نقش بازار سنتی در انتخابات ریاست جمهوری ایران 1358-1376 (مطالعه موردی هیات های موتلفه اسلامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت (نویسنده مسئول)

2 دانش آموخته دکترای علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحدبافت

3 استادیار گروه علوم سیاسی واحد بافت ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت

چکیده

بازار همواره به عنوان یکی از نهادهای تاثیر گذار در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران شناخته شده است. این مقاله با هدف بررسی نقش آن در جریانات سیاسی و اجتماعی پس از انقلاب در ایران نوشته شده و برای این منظور، فعالیت‌های هیات­های موتلفه­ اسلامی را که یکی از تشکل‌های قدیمی و شاخص بازار است در جریان­های سیاسی پس از انقلاب اسلامی و در انتخابات ریاست جمهوری هفت دوره از سال­های 1358 تا 1376 را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق به کار رفته در این مقاله روش توصیفی ـ تحلیلی، و  چارچوب نظری انتخاب شده  نهادگرایی است. نویسندگان در نهایت به این نتیجه رسیده­اند که علیرغم باز بودن فضا برای شرکت و رقابت کاندیداهای انتخابی بازار و مشخصاً هیات­های موتلفه اسلامی در جریان انتخابات گوناگون از سال 1358 تا 1376، این نهاد و جریان­های وابسته به آن حضوری حاشیه­ای و عمدتاً تشریفاتی در انتخابات داشته و هیچ­گاه در صدد رقابت جدی با سایر کاندیداها بر نیامده و صرفاً به حفظ جایگاه خود در سمت­های مدیرتی اقتصادی در کابینه­های گوناگون تشکیل شده اکتفا کرده­اند.

