تاثیرات تغییرات آب و هوایی بر اقتدار و حاکمیت ملی :مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه حقوق بین الملل، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

2 دانشیار گروه روابط بین الملل، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

3 استادیار گروه حقوق بین الملل، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

چکیده

در دهه‌های اخیر، پدیده تغییرات آب وهوایی یکی از عوامل عمده نگرانی‌های جامعه جهانی بوده و در این راستا اقداماتی صورت گرفته است. از جمله مهم‌ترین این اقدامات، تصویب کنوانسیون تغییرات آب وهوایی در 9 می 1992 و در پی آن پروتکل کیوتو در 1997 و همچنین توافقنامه 2014 پاریس است.  هدف اصلی مقاله حاضر، تبیین تاثیر تغییرات آب و هوایی بر حاکمیت دولت ملی و در اینجا اقتدار و حاکمیت ملی ایران است. پژوهش حاضر با کاربست روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و بر مبنای مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای درصدد پاسخ دهی به این سئوال شده است که چگونه تغییرات آب و هوایی بر حاکمیت ملی ایران تاثیرگذار است؟. فرضیه اصلی این است که تغییرات اب و هوایی مفهوم سنتی حاکمیت ملی را به حاشیه برده و با ایجاد بحران های داخلی با پیامدهای جهانی و بین المللی، تصمیمات و روندهای حاکمیت ملی را تحت تاثیر قرار داده و منتهی به نوعی سیالیت حاکمیت در سطح جهانی و ملی می­شود که نیازمند اجماع جهانی است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تاثیرات اقتصادی، اجتماعی- سیاسی و زیست محیطی تغییرات آب و هوایی در ایران زمینه­ ساز چالش‌های متعددی برای حاکمیت ملی در ایران شده و شکل آن را از حالت سنتی به حالتی سیال مبدل سازد.

کلیدواژه‌ها


اخوان­کاظمی،مسعود؛ حسینی،طیبه­سادات؛ بهرامی­پور، فرشته(1398).«مطالعه واکاوری تاثیر تغییرات آب و هوایی بر امنیت بین­المللی»،  فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل، سال 12، شماره 46، صص 39-9.
اسماعیلی، مصطفی؛ هاشمی،حمیدرضا(1402). «تأثیر تغییرات اقلیمی، زیست محیطی و آب و هوایی بر امنیت ملی مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشهای روابط بین­الملل، دوره 13، شماره 1، صص  239-311.
اصغرزاده قهرودی،شیما (1398). اثرات تغییرات آب و هوا بر توسعه پایدار (مطالعه موردی: ایران)، رساله دکتری رشته علوم اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی.
داودی،علی؛ مرادجانی،شیرین (1397).«تحلیل فضایی تغییرات آب و هوایی ایران طی دهه­های اخیر»، مجله علوم جغرافیایی، دوره 14، شماره 29، صص 90-82.
رصدخانه مهاجرت ایران (1401). گزارش سالیانه رصدخانه مهاجرت ایران.
رومی،فرشاد.(1401).«تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن بر امنیت ملی ایران»، فصلنامه علمی رهیافت­های سیاسی و بین­المللی، دوره 14، شماره 1، صص 228-203.
سازمان حفاظت محیط زیست (1401). خلاصه گزارش وضعیت محیط زیست ایران از 1392 تا 1398
صدیق،میرابراهیم؛ جوهری،مهدی؛ کازرونی،سیدمصطفی (1397). «پدیده ریزگردها در ایران و نحوه مدیریت آن ها از منظر حقوق بین الملل»، تحقیقات حقوق بین­المللی، دوره11، شماره 39، صص 114-87.
محدث شکوری گنجوی،ژیلا؛ ابراهیمیان،حجت الله؛ عدالت­جو، تهمینه (1399). «اپیدمی جهانی کرونا و تأثیر آن بر حاکمیت ملی در ایران»، رهیافت انقلاب اسلامی، سال چهاردهم، شماره 52، صص 79-100.
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (1402). روندپژوهی مهاجرت داخلی در ایران طی سی سال اخیر (1365-1395).
همشهری آنلاین (1401). تطابق نقشه خشکسالی با روند مهاجرت در ایران | ۵ شهر در صدر مهاجرت داخلی. 7 تیرماه.
فرارو (1402). آمار عجیب مهاجرت به مازندران طی دو سال اخیر؛ 15 مرداد 1402؛ کد خبر: ۶۵۵۸۵۱
Carter, Neil.(2018). The Politics of the Environment: Ideas, Activism, Policy 3rd Edition, Cambridge : Cambridge University Press
Dehghanpisheh, B. (March 28,2018) Water crisis spurs protests in Iran. Reuters.
Femia,Francesco ; Werrell,Caitlin E.(2017). "Climate change, the erosion of state sovereignty, and world order," in Epicenters of Climate and Security: The New Geostrategic Landscape of the Anthropocene, edited by Caitlin E. Werrell and Francesco Femia, (The Centre for Climate Security): 11-19.
Foltz, R.C. (2022). Iran’s Water Crisis: Cultural, Political, and Ethical Dimensions. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 15(4), pp 357-380.
Madani, K. (2014). Water management in Iran: What is causing the looming crisis? Journal of Environmental Studies and Sciences, 4(4), pp 315-328.
Meyer, Leo et al(2014)., Technical Support Unit for the Synthesis Report, “Climate Change: Synthesis Report,”Intergovernmental Panel on Climate Change, p.10-14.
Nico Schrijver, "The changing nature of state sovereignty," British Year Book of International Law, vol. 70, no.1. pp.65-98
Shafi, Khalid Mahmood; Khan, Arif Ullah; Islam,Rafaqat(2021)." Climate change action and State Sovereignty", Margalla Papers-2021 (Issue-II),pp.98-108.
Shishlov,Igor;Morel,Romain,;Valentin Bellassen,(2016). "Compliance of the Parties to the Kyoto Protocol in the first commitment period," Climate Policy 16, No.6 : 768-782.
Steinberger, H(1987).,“Sovereignty,” in R. Bernhardt (ed.), Encyclopaedia of Public International Law, vol.10, pp.397.
UNDP(2016).“Goal 13: Climate Action,”,. Available at https://www.sdfinance.undp.org/content/sdfinance/en/home/sdg/goal-13--climate-action.html.
UNFCCC(2020).available at https://unfccc.int/process-and-meetings/the-convention/what-is-the-united-nationsframework-convention-on-climate-change, (Accessed on November 14).
World Bank Data (2023) , (2022).
World Bank Group, “World Bank Group Climate Change Action Plan 2021–2025,” June 22, 2021, available at http://hdl.handle.net/10986/35799.
Marshall Burke, Solomon M. Hsiang, Edward Miguel, “Global Non-linear Effect of Temperature on Economic Production,” Nature 527 (2015): 235–239,
Melissa Dell, Benjamin F Jones, and Benjamin A Olken, “Temperature Shocks and Economic Growth: Evidence From the Last Half Century,” American Economic Journal: Macroeconomics 4, no. 3 (January 2012): 66–95
Shahpari, G., Ashena, M., Martinez-Cruz, A.L. et al. Implications for the Iranian economy from climate change effects on agriculture—a static computable general equilibrium approach. Theor Appl Climatol 153, 1221–1235 (2023). https://doi.org/10.1007/s00704-023-04506-0