مبانی و شیوه‌های ارزیابی خسارت معنوی ناشی از نقض قرارداد و پیامدهای اجتماعی آن پس از انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

2 استاد حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)

3 استاد حقوق خصوصی گروه حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

چکیده

خسارت معنوی در نظام‌های مختلف حقوقی، با وجود چالش‌های فراوان پذیرفته شده حقوق ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. اهمیت این نوع خسارت به دلیل آثار اجتماعی آن از رهگذر تأثیر بر روح و روان انسانهاست نقض یک تعهد، یا وقوع جرمی چنان تأثیر عمیقی بر زندگی اجتماعی اشخاص می‌گذارد. که نتیجه‌آن را می‌توان در روابط و تقابل با دیگران یا سایر تعاملات اجتماعی به طور ملموس مشاهده کرد.از آنجائیکه حفظ حرمت و کرامت انسان‌ها و وفای به عهد، از آموزه‌های دینی است. توجه به جبران این نوع ضرر منتج از مبانی آن می‌باشد بررسی منابع فقهی و قانونی بیانگر آن است،جبران ضرر معنوی فارغ از منشأ آن دارای مبانی غنی از لحاظ قانونی و فقهی است. اما در عمل و در مقام رسیدگی دچار کم توجهی و در چالش جدی است. اول اینکه محاکم ایران از این نوع خسارت استقبال نمی‌کنند و آراء صادره بسیار کم و محدود است. اگرچه همین آراء هم علی الاصول پس از انقلاب اسلامی اصدار یافته است.دوم اینکه پس از پذیرش این نوع خسارت در مراجع قضایی در مقام جبران و ارزیابی نیز دچار مشکل خواهد بود. در این مقاله ضمن بیان مبانی قانونی و فقهی و پیامدهای اجتماعی خسارت معنوی، برای هر دو چالش راهکار ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


- آشوری، محمد. (1375)، آئین دادرسی کیفری، تهران، سمت.
- پروین، فرهاد. (1382)، خسارت معنوی در حقوق ایران، تهران، ققنوس.
- توکل، محمد، مقصودی، سوده، سرمایه اجتماعی و سلامت روانی مکانیسمها و مدلهای علمی و تعاملی، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 43، 1389.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1378) ترمینولوژی حقوقی، تهران، گنج دانش.
- خمینی، سید روح اله. (1389)، صحیفه نور، جلد 5، نشر آثار امام خمینی (ره)، 1389.
- خمینی، سید روح اله. (1389)، صحیفه نور، جلد 7، نشر آثار امام خمینی (ره)، 1389.
- سلطانی نژاد، هدایت. (1394) بررسی تطبیقی خسارت معنوی، تهران، میزان، دانش.
- شهیدی، مهدی. (1395) حقوق مدنی، ج 2، آثار قراردادها و تعهدات، تهران، مجد.
- شهیدی، مهدی، آثار قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد،؛ 1395.
- طاهرزاده، حبیب اله. (1396)، حقوق قراردادهای انگلیس، تهران، خرسندی.
- عمید زنجانی، عباسعلی، موجبات ضمان، تهران، نشر میزان، سال 1382.
- کاتوزیان، ناصر. (1395)، مسئولیت مدنی، ج اول، تهران، دانشگاه تهران.
- محقق داماد، مصطفی. (1380) قواعد فقه بخش مدنی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
- محمدی، ابوالحسن. (1385) قواعد فقه، تهران، میزان.
- محمودیان، اصفهانی، کامران، مالمیر، محمود، جبران خسارت ازاله بکارت در حقوق کیفری ایران، و فقه مجله حقوقی دادگستری، شماره 83، سال 1392.
- المراغی، سید میر فتاح. (1417)، العناوین، ج 1، موسسه نشر اسلامی، قم.
- معاونت آموزشی دادگستری کل استان تهران (1391) نقد رویه قضایی، تهران، جنگل.
- مکارم شیرازی، ناصر. (1382) القواعد الفقهیه، ج اول، قم، انتشارات علی بن ابیطالب، 1382.
- موسوی الخمینی، سید روح اله. (1410)، الرسائل ج اول، قم، اسماعیلیان.
- موسوی بجنوردی، سید محمد. (1385)، قواعد فقهیه، تهران، مجد.
- نجفی استاد، مرتضی، محسنی، فرید. (1384) حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران بین‌المللی الهدی.
- نجفی خوانساری، شیخ موسی، (بی تا)،منیه الطالب فی حاشیه مکاسب، قم، موسسه دارالنشر الاسلامی.
- نقیبی، سید ابوالقاسم، جبران خسارت معنوی در نظریههای حقوقی، نشریه، رهنمون فصلنامه، مدرسه عالی شهید مطهری، سال 1384-1383.
- نهج البلاغه، ترجمه مبشری اسلام. (1373)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- هاشمی، صدیقه. (1395)، اسلام و مقتضیات زمان از دیدگاه شهید بهشتی، نشر روزنه، سال 1395.
- یثربی، سید محمدعلی، محمودی، جواد، اثبات حکم با قاعده لاضرر، نشریه پژوهش‌های فقهی، دوره 14 سال 1397.
 
- Allen & over Basic principles of english contract.
- Aquide to the criminal injuries compensationschem 2012.
- convention on contracts for the international sale Goods 1980.
- Jarvis v. swan s tours (1973) 1 ALLER 71.
- John Adams and Roger-Browns word (2003) understanding contract London.
- Mindy chenwishartcontract Low oxford university New york 2005 p527.
- oxford dictionary of Law ed8 2008.
- principles of European contract Law.
- theLaw commission working simple paper no 84 (Hm. So 1988).www. dadrah. Ir