مصالحه و شکل‌گیری نهاد حاکمیتی در نظام جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر اندیشه امام‌خمینی ( مطالعه موردی : تشخیص مصلحت نظام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی - اندیشه سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه علوم سیاسی – اندیشه سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه علوم سیاسی – روابط بین الملل، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 گروه علوم سیاسی – روابط بین الملل، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،

چکیده

مصالحه از مهم‌ترین  مفاهیم و ابزارهای رفع معضلات سیاسی و اجتماعی جوامع مدرن کنونی است، به گونه ای که سرنوشت توسعه و رقابتها و منازعات سیاسی و اجتماعی ملت های امروزی به بهره گیری درست و به موقع این شیوه سیاسی بستگی بسیاری دارد. در این مقاله تلاش شده است به روش توصیفی – تحلیلی و نیز با مطالعه روند و زمینه های شکل گیری مجمع تشخیص مصلحت نظام، امکان شکل گیری مصالحۀ سیاسی در جمهوری اسلامی ایران بررسی گردد. مطابق یافته‌های این تحقیق همانگونه که با درایت و زمان شناسی امام‌خمینی و تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام توسط ایشان، رفع اختلافات برخی ارکان مهم و حیاتی نظام سرنوشت مطلوبی پیدا کرد، این امکان نیز وجود دارد که با درایت مسئولان نظام، مصالحۀ سیاسی نیز که نیاز کنونی ایران اسلامی در حوزه مدنی و سیاسی است سرنوشت مشابهی همچون مجمع تشخیص مصلحت نظام بیابد، و یا به عنوان راهکاری دیگر؛ در درون همین نهاد به عنوان یک معضل و یا موارد ارجاعی از سوی رهبری نظام مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


