظامی لرستان، سال پنجم، شماره سوم، پاییز 96، صص 167-142.
-سید امامی، کاووس (1391)، گوناگونی فرهنگی و ضرورت پاسداری از آن، فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، سال سیزدهم، شماره بیستم، زمستان 91، صص 1192-169.
-صادقی، علیرضا (1391)، ویژگی­های و ضرورت­های تدوین برنامه درسی چندفرهنگی در ایران: بررسی چالش­ها و ارائه راهبردها، راهبرد فرهنگ، شماره هفدهم و هجدهم، بهار و تابستان 91، صص 123-93.
-                      صادقی، علیرضا (1391)، دانش چندفرهنگی و ارتقای سبک زندگی در ایران، فصلنامه فرهنگ مشاروه و روان شناسی؛ ویژه نامه (سبک زندگی)، سال چهارم، شماره 13، صص 125-111. 
-صفوی و دیگران، یحیی (1395)، نقش اقوام در انسجام و تحکیم قدرت­ملی، فصلنامه مطالعات راهبردی ناجا، سال اول، شماره دوم، تابستان95، صص 157-131.
-عادلی و فتحی، علی و سروش (1397)، تحولات قومی در مرزهای ایران قبل و بعد از جنگ تحمیلی، فصلنامه جغرافیا(برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال هشتم، شماره 3، تابستان 97، صص 53-31.
-عبداللهی و قادرزاده، محمد و امید (1383)، فاصله قومی و عوامل مؤثر بر آن در ایران، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 24، صص 36-1.
-کدی، نیکی. آر (1388)، جامعه­شناسی سیاسی شکاف­های اجتماعی (بررسی­های موردی)، پیپا نوریس و دیگران، نگارش و برگردان، پرویز دلیرپور، علیرضا سمیعی اصفهانی، تهران: نشر کویر.
-کدی، نیکی. آر (1390)، نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت­خواه، تهران: نشر ققنوس.
-Alizadeh, Naseraddin (2017), The Impact of Ethnic, Religious, Geographic and Economic Factors on the Income Inequality in Iran, Ekim 2017 .İran Özel Sayısı. 1 (2). 245-263.
-Hoffmeyer-Zlotnik and Warner (2010). The Concept of Ethnicity and its Operationalization in Cross-national Social Surveys, Metodoloski zvezki, Vol. 7, No. 2, pp 107-132.
-Modood. Tariq (2011). Multiculturism and intergration: struggling with confusions, Center for the Study of Etnicity and Citizenship,  European University Institute.  pp
-Parekh, Bhikhu (1992). THE POVERTY OF INDIAN POLITICAL THEORY, HISTORY OF POLITICAL THOUGHT. VOL. XIII. No. 3. Autumn 1992, UNIVERSITY OF HULL, pp 536-560.
-Parekh, Bhikhu (1998).Intergovernmental conference on cultural policiesfor development, stokholm, Sweden, 30 march- 2 April 1998.
-Parekh, Bhikhu (1999). Political theory and the multicultural society, copyright radical philosophy ltd 1972-2003.
-Parekh, Bhikhu (2005), UNITY AND DIVERSITY IN MULTICULTURAL SOCIETIES, International Institute for Labour Studies Geneva, pp 1-20.
-Parekh, Bhikhu (2008). a new politics of identity: political principles for an inter dependent word, universitat bibliothe konstant.
-Parekh, Bikho (2008). The Concept of Multicultural Education. In S. Madgil, G. K Verma, K. Mallick, Multicultural Education, The International Debate, Philadelphia: Falmer, (pp 19-31).
-Piper, Laurence (2001). Rethinking Multiculturalism: Cultural Diversity and Political Theory by Bhikhu Parekh, ARTICLE in Theoria, January 2001, pp 112-114.