سیاست فشار حداکثری آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران و تاثیر آن بر موازنه قدرت در خاور میانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران

چکیده

پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته­ای قدرت‌های جهانی با ایران موسوم به برجام، آمریکایی‌ها به همراه همپیمانان منطقه­ای خود کارزاری را علیه ج. ا. ایران شروع نمودند که به کارزار «فشار حداکثری» موسوم گشت. رئیس­جمهور وقت ایالات متحده که از دوران مبارزات انتخاباتی خود مخالف برجام بود آنرا یک توافق بد برای این کشور می­دانست. سرانجام با صدور فرمانی حکم به خروج از این توافق داد. هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش اصلی است که هدف از سیاست فشار حداکثری ایالات متحده علیه ایران چه بوده است؟ یافته­های پژوهش نشان می­دهد که پس از کنار نهادن استراتژی هژمونی لیبرال در دوران ریاست جمهوری اوباما و روی آوردن به استراتژی موازنه­سازی کرانه­ای، سیاست خاورمیانه­ای این کشور به پیروی از استراتژی کلان آن در صدد جلوگیری از پیدایش یک قدرت هژمون منطقه­ای بوده است. برخلاف دوره اوباما که سیاست خاورمیانه­ای ایالات متحده مبتنی بر احاله مسئولیت به هم­پیمانان منطقه­ای این کشور بود در دوره ترامپ امریکا برای برقراری موازنه قدرت در خاورمیانه مستقیما از طریق کارزار فشار حداکثری وارد عمل شد. سیاست فشار حداکثری در واقع استراتژی موازنه­سازی این کشور در برابر ج. ا. ایران بوده است. اقدامات ایالات متحده عبارت بودند از تحریم، همکاری نظامی با هم­پیمانان و ائتلاف­سازی تا از یکسو با تضعیف ایران و از سوی دیگر با تقویت متحدان خود به اعاده موازنه قدرت در خاورمیانه بپردازد. پژوهش حاضر کیفی از نوع تبیین علی و جمع­آوری داده­ها و اطلاعات به روش کتابخانه­ای انجام شده است.

کلیدواژه‌ها


اختیاری امیری،رضا و محمدی،محمدرضا(1400)، تأثیر مناسبات رژیم صهیونیستی با کشورهای حوزه خلیج فارس بر سیاست همسایگی ایران، فصلنامه سیاست خارجی، دوره سی و پنجم، شماره سوم.
افتخاری،اصغر و خیراتی،عباس(1398)، راهبردهای پسابرجامی آمریکا علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه امنیت ملی، دوره یازدهم، شماره سوم.
دهشیری،محمدرضا و دیگران(1399)، پیامدهای سیاسی و اقتصادی خروج آمریکا از برجام برای ایران در دوره ترامپ و آغاز دوره بایدن، فصلنامه مطالعات بین المللی، دوره هفدهم، شماره سوم.
رحمتی پور،لیلا(1399)، اقتصاد سیاسی سیاست حذف ایران از معادلات انرژی جهانی توسط ایلات متحده امریکا، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، دوره سوم، شماره دوم.
شاپوری،مهدی و پورسعید،فرزاد(1397)، دولت ترامپ و شوروی سازی جمهوری اسلامی ایران؛چرایی و چگونگی، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره بیست و یکم، شماره سوم.
عباسی،محید و حمیدفر،حمیدرضا(1399)، اتحاد عربستان سعودی و اسرائیل با آمریکا و پیامدهای آن بر موازنه قدرت و نفوذ جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه، فصلنامه مطالعات بین المللی، دوره هفدهم، شماره سوم.
عباسی،مجید و طاهری،طاهر(1398)، راهبرد موازنه فراساحلی آمریکا در خاورمیانه و پیامدهای آن برای ایران، فصلنامه روابط خارجی، دوره یازدهم، شماره اول.
علیخانی،مهدی(1399)، بررسی راهبرد فشار حداکثری ترامپ بر ایران از منظر قدرت اجبار، فصلنامه مطالعات بین المللی، دوره هفدهم، شماره اول.
قیصری،محمد و باقری ابراهیم(1400)، راهبرد منطقه‌ای ایالات‌متحده آمریکا؛ تهدیدسازی از اقدامات منطقه‌ای ایران، فصلنامه راهبرد، دوره سی ام، شماره دوم.
گریفیتس،مارتین(1391)، نظریه روابط بین الملل برای قرن بیست و یکم، ترجمه علیرضا طیب، تهران:نشر نی.
گریفیتس، مارتین و اوکلاگان، تری(1388)، مفاهیم کلیدی روابط بین الملل، ترجمه محمد امجد. تهران: میزان.
گل محمدی،ولی و وزیریان،امیرحسین( 1400)، سیاست فشار حداکثری آمریکا و راهبرد مهارگریزی ایران، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای سیاسی، دوره ششم، شماره اول.
لیتل، ریچارد(1389)، تحول در نظریه های موازنه قوا، ترجمه غلامعلی چگنی زاده، تهران: ابرار معاصر تهران.
مرشایمر،جان(1393)، تراژدی سیاست قدرت‌های بزرگ، ترجمه غلامعلی چگنی زاده، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
مصلی نژاد، عباس(1391)، پیامدهای بی ثباتی امنیتی بر موازنه قدرت در خاورمیانه، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره هشتم، شماره سوم.
مصلی نژاد،عباس(1394)، تأثیر سیاست تحریم بر مذاکرات هسته ای ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره یازدهم، شماره سوم.
مصلی نژاد،عباس(1394)، سیاست گذاری اقتصاد سیاسی نفت و تحریم های بین المللی ایران، فصلنامه پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره دهم،شماره سوم.
ملکی،محمدرضا و محمدزاده ابراهیمی،فرزاد(1399)، چشم‌انداز صلح خاورمیانه در سایه عادی‌سازی روابط اسرائیل و جهان عرب، فصلنامه مطالعات بین المللی، دوره هفدهم، شماره سوم.
 
Brands‌.Hal‌ (2018). American grand strategy in the Age of Trump.Brookings Institution Press‌.Washangton‌ D.C.
Dombrowski.Peter and Reich.Simon(2017)."Does Donald Trump have a grand strategy?”International Affairs.vol. 93
Hymans.Jacques (2012)."Botching the Bomb".Foreign Affairs.Vol. 90
Kroenig.Mathew(2018)."The Return to the Pressure Track: The Trump Administration and the Iran Nuclear Deal".Diplomacy & Statecraft.vol. 29
Mearsheimer‌, John J. and Stephen M. Walt (2016)."The Case of Offshore Balancing: A Superior U.S. Grand Strategy".Foreign Affairs.Vol. 4
Mearsheimer‌.John‌ J (2011‌)."Imperial by Design".The National Interest. Vol.‌ 111‌
Nurruzzaman.Mohamed (2020)."President Trump's 'Maximum Pressure' Campaign and Iran's Endgame.Strategic" Analysis Journal.Vol. 44
Nuruzzaman.Mohamed. (2020)."Why BRICS Is No Threat to the Post-war Liberal World Order". International Studies.vol. 57
Porter. Patrick (2018)."Why America’s Grand Strategy Has Not Changed: Power, Habit, and the U.S Foreign Policy Establishment".International Security.Vol. 42
Simon. Steven (2018)."Iran and President Trump: What is the Endgame?" Survival, vol. 16
Walt.Stephen M (2018)." US grand strategy after the Cold‌ War‌: Can‌ realism explain it? Should realism guide it?".International Relations. Vol. 32