مواضع اصلاحی و انتقادی جمهوری اسلامی ایران به ساختارهای سازمان‌های بین‌المللی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق بین الملل عمومی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی

2 ستادیار گروه حقوق بین الملل، واحد سپیدان، دانشگاه پیام نور، سپیدان، ایران، نویسنده مسئول

3 دانشیار گروه حقوق ، واحد تهران ،دانشگاه پیام نور ، تهران ، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی مواضع اصلاحی و انتقادی ج.ا. ایران و از جمله بررسی آراء آیت­الله خامنه­ای می­پردازد. این سؤال مطرح است که از نظر آیت­الله خامنه­ای، راهکارهای اساسی برای اصلاح ساختارهای نهادهای بین­المللی از جمله شورای امنیت سازمان ملل متحد کدام هستند؟ فرضیه این است: اندیشه آیت­الله خامنه­ای در بُعد سلبی، بر مبنای آشکار ساختن دخالت اعضای شورای امنیت در جنگ طلبی، نقض صلح و عدالت بین­المللی و در بُعد ایجابی شامل دادن حق رأی وتو به کشورهای اسلامی و تقویت نهادهای حقوق بشری بر مبنای آموزه­های غیرغربی است. دستاورد پژوهش نشان می­دهد که اصلاح ساختار سازمان­های بین­المللی نیازمند بازگشت به منطق دورنی این سازمان­ها، اهداف و مواضع اولیه بنیانگذاران آن از جمله طرح شعار صلح و امنیت بین­المللی است. تلاش برای گسترش چتر شعار صلح و امنیت بین­المللی جهت مشارکت همه کشورهای جهان و خلع کامل سلاح­های اتمی، تلاش برای ورود کشورهای مستقل و اثرگذار بین­المللی در میان اعضای دائم شورای امنیت می­تواند منجر به تکثرگرایی در عرصه اداره نهادهای بین­المللی شود. دیدگاه ایشان می­تواند مبنایی برای طرح داشتن حق رأی وتو از میان کشورهای اسلامی، طرح حقوق بشر اسلامی در نهادهای بین­المللی و لزوم دخالت دادن ملت­های مستقل و آزاد در تصمیم­گیری­های کلان بین­المللی قلمداد شود. روش پژوهش حاضر تحلیل محتوای دیدگاه­های آیت­الله خامنه­ای و بهره­گیری از چارچوب نظری انتقادی است.

