جایگاه آزادی در اندیشه‌ سیاسی آیزایا برلین و آیت‌الله نائینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی- مسائل ایران ، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

4 استاد یار گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

چکیده

پژوهش مقاله‌ حاضر به بررسی مفهوم آزادی و جایگاه آن در تفکر سیاسی آیزایا برلین که از متفکران برجسته‌ قرن بیستم محسوب می‌شود و آیت‌الله محمدحسین نائینی که عالم و مجتهد بزرگ دوران مشروطه‌ است، می‌پردازد. سوال اصلی مقاله‌ حاضر این است: در فلسفه‌ سیاسی برلین و نائینی، مفهوم آزادی چه جایگاهی را به خود اختصاص داده است؟ در پاسخ به این سئوال، فرضیه‌ زیر مطرح می‌شود: هم برای برلین و هم برای نائینی، آزادی و رفع موانع آزادی به قدرت انسان در تصمیم‌گیری و حق انتخاب در دو سطح فردی و جمعی منجر می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که با وجود بعضی تفاوتهای ماهوی بین سیستم فکری و روش‌شناسی برلین (متفکری لائیک و بی‌اعتنا به دین) و نائینی (مجتهد و دیندار)، مفهوم آزادی برای هر دو آنچنان واجد اهمیت است که حتی برای بررسی سایر ابعاد مهم تفکر این دو اندیشمند، باید به برداشت آنها از این مفهوم رجوع کرد. نوع روش تحقیق در این مقاله، توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  

    1. برلین، آیزایا (1386)، آزادی و خیانت به آزادی، ترجمه: عزت‌الله فولادوند، تهران: ماهی.
    2. برلین، آیزایا (1376)، چهار مقاله درباره آزادی. ترجمه: محمدعلی موحد. تهران: انتشارات خوارزمی.
    3. برلین، آیزایا (1385)، سرشت تلخ بشر: جستارهایی در تاریخ اندیشه‌ها، ترجمه: لیلی سازگار، تهران: ققنوس.
    4. برلین، آیزایا (1377)، متفکران روس، ترجمه: نجف دریابندری، تهران: خوارزمی.
    5. بشیریه، حسین (1379)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم ( لیبرالیسم و محافظه‌کاری)، تهران: نشر نی.
    6. جهانبگلو، رامین (1387)، در جستجوی آزادی: گفتگو با آیزایا برلین، ترجمه: عبدالحسین آذرنگ، تهران، نشر نی.
    7. جیرانی، یاشار(1389 و 1390)، «تکثرگرایی ارزشی و آزادی در اندیشه آیزایا برلین»، دو فصلنامه علمی – پژوهشی پژوهش سیاست نظری، دوره جدید. شماره 9.
    8. فولادوند، عزت الله (1389)، خرد در سیاست، تهران: نشر طرح نو.
    9. مشکات، محمد و محسن فاضلی (1395)، «بررسی مفهوم آزادی از نظر آیزایا برلین»، پژوهشهای علوم انسانی نقش جهان، سال هشتم، دوره جدید، شماره 3.
    10. مشکات، محمد و محسن فاضلی (1393)، «بررسی انتقادی مفهوم آزادی از نظر آیزایا برلین»، فصلنامه غرب‌شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره 2.
    11. هی وود، اندرو (1379)، درآمدی بر ایدئولوژی‌های سیاسی، ترجمه: محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
    12. اسفندیار، و.، کشیشیان سیرکی، و. حسنی‌فر، ع.، کسرایی، م. (1399)، «بررسی تطبیقی آزادی فرد و قدرت دولت در اندیشه سیاسی آیت‌الله نائینی و شیخ فضل‌الله نوری»، پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، بهار و تابستان 1399، شماره 26، صص 18ـ1.
    13. امامی، مسعود (1387)، «جدال تعبد و تعقل در فهم شریعت: تقابل دیدگاه‌های میرزای نائینی و شیخ فضل‌الله نوری در مشروطیت»، فقه اهل بیت، بهار 1388، شماره 57، صص 177ـ132.
    14. تراب پور، مهدی (1391)، «آیت‌الله نائینی و پارلمان»، معرفت، سال بیست و یکم، شماره 172.
    15. ثقفی، سید محمد (1376)، «اندیشه سیاسی میرزای نائینی»، فصلنامه حکومت اسلامی، سال دوم، شماره سوم، صص 146ـ129.
    16. حائری، عبدالهادی (1392)، تشیع و مشروطیت در ایران، تهران: امیرکبیر.
    17. حسنی فر، عبدالرحمن (1389)، «مراتب نقد آرای محمد حسین نائینی بر لیبرالیسم»، پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ، سال اول، شماره سوم، صص 116ـ93.
    18. طباطبایی، سیدجواد (1386)، نظریه‌ی حکومت قانون در ایران، تبریز: ستوده.
    19. لک‌زایی، شریف (1385)، «جدال بین علمای دوره‌ی مشروطه بر سر آزادی بیان و قلم»، مجله پگاه حوزه، شماره 187، ص 40.
    20. مستشارالدوله، میرزا یوسف خان (1392)، رساله موسوم به یک کلمه (1248)، تهران: بال.
    21. مستعان، حمیدرضا (1387)، ماهیت حکومت اسلامی از دیدگاه آیت‌الله نائینی، تهران: ندا.
    22. نائینی، محمدحسین (1378)، تنبیه الامه و تنزیه المله، توضیحات: سید محمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    23. نائینی، محمدحسین (1385)، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح و ویرایش: روح الله حسینیان، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    24. نائینی، مهدی (1383)، «گذری بر شخصیت علمی، سیاسی و اخلاقی میرزای نائینی»، آموزه، پائیز 1383، شماره 5.
    25. ارسطو (1393)، سیاست، ترجمه: حمید عنایت، تهران: امیرکبیر.
    26. تورن، آلن (1389)، نقد مدرنیته، ترجمه: مرتضی مردیها، تهران: گام نو.
    27. Arendt, Hannah (1993), Between Past and Future: Eight Exercises in Political Thought, New York: Penguin.
    28. Baum, Bruce and Robert Nichols (2013), Isaiah Berlin and the Politics of Freedom: Two Concepts of Liberty 50 Years Later, London and New York: Routledge.
    29. Berlin, Isaiah (1969), Four Essays on Liberty, Oxford: Oxford University Press.
    30. Brockliss, Laurence and Robertson, Ritchie (2016), Isaiah Berlin and the Enlightenment, Oxford: Oxford University Press.
    31. Gray, John (1996), Isaiah Berlin: An Interpretation of his Thought, Priceton University Press.
    32. Hatier, Cecile (2002), "Isaiha Berlin, une morale de l'incertitude. A propos de Liberty and Freedom and its Betrayal'', Revue française de science politique, 52ème année, pp. 649-651.
    33. Pettit, Philip (2011), "L'instabilité de la liberté comme non-interférence : le cas d'Isaiha Berlin", Presses de Sciences Po, 2011/3, pp. 93-123.
    34. Raz, joseph (1986), The Morality of Freedom, Oxford: Oxford University Press.
    35. Riley, Jonatan (2001), "Interpreting Berlin's liberalism", American Political Science Review, Vol. 95, No. 2.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار