سیاست خارجی ایران و عربستان در یمن و تأثیر بازسازی مناسبات این دو کشور بر صلح یمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری تخصصی روابط بین الملل. واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

2 دانشیار روابط بین الملل، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.(نویسنده مسئول)

3 . دانشیار روابط بین الملل، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

چکیده

در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که بازسازی مناسبات ایران و عربستان چه تأثیری  بر صلح یمن دارد؟ در این راستا با استفاده از سه متغیر نظریه روزنا یعنی؛ نوع نظام سـیاسی و بـرداشت از نقش آن (نظام جمهوری اسلامی و نظام سیاسی عربستان )، نقش افراد تصمیم گیرنده(تصمیم گیرندگان سیاست خارجی ایران و عربستان) و متغیرهای محیطی در عرصه نظام بین الملل(نقش آمریکا، چین و اروپا) این فرضیه را طرح نمودیم که یکی از مناطقی که می توان در آن تقابل سیاست ایران و عربستان را در آن مشاهده کرد یمن است و نگاه متفاوت ایران و عربستان به شیعیان حوثی و نقش متغیرهای محیطی باعث واکنش های متفاوت این دو کشور شده است که امروزه به دلیل رویکرد متفاوت بایدن، منافع مشترک دو کشور در راستای تثبیت قدرت منطقه‌ای  در راستای ارزش های خود  و نقش افراد تصمیم گیرنده در راستای تنش زدایی و بهبود مناسبات بر پایان جنگ در یمن و حفظ تمامیت ارضی آن تأثیر زیادی دارد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رقابت میان عربستان و ایران و تعارض منافع این دو کشور در بحران یمن، یک بازی با حاصل‌جمع جبری صفر ایجاد کرده بود و نتیجه این بازی،چیزی جز تضاد و کشمکش نبوده است. برای برون‌رفت از این بحران، دو کشور به  مذاکره درباره مناطق حوزه نفوذ خود و بهبود مناسبات خود روی آورده اند تا نوید بخش صلح و ثبات در یمن و امنیت منطقه‌ای  خود شوند.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، واحد، نازلیان، مهناز، (1396) ، بیداری اسلامی در کشور یمن و تاثیر آن بر روابط ایران و عربستان ، سومین کنفرانس ملی هزاره سوم  و علوم انسانی .
بک محمدعلی: تلاش برای تداوم ایران هراسی این بار ازطریق یمن: دیپلماسی ایرانی 1/5/1393
خضری، احسان، صفوی، سید حمزه، پرهیزکار، امین، (1394)، ریشه‌یابی منازعات ایران و عربستان؛ مطالعة موردی: سه کشور عراق، بحرین و یمن، فصلنامة تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، دورة 7، شمارة 23، شهرضا.
دهقانی فیروزآبادی، جلال(بهار 1393)، «گفتمان اعتدال‌گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال28، شماره اول.
رسـولی ثـانی آبادی ، الهام (١٣٩٠)، هویت و سیاست هـسته‌ ای جمهوری اسلامی ایران، تهران : ابرار معاصر.
زنگنه ، پیمان ، حمیدی ، سمیه (1395) ، بازنمود ماهیت منطق حاکم بر کنشگری ایران و عربستان در بحران یمن ،فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست ، سال پنجم ، شماره 18 ، شماره 48
شاهقلیان قهفرخی، رضا، جمالی، علی، (1396)، بررسی تاثیر جنگ عربستان در یمن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران ، مجله سیاست دفاعی، سال بیستم، شماره 100
صادقی اول و دیگران ، (1394) تحلیل روابط ایران و عربستان سعودی از منظر نظریه واقع گرایی انگیزشی ،فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی ، ‌شماره 35
صحابی، آذین(1400). بازسازی رابطه ایران و عربستان؛ هر آنچه باید بدانید، خبرگزاری جمهوری اسلامی، کد خبر: 84598141.
عنان، ایمان(1402). تأثیر مثبت روابط ایران و عربستان بر صلح یمن، مجله راهبرد معاصر.
موسوی‌نژاد، سیدعلی (1388) «شیعیان زیدی و تحولات اخیر یمن»، مجله موعود، شماره 108، بهمن.
واعظی، محمود، (1392) ، انقلاب  و تحول سیاسی در خاورمیانه ، تهران ، مرکز آموزش و پژوهش های بین المللی
هاشمی نسب ، سعید (1388) ، بررسی تحولات اخیر یمن ، پژوهش های منقطه ای ، شماره 2
همتی، مرتضی، ابراهیمی، شهروز، گودرزی، مهناز، (1399)، سیاست موازنه‌سازی عربستان در برابر ایران در یمن، برنامه ریزی فضایی، دوره 10، شماره 1.
Alterman ,Jon B.(223). Why Did China Help Saudi Arabia and Iran Resume Diplomatic Ties? csis.org.
Berti, Benedetta & Yoel Guzansky. 2014. “Saudi Arabia’s Foreign Policy on  iran and the Proxy War in Syria: Toward a New Chapter?”. Israel Journal of Foreign Affairs. Vol 8. No 3. pp 25-34.
Elrod, Richard B. “The Concert of Europe: A Fresh Look at an International System.” World Politics, vol. 28, no. 2, 1976.
Frazier ,Brionne (2019). What Is Foreign Policy? Definition and Examples, https://www.thoughtco. com/foreign-policy-definition-examples-4178057
Gadzo, Mersiha(2023). ‘Changing global order’: China’s hand in the Iran-Saudi deal, aljazeera.com.
Independent. (2015, march, 23). “Saudi Arabia warns of Iranian-allied houthi ‘aggression’ in Yemen 2015”. Retrieved from: independent.
Juneau, Thomas. 2016. “Iran’s policy towards the Houthis in Yemen: a limited return on a modest investment”. International Affairs. Vol 92. No 3. pp 647–663.Al
Juneau, Thomas. 2016. “Iran’s policy towards the Houthis in Yemen: a limited return on a modest investment”. International Affairs. Vol 92. No 3. pp 647–663.Al
Rosenau,James N.(1971),The Scientific Study of Foreign Policy,New York: The F-Rosenau, J. (1995).Governance in the Twenty-first Century,Journal of Global Governance, Vol6, No3. ree Press.
Terrill, Andrew. W. (2011). “The Saudi-Iranian Rivalry and the Future of middle East Security”. Strategic Studies Institute (SSI), USA. “The OPEC annual Statistical Bulletin 2010/2011”, OPEC, 2011.
Turak, Natasha(2023). The China-brokered Saudi-Iran deal has big repercussions for the Middle East — and the U.S. PUBLISHED WED, MAR 15 20233:22 AM EDTUPDATED THU.
Viotti, Paul R., and Mark V. Kauppi. International Relations Theory. 5th ed., Pearson, 2011