دوگانگی عملکرد دولت‏های غربی در مبارزه با تروریسم بین ‌المللی (مطالعه موردی داعش و حزب الله)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری دانشگاه آزاد، واحد بین الملل قشم

2 استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران (نویسنده مسئول)

3 استاد حقوق عمومی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران

4 استادیار روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهارن، ایران

چکیده

تروریسم بین‏المللی از اصلی‏ترین تهدیدهایی است که در دهه‏های اخیر امنیت بین‏المللی را به خطر انداخته است؛ هرچند همچنان دولتها، سازمانهای بین‏المللی و حقوقدانان بر سر ارائه تعریفی جامع و مانع از این پدیده به توافق خاصی دست نیافته‏اند. در این پژوهش، هدف بررسی رویکرد دوگانه به طور ویژه کشورهای غربی در مبارزه با تروریسم بین‏المللی است. سوال این پژوهش این است که چگونه می‏توان این عملکرد دوگانه را توجیه کرد؟ در این مقاله برای روشن‏تر شدن ابعاد مسئله، اقدامات، عملیات‏ و اهداف دو نمونه از گروه‌هایی را که کشورهای غربی، آنها را در فهرست سازمان‏های تروریستی قرار داده‏اند؛ یکی داعش و دیگری حزب‏الله، مورد بررسی قرار گرفته‏اند. نتایج بدست آمده حاکی از این واقعیت است که مولفه‏هایی که در تروریسم خواندن این سازمان‏ها موثر هستند، کاملا با اعمال سلیقه‏ها، منافع و غرض‏ورزی سیاسی در عرصه بین‏الملل گره خورده است. بر این اساس می‏بایست به این واقعیت واقف بود که تروریستی خواندن یک گروه مبارز، گاها می‏تواند به مثابه اهرم فشاری باشد که از آن در جهت تامین منافع تعدادی از بازیگران بین‏المللی استفاده می‏شود. این مقاله با بررسی اسناد و منابع کتابخانه‏ای و به کارگیری روش تحلیل و توصیف داده‏های مذکور ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


اساسنامه دیوان بین­المللی کیفری، ماده 8(2) (ب)(9) و (ه)(5).
امل سعد، غریب (1385)، دین و سیاست حزب الله، مترجم: سیدغلامرضا تهامی، ناشر موسسه مطالعات اندیشه.
توسلی نائینی، منوچهر و محسن‏پور، سمیرا (1393). «بررسی سیر تحول توسل به روز علیه تروریسم بین‏المللی از دیدگاه حقوق بین‏الملل و رویه قضایی بین‏المللی»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره ششم، شماره سوم، پاییز 1393، صص 32ـ1.
جوادی ارجمند، محمدجواد و قزل، بهروز (1396). «مبارزه با تروریسم بین‏المللی: الزامات عملی و چالش‌های نظری»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 47، شماره 3، پاییز 1396، صص 628ـ611.
سیم‏بر، رضا (1381). «رویکردهای مختلف نسبت به تروریسم بین‏المللی: یک بام و دو هوا»، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، آذر و دی 1381، شماره 183 و 184، صص 81ـ76.
شریفات، عبدالمحمد (1393)، ادیان، مذاهب و عرفان؛ همایش جریان‏های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلامی، دوره اول، صص 77-128.
شفاعت، محمدرضا؛ امام جمعه‏زاده، سیدجواد؛ مسعودنیا، حسین (1398)، «نگاهی جامع به علل و عوامل ظهور و سقوط داعش»، نشریه پژوهش‏های سیاسی و بین المللی، شماره 41.
صفایی، سید حسین (1370). «حقوق بشر در اسلام و اعلامیه جهانی حقوق بشر»، تهران، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1390). حقوق بین­الملل عمومی، تهران: انتشارات گنج دانش.
کرم­زاده، سیامک (1381). «کنوانسیون­های ضد تروریسم و مسأله صلاحیت دولتها در تعقیب و مجازات متهمان به ارتکاب اعمال تروریستی»، نامه مفید، سال هشتم سال ۱۳۸۱، شماره 33.
محمدی عراقی، محمود (1382)، «علل تکوین تروریسم و شیوه‏های مقابله با آن»، اسلام قربانی تروریسم(مجموعه سخنرانی‏های همایش اسلام قربانی تروریسم)، تهران : مجتمع جهانی صلح اسلامی.
مستقیمی بهرام و روح‏الله قادر کنگاوری (1390). «نقض حقوق بشر و گسترش تروریسم». فصل‏نامه سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
هافمن، پل (1385). «تروریسم و حقوق بین­الملل بشر». ترجمه ابراهیم گل، مجله حقوقی، شمارة سی و چهارم، 1385، ص 133، صص 135-131.
هنکرتز، ژان ماری و لوئیس دوسوالدبک (1391). حقوق بین­الملل بشردوستانه عرفی، ترجمه دفتر امور بین­الملل قوه قضاییه و کمیته بین­المللی صلیب سرخ، تهران: انتشارات مجد.
Annual Report of the Amnesty International, the Atatu of World's Human Rights, 2014/15. P. 195.
Barrett, Richard,(2014), The Islamic State, New York: The Soufan Group; Novemnre.
Burke, Jason (2015), The New Threat. London : Penguin.
Augé, Etienne (2015). Liban, Monde arabe, monde musulman, Paris : De Boeck superieur.
Dubuisson, François (2017). « La définition du terrorisme : débats, enjeux et fonctions dans le discours juridique ». Confluences méditerranée, (N° 102), PP. 29 à 45.
Harb, Mona (2010). Le Hezbollah à Beyrouth (1985-2005), Paris, IFPO-Karthala.
Hennebel. L and Lewkowcz, G. (2009). « Le problème de la définition du terrorisme ». Juger le terrorisme dans l’État de droit, Bruxelles, Bruylant, Collection Magna Carta, 2009.
Jeanclos Y. (2004). « Terrorisme et sécurité internationale ». Terrorisme et sécurité internationale, Bruxelles, Bruylant.
Jenkins, Brian Michael (1974). International Terrorism: A New Kind of Warfare. Santa Monica, CA: RAND Corporation.
Lamloum, O. (2008). « Le Hezbollah au miroir de ses médias ». S. Mervin (ed.) Le Hezbollah, Etat des lieux, Paris: Actes Sud, pp. 21-45.
Meier, Daniel (2013-2014). « Qu’est-ce que le Hezbollah ? ». Les Cahiers de l'Orient 2013/4 (N° 112), pp. 35-47.
Résolution 59/565 du 2 décembre 2004 de l’Assemblée Générale des Nations Unies (AGNU).
Saul, Ben (Eds.) (2020). Research Handbook in International Terrorism, Edward Elgar Publishing.
Security Council Resolution 2170, 2014, Para. 5.