کلیدواژه‌ها


اسدی، ناصر (1393)، تحلیل گفتمانی سیاست خارجی آیت­الله خامنه­ای (گفتمان تعامل­گرایی ضد نظام سلطه)، فصلنامه پژوهش­های سیاست اسلامی، سال دوم، شماره 5، صص 132-107.
اسلامی، محسن، داوند، محمد، داوند، حجت (1395)، بحران نظریه­پردازی در روابط بین­الملل؛ بستری مساعد برای اندیشه ورزی اسلامی، فصلنامه پژوهش­های روابط بین­الملل، دوره اول، شماره بیست و دوم، صص 236-211.
برنل و رندال، پیتر و ویکی (1389)، مسائل جهان سوم؛ سیاست در جهان در حال توسعه، ترجمه احمد ساعی و سعید میرترابی، چاپ دوم، تهران: نشر قومس. 
پولادی، کمال (1388)، تاریخ اندیشه سیاسی در غرب (قرن بیستم)، تهران: نشر مرکز.
چرنوف، فرد (1393)، نظریه و زبر نظریه در روابط بین­الملل، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
حافظ نیا، محمدرضا، جان پرور، محسن، مجتهدزاده، پیروز (1389)، تأثیر جهانی شدن بر ماهیت مرزها، فصلنامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، دوره چهاردهم، شماره سوم، پاییز 89، صص 55-37.
خامنه­ای، سید علی (1380)، ویژگی­های انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران: نشر مؤسسه فرهنگی قدر ولایت.
خمینی، روح­الله (۱۳۶۸)، صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، جلد 14.
درخشه، جلال، رحمتی، مسعود، جاوری، محمدجواد (1392)، جهانی­سازی در اندیشه سیاسی حضرت آیت­الله خامنه­ای (مدظله­العالی)»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره نهم، صص 144-127.
دهقانی فیروزآبادی، جلال، رادفر، فیروزه (1389)، الگوی صدور انقلاب در سیاست خارجی دولت نهم، مجله دانش سیاسی، شماره 2، صص 150-123.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (۱۳۸۷)، «سیاست خارجی رهایی بخش: نظریه انتقادی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و دوم، شماره دوم، تابستان، صص ۳۲۸-۳۰۲.
رجبی، هادی (1398)، راهبردهای اتحاد جهان اسلام با ابتنای بر دیدگاه­های مقام معظم رهبری، پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شماره سوم، صص 85-61.
رئیسی زکی و درخشنده، لیلا و مریم (1394)، نقش و جایگاه حقوق بشر به عنوان قدرت نرم در سیاست خاورمیانه ای امریکا، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال هشتم، شماره 32، زمستان 94، صص 245-213.
ستوده، محمد (1385)، روابط بین­الملل از نگاه مقام معظم رهبری، مجله حصون، شماره ده. صص 45-60.
سعیدی، روح الامین (1394)،  چشم­انداز رهایی بشر در نظریه اسلامی و نظریه انتقادی روابط بین­الملل: رویکردی تطبیقی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره چهلم، صص 48-27.
صالحی، جواد، و ساسانیان، سعید (1392)، بررسی تغییرات سامانه نظم از تحولات خاورمیانه با تمرکز بر ژئوپلیتیک شیعه در سال 2011، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، دوره سوم، شماره دوم، صص 95-73.
طباطبایی، سید علی (1386)، چشم­انداز سازمان­های بین­المللی در جهان امروز، در کتاب ایران و سازمان­های بین­المللی، تهران: مرکز انتشارات تحقیقات استراتژیک.
عباسی، مجید (1397)، نظام سلطه و تعارضات آن در روابط بین­الملل در گفتمان مقام معظم رهبری، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال هفتم، شماره 25، صص 42-9.
عیوضی، محمدرضا (1387)، تحلیلی بر سیاست خارجی محمود احمدی­نژاد، مجله راهبرد یاس، شماره 14، صص 230-209.
فالکس، کیث (1390)، شهروندی، ترجمه محمدتقی دلفروز، چاپ دوم، تهران: نشر کویر. 
محمودی رجا، زکریا، باقری دولت آبادی، علی، راوش، بهنام (1397)، بررسی محور مقاومت و آینده نظام سلطه با استفاده از نظریه نظام جهانی، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، سال هفتم، شماره چهاردهم، صص 31-7.
هیوود، اندرو (1389)، سیاست، ترجمه عبدالرحمن عالم، چاپ اول، تهران: نشر نی
لاتین
Femia, J (2005), Gramsci, Machiavelli and International Relation, The Political Quarterly 42, P.P. 341-349.
سایت­ها:
بیانات رهبری در دیدار با اعضای مجمع جهانی اهل بیت، 26/5/1394؛ بازیابی در سایت به آدرس زیر:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30524
بیانات آیت الله خامنه ای در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 15/6/1394؛ بازیابی در سایت به آدرس زیر:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30791
سخنرانی رهبر انقلاب در جمع اعضای جنبش عدم تعهد، 9/6/1391؛ قابل بازیابی در سایت به آدرس: https://www.leader.ir/fa/speech/9705
سخنرانی آیت­الله خامنه­ای در مجمع عمومی سازمان ملل، 31/6/1366؛ قابل بازیابی در سایت به آدرس: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8089
بیانات رهبری در دیدار با مسؤولان وزارت امور خارجه، 25/5/1379؛http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=18427
بیانات رهبری در حرم مطهر رضوی، 1/1/137؛ قابل بازیابی در سایت به آدرس: www.yjc.ir/fa/news/7112944/
بیانات رهبری در هشتمین اجلاس کشورهی عضو سازمان کنفرانس اسلامی، 18/9/1376؛ قابل بازیابی در سایت به آدرس: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=802
بیانات رهبری در دیدار با مسؤولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی، 29/5/1391؛ بازیابی در سایت به آدرس زیر:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=20807
بیانات رهبری در دیدار با بان کی مون، 8/6/1391؛ بازیابی در سایت به آدرس زیر:
https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=20862