جایگاه عدالت در حقوق مدنی ایران و آمریکا (مطالعه موردی پرداخت غرامت به آسیب دیدگان جنگی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق خصوصی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران-ایران

2 استادیار گروه حقوق، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه حقوق خصوصی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.

چکیده

ضرورت جبران خسارت در قبال آسیب­های وارده در حوزه مسئولیت مدنی امری مسلم است که شامل دولت­ها نیز می­شود و غالباً این مسئولیت و تبعات آن در مسائل جنگی و مانند آن بروز پیدا می‌کند. در همین راستا این پرسش طرح می‌شود که نظام حقوقی پرداخت غرامت به آسیب‌دیدگان جنگی به‌ چه‌ نحوی باید خسارات آنها‌ را جبران نمایند. فرضیه مقاله پیش رو آن است که پرداخت غرامت که موضوعی در حقوق مدنی است، پیشاپیش متوقف بر بحث عدالت است و عطف به آن پرداخت غرامت و جبران خسارت انجام می‌شود. از همین رو، این تحقیق با واکاوی مفهوم عدالت و تاثیر آن در نظام حقوقی به شکل مقایسه‌ای نحوه تعامل دولتها با آسیب‌دیدگان جنگی را بررسی کرده و دو مورد مطالعاتی ایران و آمریکا را برگزیده است. یافته‌های تحقیق نشان داده که اگرچه نظام­های حقوقی ایران و آمریکا با توجه به مبانی عدالتی خودشان پرداخت غرامت و جبران خسارت آسیب‌دیدگان را در دستور کار دارند، ولی در ضابطه عدالت برای تعیین خسارت بخشهایی از حقوق آمریکا با بحث دیات همپوشانی دارد ولی بخشهایی از آن نسبت به تحولات اجتماعی و اقتصادی سیال و غیرثابت است.  روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، رویکرد مقایسه‌ای، و شیوه جمع آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و اسنادی بوده است.

کلیدواژه‌ها


آقائی، سید داوود (1392)، چالشهای حقوقی فراروی ایران و آمریکا بر سر پرونده ایرباس. فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، 6(22)، 9-34.
ارسطو (1389)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه لطفی، تهران، طرح‌نو
اسمعیلی‌اتوی،ابراهیم (1400)، دیه از دیدگاه بزه‌دیده شناسی حمایتی و عدالت ترمیمی، تهران، حانون
امینی، عیسی و محمدی­نژاد،سمیرا (1391)، نقش تقصیر در مسئولیت مدنی و مقایسه آن با حقوق کامنلا، فصلنامه­ حقوقی آزاد، دوره 5، شماره 18، زمستان 1391
بادینی، حسن (1384)، فلسفه مسئولیت مدنی، تهران، سهامی انتشار
باک، درک (1399)، سیاستِ شادکامی، ترجمه سلحشور، تهران، نشرنو
حسینی، سیدابراهیم، و زمانی، سیدقاسم. (1396). مفهوم قربانی در حقوق بین الملل کیفری. پژوهشهای حقوق جزا و جرم شناسی، 5(9 )، 169-189
خمینی، روح‌الله (1374)، تحریرالوسیله،تهران،مرکز نشرآثار
رابین، کری (1396)، ذهن ارتجاعی، ترجمه خواجیان، تهران، ققنوس
داعی،علی (1390)،حق دادخواهی و جبران خسارت قربانیان، رساله دکتری حقوق، دانشگاه علامه طباطبائی
رستمی، ولی، بهادری جهرمی، علی (1388)، مسئولیت مدنی دولت، پژوهشنامه حقوق اسلامی، پیاپی 29
رهامی، محسن. (1385). زمینه‌های عدالت ترمیمی در حقوق کیفری ایران. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 74(0)،
-.سهیلی، مهدی (1390)، استراتژی با تاکید بر استراتژی نظامی، دفتر مطالعات دانشکده فرماندهی و ستاد،1390
-صفائی، سیدحسین، رحیمی، حبیب (1391)، مسئولیت مدنی، مرکز توسعه علوم انسانی
ضیایی بیگدلی، محمدرضا(1383)،حقوق جنگ،تهران، انتشارات علامه
ضیایی بیگدلی،محمدرضا(1383)،حقوق مخاصمات مسلحانه، انتشارات‌علامه
طباطبایی، سیدجواد(1379)،ابن خلدون، تهران، طرح‌نو
عزیزی، ستار (1398)، سازوکارهای مطالبه غرامت از دولت متخلف توسط قربانیان نقض حقوق بین الملل بشردوستانه، هفته نامه صوراسرافیل
عظیمی، فاطمه، میرزایی، محمد. (1400). جایگاه و نقش عدالت اجتماعی در نظام قضایی اسلام و سیاست جنایی ج.ا.. رهیافت انقلاب اسلامی، 15(54)، 245-264.
کاتوزیان، ناصر (1378)؛ الزام‌های خارج از قرارداد، تهران، دانشگاه تهران
کریمی، جمشید، بادینی، حسن، و عباسلو، بختیار. (1402). عدالت توزیعی در حقوق مدنی ایران. رهیافت انقلاب اسلامی، 17(62)، 27-46.
کلی، جان (1388)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمه محمد راسخ، تهران، انتشارات طرح نو
گرجی، ابوالقاسم ()، مقالات حقوقی (جلدیکم)،تهران، دانشگاه تهران
مرادی‌طادی، محمدرضا(1397)، جریان سیاستنامه‌نویسی، تهران، تمدن‌علمی
مکارم شیرازی، ناصر (1389)، تقریرات درس خارج فقه، بحث دیات، جزوه شماره 9
نظری، ایراندخت (1389)، مسئولیت مالک، تهران، جنگل
نوسبام، مارتا(1398)، سلطنت ترس، ترجمه حامد قدیری، تهران، نشر ترجمان
واعظی، احمد (1384)،عدالت صوری، عدالت محتوایی‌، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 18، صص 25-52
هراتیان، علی، عباسلو، بختیار، منتظر، مهدی، و ضرابی، میترا. (1400). جایگاه عدالت در حقوق مدنی ایران( مطالعه موردی جبران خسارت). رهیافت انقلاب اسلامی، 15(55)، 291-310.
Posner Eric and R. Sunstein، Cass، “Dollars and Death”، Uni. Chicago L. J.، (2004)
- Dobbs، Dan، “Law of Remedies، damages، equity، restitution”، 2d Ed. West Pub.Co. (1993) St. Paul، Minnesota ، USA
- Miller، Ted، “Willingness to Pay Comes of Age: Will the System Survive?” 83 Northwestern U.L. Rev، 1989
- Miller, David, "Justice", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2023 Edition), Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.)