برای بررسی عملکرد دولت‌ها باید عوامل متعددی را مورد مطالعه قرار داد برخی بر تأثیر عوامل ساختاری و برخی براهمیت عوامل ارادی تأکید دارند. هدف این مقاله پاسخ به این سؤال است که کدامیک از این عوامل نقش مهم‌تری در عملکرد دولت‌ها در جمهوری اسلامی ایران داشته‌اند؟ این مقاله تلاش کرده با استفاده از نظریه ساختاریابی گیدنز و روشی تاریخی - تحلیلی با بررسی سطوح مختلف تأثیرگذاری این عوامل به ارائه چارچوبی برای بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد دولت در ایران دست پیدا کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد درتحلیل عمل سیاسی دولت باید ازعملکردهای انسانی شروع کرد اما باید به این واقعیت توجه کرد که این عملکردهای ارادی حالتی بازگشتی(Recursive) داشته و کنش عاملان سیاسی در یک فرایند و در برخورد با ساختارهای موجود دائماً باز تولید می‌شوند. این بازتولید از یکسو عوامل انسانی و از سوی دیگر ساختارها را متحول می‌کند و لذا باید عمل سیاسی در ایران را به شکلی فرآیندی و با توجه به نوع بازخوردهای عاملیت و ساختارها مورد مطالعه قرارداد.
)