کلیدواژه‌ها


ازغندی، علیرضا(1385) درآمدی بر جامعه­شناسی سیاسی ایران، تهران، قومس.
ـ اشرف،احمد و علی بنوعزیزی(1387)، طبقات اجتماعی،دولت و انقلاب در ایران، تهران، نشر نی.
ـ اشرف، احمد(1375) «نظام صنفی، جامعه مدنی و دموکراسی در ایران»، مجله گفتگو، شماره 17
ـ آب­نیکی،حسن(1386)، «رویکرد نهادگرایانه به فرایند تصمیم­گیری سیاسی»، سیاست داخلی، سال اول، شماره دوم، بهار، صص 9-33.
ـ آزاد ارمکی، تقی، و جنادله، علی(1393) «پیکربندی نهادی مبتنی بر موازنه قدرت در جامعه سنتی ایران(بازخوانی تحولات ایران از صفویه تا قاجاریه بر اساس رویکرد نهادگرایی تاریخی)، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره­ 15، شماره 3، صص 29 تا 64، پاییز.
ـ بادامچیان، اسدالله(1362) هیات­های موتلفه اسلامی، تهران، اوج.
ـ پور قنبر، محمدحسن(1393)، «شکل­گیری موتلفه اسلامی»، جامعه­شناسی تاریخی، دوره­ی 6، شماره 1، بهار و تابستان، صص 45 تا 72.
ـ جاسبی، عبدالله(1382)، پیش­زمینه­های تشکیل حزب جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر پژوهش و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی.
ـ حاج سید جوادی، سید فرید(1384) روایت انتخابات بررسی هشت دوره انتخابات ریاست جمهوری، تهران، تسنیم اندیشه.
ـ حاضری، علی­محمد و حسین­زاده فرمی،مهدی(1390) «نقش سیاسی بازار: تحلیل تحولات دهه اول جمهوری اسلامی ایران»، نشریه دانش سیاسی، شماره 13، بهار و تابستان، ص61 تا 86.
ـ حسینی­زاده، محمدعلی(1391)، «از نهادگرایی تا گفتمان: درآمدی بر کاربرد نظریه­های نهادگرایی در علوم سیاسی»، نشریه­ علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، شماره60، صص 83 تا 108، زمستان.
ـ حقیقت، صادق(1387)، «تقابل رفتارگرایی و نهادگرایی در علوم سیاسی»، فصلنامه حوزه و دانشگاه روش­شناسی علوم انسانی، سال 14، شماره55، صص 139 تا 154، تابستان.
ـ خوش­زاد، اکبر(1386)
ـ دارابی، علی(1388)، «انتخابات و روند مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات روابط بین­الملل، شماره 6، صص 95 تا 118، بهار.
ـ دانا، احمد(1381)، برنامه­ریزی اقتصادی، جزوه درسی دانشکده­ی اقتصاد دانشگاه تهران.
ـ رزاقی،ابراهیم (1376)ا قتصاد ایران،تهران،نشر نی.
ـ رنانی، محسن(1376) بازار یا نابازار، تهران، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
ـ روحبخش، رحیم(1381) نقش بازار در قیام 15خرداد، تهران، نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ـ صالح، محسن(1384)، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم فعالیت­ها، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ـ عسکراولادی،حبیب­الله و کوهستانی نژاد، مسعود(1377)«جمعیت موتلفه اسلامی: چهار دهه نقش­آفرینی آشکار و پنهان»، گزارش، شماره 93، آبان، صص 13تا 21.
ـ فوران، جان(1385) مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه­ی محسن مدیر شانه­چی، تهران، رسا.
ـ فوزی، یحیی(1399)، تحولات سیاسی ـ اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران 1357-1396، تهران، سمت.
ـ کاظمی، حجت(1392) «نهادگرایی به عنوان الگویی برای تحلیل سیاسی»، پژوهش سیاست نظری، دوره­ی جدید، شماره13،.
ـ کاظمی، علی­اصغر(1374) روش و بینش در سیاست(نگرش فلسفی، علمی و روش­شناختی)، تهران، انتشارات وزارت امورخارجه.
ـ کرامت، فرهاد (1386) «در مسیر تاریخ تاریخچه تشکیل و فعالیت حزب موتلفه اسلامی»، مجله­ زمانه، شماره 66، اسفندماه ، صص 58 تا 64.
ـ کشاورزیان، آرنگ(1383) «بازار تهران: تداوم یا دگرگونی»، نشریه گفتگو، شماره 41.
ـ کشاورزیان، آرنگ (1398)، بازار و دولت در ایران، ترجمه­ی محسن محمودی، تهران، دنیای اقتصاد.
ـ کولایی، الهه، و صفرپور، مهدی(1388) «زمینه­های سقوط اولین رییس­جمهور(ابوالحسن بنی­صدر)»، فصلنامه­ سیاست مجله دانشکده­ی حقوق و علوم سیاسی، دوره­ی 39، شماره 1، صص 241 تا 260، بهار.
ـ گنجی، مریم(1397) ،«گام اول جمهوریت»، روزنامه سازندگی، سه شنبه 9 بهمن­ماه.
ـ مارش، دیوید و استوکر، جری(1384) روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه­ی امیر محمد حاجی­یوسفی، چاپ دوم، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ـ مطلبی، مسعود(1395) «بازار سنتی، نهادهای وابسته و ساخت قدرت در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه­ مطالعات سیاسی، شماره 34، صص 95 تا 130.
ـ میدری، احمد(1383) «اصناف و دولت: داستان­های سرمایه داری ایرانی از افسانه تا تاریخ­نگاری»، نشریه گفتگو، شماره 41.
ـ ندرلو، حمید و کشیشیان سیرکی، گارینه(1398)، «نقش بازار در انتخابات ریاست جمهوری سال 1384 با تاکید بر رهیافت نهادگرایی»، فصلنامه­ مطالعات سیاسی، شماره 43، بهار، صص 91 تا 122.
ـ ودادهیر، ابوعلی(1383) «بازار به مثابه یک واقعیت اجتماعی، درآمدی نظری بر جامعه­شناسی بازار»، نشریه­ دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، شماره 14، صص 161 تا 183.