ارسطو(1380)،سیاست،ترجمۀ عنایت،تهران،علمی‌و‌فرهنگی
اوزر،آتیلا(1386)،دولت در تاریخ اندیشۀ غرب،ترجمۀ باقری،تهران،فرزان روز
بال، ترانس و ریچارد، دگر (1382)، ایدئولوژی‌های سیاسی و آرمان دموکراتیک، ترجمه: احمد صبوری، تهران: وزارت امور خارجه.
بشیریه،حسین(1386)،آموزش دانش سیاسی، تهران، نگاه معاصر
بهمنی،مهدی(1390)، زمینه‌های پیدایی مجمع تشخیص مصلحت نظام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران.
پورقوشچی، محمدرضا، مقصودی، مجتبی(1398)، تحلیل الگو و ساز و کارهای مصالحه در ایران پس از انقلاب اسلامی، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1(2)، صص25-9.
جوادی، غلامرضا (1389)، مصوبات و اسناد و مدارک مجمع تشخیص مصلحت نظام، تهران: نشر روزنامه جمهوری اسلامی، چاپ اول.
حجاریان، سعید (۱۳۷۹). جمهوریت (افسون زدایی از قدرت)، چاپ اول، تهران: طرح نو
حقیقت، صادق (۱۳۷۹)، مسئولیت‌های فراملی در سیاست خارجی دولت اسلامی، چاپ اول، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری.
حقیقت، صادق (1387)، تقابل رفتارگرایی و نهادگرایی در علوم سیاسی، روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 55.
حقیقت، صادق (1391)، فقه سیاسی و نظریه‌ی «دولت»، شیعه شناسی، شماره 38.
خمینی، روح الله (1366)، صحیفه امام‌خمینی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره)
دوست­محمدی، احمد و باباپور، محمدمهدی(1390)، مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ زمینه های پیدایش، منازعات گفتمانی و قانونمندی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 41(1)، صص114-97.
راجی، محمد و ابریشمی راد، محمد امین(1397)، تأملی بر حدود صلاحیت مجمع تشخیص مصلحت نظام در تأیید مصوبات مغایر با قانون اساسی، مطالعات حقوق عمومی، 48(3)، صص523-507.
رجایی، فرهنگ (۱۳۷۹)، معرکه جهان‌بینی‌ها در خردورزی سیاسی و هویت ما ایرانیان، چاپ دوم، تهران: احیای کتاب.
رحمانی، محمد(1390)،  مبانی فقهی و اصولی مجمع تشخیص مصلحت نظام، حکومت اسلامی، 59(1)، صص190-169.
رحمانی۔ قدرت الله (۱۳۸۲)، بی‌پرده با هاشمی رفسنجانی، چاپ اول، تهران: انتشارات کیهان.
زارع، حامد (۱۳۸۸)، گذار از فرد به نهاد در فقه سیاسی، گفتگو با صادق حقیقت، ماهنامه سیاسی- فرهنگی نسیم بیداری، سال اول، شماره ۲.
سایبانی، علیرضا و علوی، عبدالله(1395)، بررسی کارکردی مجمع تشخیص مصلحت نظام در قانون اساسی، پژوهش ملل، 2(15)، صص101-91.
شبان نیا، قاسم؛ قربانی، مهدی (1392)، کارآمدی نظریۀ ولایت‌فقیه در تأمین مصلحت عمومی، حکومت اسلامی، شماره 67.
شوارتس منتل، جان (1387)، ساختارهای قدرت «درآمدی بر علم سیاست»، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
طباطبایی، سید جواد، (۱۳۷۳)، زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران: انتشارات کویر.
طباطبایی، سید جواد، (1382)، تاریخ اندیشه:جدال قدیم و جدید، تهران، نگاه معاصر
قربان‌زاده،قربانعلی(1381)،مبانی مصلحت‌عمومی در اندیشه سیاسی امام‌خمینی، تهران، پژوهشکده امام‌خمینی
کاظمی، حجت (1392)، نهادگرایی به‌عنوان الگویی برای تحلیل سیاسی، پژوهش سیاست، شماره 13.
کوئینتن،آنتونی(1371)، فلسفۀ سیاسی،ترجمۀ اسعدی،تهران، المهدی
گرجی، ابوالقاسم(1377)، دیدار با صاحبنظران، حوزه، شماره 36
لاگلین، مارتین (1388)، مبانی حقوق عمومی، ترجمه: محمد راسخ، تهران: نشر نی.
محتشمی پور، علی‌اکبر (۱۳۷۹)، چندصدایی در جامعه روحانیت، چاپ اول، تهران: کانون اندیشه جوان.
محمدی، سمیه، اکرمی، سمیه و محمد نادران (1393)، مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام از منظر مصلحت و دوام، تهران: نشر پارسینه.
مرادخانی, فردین. (1397). مبانی و ریشه های شکل گیری نظریه مصلحت دولت. فصلنامه تحقیقات حقوقی, 21(83), 239-259. doi: 10.22034/jlr.2018.111637.1065
معینی علمداری، جهانگیر(1378)،پارادوکس های نظریه مصلحت عمومی‎، نامه فلسفه 1378 شماره 8، صص 194-211
ملک افضلی اردکانیف محسن(1395)، سنجه‌های تشخیص مصلحت نظام از منظر فقه سیاسی اسلام، مطالعات فقه اسلامی، 33(1)، صص25-5.
منصور نژاد، محمد (1378)، بررسی تطبیقی مفهوم مصلحت از دیدگاه امام‌خمینی (ره) و اندیشمندان غرب، حکومت اسلامی، شماره 12.
موسوی بجنوردی، محمد و موسوی، علی(1396)، رهبری و نظرات مشورتی مجمع تشخیص مصلحت نظام با رویکردی بر نظر امام‌خمینی(س)، پژوهشنامه متین، 75(1)، صص96-73.
مهر پور، حسین، (1371)، مجموعه نظریات شـورای نـگهبان، تـهران: موسسه‌ کیهان، ج 3.
مهر پور؛ حسین (۱۳۷4)، دیدگاه‌های جدید در مسائل حقوقی، چاپ دوم، تهران: اطلاعات.
میر موسوی، سید علی (1384)، اسلام، سنت، دولت مدرن (نوسازی دولت و تحول در اندیشه سیاسی معاصر شیعه)، چاپ اول، تهران: نشر نی.
میر موسوی، سید علی (1384)، مصلحت‌ هـمگانی‌ و حـکومت دینی، فرهنگ اندیشه، شماره 13.
واعظی، مجتبی و حسینی، محمد(1397)، نظارت قضایی دیوان عدالت اداری بر مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس خبرگان و شورای نگهبان، حقوق اداری، 16(1)، صص251-229.
وینر،پی.(1391)،فرهنگ اندیشه‌های‌سیاسی، ترجمۀ دیهیمی، تهران،نی
وینسنت،اندرو(1376)، نظریه‌های دولت،ترجمۀ بشیریه،تهران،نی
Bloomfield, David, Teresa Barnes and Luc Huyes(2003), Reconciliation after violenc conflict, a Handbook, international institute for democracy and election assistance.
Crocker, David(2000), Truth Commissions, Transitional Justice, and Civil Society,’ in Rotberg and Thompson, Truth V Justice, 99–121
Hamber, Brandon(2009), Transforming societies after dolitical violence, university of ulester, north irland, speringer.
Kiss ,Elizabeth(2000), Moral Ambition Within and Beyond Political Constraints: Reflections on Restorative Justice, in Rotberg and Thompson, Truth V Justice, 68–98.
Lon L. Fuller, Morality of Law, rev. ed. (New Haven, CT: Yale University Press, 1969), 46–90.
Murphy, Collen (2010),A  Moral Theory of Reconciliation, Cambridge.
Murphy, Collen(2007), Political Reconciliation, the Rule of Law, and Genocide, The European Legacy, Vol. 12, No. 7, pp. 853–865.
Schaap, Andrew (2005),Political Reconciliation ,London and New York. Routledge.
Verdoolaege, Annelies(2008), Reconciliation Discurse, John Benjamins Publishing Company.