بررسی موانع سیاسی تحقق ظرفیت‌های ژئواکونومیک سواحل مکران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی علوم سیاسی، سیاستگذاری عمومی، گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب، تهران ، ایران.

2 عضو هیات علمی گروه روابط بین الملل/ واحد تهران جنوب/ دانشگاه آزاد اسلامی/ تهران/ ایران

3 استادیار گروه علوم سیاسی/واحدآزادشهر/دانشگاه آزاد اسلامی/ آزادشهر/ایران

4 /استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد/ واحد علوم تحقیقات/ دانشگاه آزاد اسلامی/ تهران/ایران

چکیده

این پژوهش با بررسی ظرفیت‌های ژئواکونومیک سواحل مکران، به تبیین موانع سیاسی تحقق ظرفیت‌های ژئواکونومیک می‌پردازد. این پژوهش با بهره‌گیری از نظریه انزوای ژئوپولتیکی ترکیبی بیان می‌دارد که وضعیت کنونی اقتصادی، سیاسی ایران و عدم توسعه، نتیجه‌ تنش‌های میان ایران و جامعه جهانی، کاهش یا قطع روابط بین‌المللی و نتیجتاً کاهش تعاملات اقتصادی  با سایر عناصر سیستم جهانی و برخی عناصر به ویژه تحریم‌های بین‌المللی، فشارهایی را وارد نموده که بسترهایی برای کاهش سطح تعاملات با ایران توسط برخی عناصر سیستم جهانی را فراهم کرده است. سؤال اصلی که اساس این پژوهش قرار گرفته این‌ست که به‌رغم ظرفیت‌های فراوان ژئواکونومیکی و ژئوپولیتیکی سواحل مکران برای توسعه، مهم‌ترین  موانع سیاسی تحقق این ظرفیت‌ها در این سواحل و این ناحیه چیست؟ یافته‌ها نشان می‌دهد که این موانع سیاسی عبارتند از: وجود تحریم‌ها، عدم ورود سرمایه‌گذاران، عدم وجود درآمد ملی بدلیل وابستگی دولت به نفت، توسعه نامتوازن و شکاف مرکز پیرامون، قدرت‌های فرامنطقه‌ای و ایجاد بی‌ثباتی. روش تحقیق  پژوهش با توجه به ماهیت موضوع، بصورت توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، اینترنتی انجام می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


