تحلیل گفتمان انقلاب اسلامی ایران با استفاده از مفهوم دموکراسی کثرت گرای رادیکال لاکلاو و موفه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

چکیده

تحلیل گفتمان به چگونگی شکل­گیری و تثبیت و متلاشی­شدن گفتمان­ها می­پردازد. رویکرد گفتمانی لاکلاو و موفه یکی از شیوه­های تحلیل گفتمان است. دموکراسی کثرت­گرای رادیکال مهم‌ترین راه­حل و ایده­ این دو فیلسوف برای رفع نابرابری­های اجتماعی است. در این نوشتار با استفاده از مفهوم دموکراسی کثرت­گرای رادیکال به تحلیل گفتمان انقلاب اسلامی ایران پرداختیم و نشان دادیم که انقلاب مشروطه آغاز روند دموکراسی خواهی در ایران بوده و بعد از آن به تدریج بلوک­های موقت دموکراسی خواهی در ایران شکل گرفت که یکی از آن­ها گفتمان انقلاب اسلامی بود. در این بلوک موقت گفتمان­های مختلف مخالف گفتمان پهلوی گرد آمدند. این گفتمان­ها با ایجاد یک زنجیره­ هم ارزی وحدت و استقلال گفتمانی خود را حفظ کردند. با تثبیت معانی این گفتمان و متلاشی شدن گفتمان پهلوی، زنجیره­ هم ارزی جای خود را به منطق تفاوت و تخاصم داد که سبب نزاع گفتمانی و مسلط شدن گفتمان اسلامی در حوزه­ اجتماع گفتمان حکومتی ایران شد. در پی این اتفاق گفتمان جمهوری اسلامی شکل گرفت.

کلیدواژه‌ها


اپتر، دیوید و چارلز اندرین.(1378) نظریه­های تکثرگرا و گروه­های اجتماعی. ترجمه و تلخیص میرقاسم بنی هاشمی. فصلنامه مطالعات راهبردی.شماره 3. بهار.
آقاگل زاده، فردوس.(1390)تحلیل گفتمان انتقادی: تکوین تحلیل گفتمان در زبان شناسی. تهران: علمی و فرهنگی.
برخورداری، عارف و ابراهیم متقی.(1394) سیر تحول اندیشه سیاسی ایران معاصر با تاکید بر مسئله مدرنیته. فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی. شماره 31.
تاجیک، محمدرضا(1392) پسامارکسیسم و پسامارکسیسم. تهران: علم.
رفیع پور، فرامرز(1384) تضاد و توسعه: کوششی در جهت تحلیل علل پیدایش انقلاب اسلامی و مسایل اجتماعـی ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار.
علی پور گرجی، محمود(1393) گفتمان اسلام سیاسی در انقلاب اسلامی ایران. فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی. شماره 27.
-فاضلی، محمد (1383). گفتمان انتقادی. پژوهش­نامه علوم اجتماعی، سال چهارم، شماره 40.
قاسمی، محمدعلی.(1383) هویت در فضای پست مدرن بررسی آرای چنتال موفی. فصلنامه مطالعات راهبردی. شماره 2. تابستان.
قجری، حسینعلی و جواد نظری(1392) کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی. تهران: انتشارات جامعه شناسان.
کشاورز، بهمن.(1389) انقلاب مشروطیت؛ انقلاب اجتماعی یا انقلاب دموکراتیک. فصلنامه سیاست. شماره1. صص 239-258.
کشاورز شکری، عباس و حسن ناصرخاکی(1394) تحلیل گفتمانی؛ روشی برای تحلیل بازتاب انقلاب‌ها. فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی. شماره 33.
کلانتری، عبدالحسین.(1391) گفتمان از سه منظر زبان شناسی، فلسفی و جامعه شناختی. تهران: جامعه شناسان.
کوش، دنی(1381) مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی. ترجمه­ فریدون وحیدا. تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیما.
مدیر شانه چی، محسن و علی سلیمانپور.(1394) درآمدی بر قانون گرایی و آزادی خواهی در گفتمان مشروطیت ایران. فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی. شماره 33.
مک دانل، دایان.(1380) مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمان. ترجمه حسین علی نوذری. تهران: فرهنگ گفتمان.
موفه، شانتال(1391) درباره­ امر سیاسی. ترجمه­ منصور انصاری. تهران: رخ­داد نو.
لاکلاو، ارنستو(2006) ایدئولوژی و پسامارکسیسم. ترجمه­ علی­تدین راد. موسسه­ ترجمان.
لاکلاو، ارنستو و شانتال موفه (1392) هژمونی و استراتژی سوسیالیستی؛ به سوی سیاست دموکراتیک رادیکال؛ ترجمه­ محمد رضایی. تهران:  ثالث.
مکاریک، ایرنا ریما.(1390). دانش نامه­ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه مهران مهاجر، محمد نبوی. تهران: آگه.
یورگنسن، ماریان و لوئیز  فیلیپس (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه­ هادی جلیلی. تهران: نی.