ابراهیم بای سلامی ، غلامحیدر (۱۳۸۴) ، چشم انداز توسعه شرق کشور ، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ، تایستان 1384، دوره 20، شمار 2(پیاپی 77)، مشهد
ابراهیم زاده ، عیسی (۱۳۹۵) ، ارائه مدل آمایش یکپپارچه سواحل (ICZM) جنوب شرق ایران ، مجموعه مقالات همایش ، فراوری پتانسیل‌های ژئوپلیتیکی توسعه در کرانه های اقیانوسی جنوب شرق ایران ، دوره 1 ، مهر
احمدی پور زهرا،حیدری موصلو، طهمورث،میرجلالی، اکبر(1390)، تبیین عوامل ناامنی در جنوب شرق ایران،مطالعات امنیت اجتماعی،دوره 2، شماره 27
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا(1382)، جامعه شناسی توسعه، تهران، انتشارات کیهان
اطاعت، جواد و زهرا موسوی(1389)، تمرکز زدایی و توسعه پایدار در ایران، تهران، مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 42، شماره 71 ،بهار 
اطاعت، جواد و زهرا موسوی(1390)، رابطه متقابل امنیت ناحیه ای و توسعه یافتگی فضا های سیاسی با تأکید بر سیستان و بلوچستان، تهران، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره 7، شماره 1 (پیاپی21)، بهار 
اعظمی ، هادی و موسوی زارع ، سید جواد (۱۳۹۵) ، فرصت ها و چالش های ژئوپلیتیکی استان سیستان و بلوچستان با تاکید بر سواحل اقیانوسی ، پژوهشگاه شاخص پژوه ،دوره 1، مهر ۱۳۹۵
باقری زاده ( مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری / صنعتی چابهار ) (۱۳۸۸) ، چابهار نقطه مبدا طرح توسعه محور شرق ، روزنامه تفاهم ، 21 اردیبهشت
بختیاری،صادق(1381)، تحلیل مقایسه ای از توسعه صنعتی استان های مختلف کشور، تهران: مجله پژوهش های بازرگانی، دوره 6، شماره 22
تبریزی ، جلال (۱۳۹۵) ، کرانه های اقیانوسی جنوب شرق ایران و شبکه های ارتباطی بین المللی ،  پژوهشگاه شاخص پژوه،دوره 1، مهر
تودارو،مایکل(1370)،توسعه اقتصادی در جهان سوم(جلد اول)،ترجمه: فرجادی،غلامعلی،تهران:سازمان برنامه و بودجه،(چاپ پنجم)
جهانیان، ناصر(1378)، موانع نظری و عملی توسعه در ایران، تهران، فصلنامه بصیرت، سال هشتم،دوره 1، شماره 19 و 20
حاجی یوسفی، امیرمحمد(1377)، دولت رانتیر یک بررسی مفهومی، اطلاعات سیاسی اقتصادی،دوره 1، شماره125
حافظ نیا، محمدرضا و ابراهیم رومینا(1385) ، تحلیل ظرفیتهای ژئوپلیتیک سواحل جنوب شرق ایران در راستای منافع ملی، تهران، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 3، شماره 6
حافظ نیا،محمدرضا،کاویانی،مراد(1385)، نقش هویت قومی در همبستگی ملی(مطالعه موردی قوم بلوچ)،مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان،جلد بیستم،دوره 20، شماره 1
حسن خانی، سعید(1395)، تاثیر ظرفیت های ترانزیتی جنوب شرق ایران در توسعه همکاری و شکل گیری سیستم های منطقه ای، همایش ملی توسعه ناحیه ژئوپولتیک جنوب شرق ایران، زاهدان،دوره 1، آبان 1395
دهشیری ، محمدرضا (۱۳۸۸) ، بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین الملل ،  تهران : انتشارات علمی فرهنگی
دیوسالار،مجید(1387)، امنیت ملی و تهدیدهای قومی، پگاه حوزه،دوره 2، شماره 251
سالنامه آماری ۱۳88
سلطانی ، علیرضا (۱۳۸۴) ، سراب سرمایه گذاری ، مناطق آزاد ، دوره 12 ، شماره ۱۴۸ ، تیر
شمشیرپناه ،معصومه (۱۳۸۲) ، اهمیت امنیتی و استراتژیکی بندر چابهار برای جمهوری اسلامی ایران ، پایان نامه برای اخذ درجه کارشناسی ارشد ، دانشگاه امام حسین ، تهران
شیخ زاده؛رجبعلی،نورا؛علیرضا، سلیمی؛سهیلا و مهاجرشیخی؛ امین(1391)، نیروی دریایی راهبردی و توسعه سواحل مکران، اولین همایش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران، دوره 1، شماره 1
عبیری، غلامحسن(1384)، سیاست، حاکمیت و توسعه، تهران، مجله بانک و اقتصاد،دوره 1، شماره 58 ،خرداد 
عزتی ، عزت الله (۱۳۸۴) ، ژئواکونومی انرژی و پیامدهای  امنیتی آن ، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و سه، دوره 1، شماره 88 ، بهار
عزتی ، عزت الله و گل افروز ، محمد (۱۳۹۲) ، راهبرد قدرت هوشمند ایران و نقش ژئوپلیتیک انرژی ( نفت و گاز ) در پیشبرد آن ، مجله چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی ، دوره 8 ، شماره ۲۴ ، پاییز
عظیمی بلوریان،احمد(1389)،مفهوم آمایش سرزمین در برنامه توسعه خاستگاه، سیر تکاملی و تجربه ایران، چاپ اول ، انتشارات رسا
مرکز آمار ایران(1386)
منوچهری،عباس(1387)،رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران:سمت
نامی، محمدحسن و عباسی ، علیرضا(1388)، تحلیل جایگاه ژئواکونومیک ایران در خاورمیانه، فصلنامه ژئوپولتیک،شماره 2، پیاپی 15
نصیری،حسین(1381)، امنیت ملی پایدار،مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی،دوره 19، شماره 11 و 12
زیاری،کرامت الله،عشق آبادی،فرشید و حمید فتحی(1389)،چالشهای ژئوپولتیکی و توسعه ی نامتوازن نواحی ایران در مقطع زمانی1385-1375، فصلنامه ژئوپولتیک،دوره 6، شماره 1
-رحیمی،حسن(1392)، نظریه های ژئوپولتیکی، تهران:انتخاب
-سازمان بنادر و دریانوردی(1392)،کریدور شمال-جنوب
-مرکز آمار ایران،(1390)،سالنامه آماری
-مرکز آمار ایران،(1395)،سالنامه آماری
--مرکز آمار ایران،(1398)،سالنامه آماری
-وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت امور اقتصادی و برنامه ریزی
-حافظ نیا،محمدرضا(1396)،اصول و مفاهیم ژئوپولتیک،انتشارات پاپلی، چاپ پنجم
Alikhan, zahid (2013), china’s Gwadar and india’s chabahar: an analysis of sino-india: geo-strategic and economic competition, institute of strategic studies Islamabad
Daniel, rorry (2013), strategic competition in south asia: Gwadar, chabahar and the risk of infrastructure development, the journal of the national committee on American foreign policy, volume  35
Beblawi, H. (1987). The Rentier State in the Arab World, in H. Beblawi and G. Luciani (Eds.). The Rentier State. London: Croom Helm.