جامعه شناسی روستایی ایران و عوامل موثر در توسعه گردشگری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 گروه جامعه شناسی، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

3 گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

یکی از موضوعاتی که امروزه به شدت مورد توجه جامعه­شناسان روستایی قرار گرفته است، گردشگری روستایی و تأثیر آن بر توسعة پایدار و همه­جانبة روستا است. از منظر جامعه­شناسی روستایی عوامل مختلفی در توسعة گردشگری روستایی و به تبع آن توسعة روستاها نقش دارند. از این­رو، هدف از مقالة حاضر ارزیابی عوامل مؤثر در توسعة گردشگری روستایی از منظر جامعه­شناسی و به دنبال آن شناسایی اولویت­بندی و درجة اهمیت هر یک از عوامل مورد نظر در روستاهای استان ایلام است. از این رهگذر می­توانیم به سیاستگذارن و تصمیم­گیران حوزة گردشگری برای اتخاذ تصمیمات کاربردی­تر کمک نماییم. بر این اساس، مسألة پژوهش حاضر آن است که اولاً مهم­ترین عوامل تأثیرگذار بر رشد و توسعة گردشگری روستایی در استان ایلام کدامند؟ و به دنبال آن کدام یک از عوامل مذکور از درجه اهمیت بیشتری در توسعة گردشگری روستایی منطقه مورد مطالعه برخوردارند؟ این پژوهش از نظر ماهیت، از نوع پژوهش­های تلفیقی کمّی- کیفی و از لحاظ هدف؛ از نوع تحقیقات کاربردی به شمار می­آید. از نظر نحوة گردآوری داده­ها، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و پیمایشی (مصاحبه و پرسشنامه) مورد استفاده قرار گرفته است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که  از میان 20 عامل فرعی مؤثر بر توسعه گردشگری در نقاط هدف، دو عامل زیرساختی (امکانات حمل و نقل مستقیم بین روستاهای استان ایلام و استان‌‌های همجوار،نظارت کافی و اهرم‌‌های مؤثر کنترلی در خصوص بهسازی، تعمیر و نگهداری) و یک عامل فرهنگی- اچتماعی (آموزش و تعمیم روش‌‌های ارتباطی در مناطق گردشگری) از اولویت بیشتری برخوردار بوده­اند.  

کلیدواژه‌ها

مراجع

ابراهیمی­دهکری، ایمان. (1393، اسفند) «نقش عوامل فرهنگی، مذهبی و اکوتوریستی در توسعه گردشگری ابرکوه،» فصلنامة فضایی جغرافیای گردشگرد. 3، 9: 16-1.
ابیانه، ویدا. (1392) «آسیب شناسی گردشگری روستای ابیانه،». پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز. دانشکدة ادبیات و علوم انسانی.
امیدی، نبی و دیگران. (1396، پاییز و زمستان) «تدوین راهبردهای توسعة صنعت گردشگری در استان ایلام،» فصلنامة ترویجی فرهنگ ایلام. 18، 56 و 57: 103-88.
آپوستولوپولوس، یورکوس. (1388) جامعه­شناسی گردشگری. برگردان بیژنه شفیعی. رشت: نشر وارسته.
آزادﺧﺎﻧﻲ، ﭘﺎﻛﺰاد و دیگران. (1397، بهار و تابستان) «بررسی اثرات اجتماعی-فرهنگی توسعه گردشگری شهری ایلام،» دو فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیای اجتماعی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان. 5، 1 (12): 15-1.
آمار، تیمور. (1392، بهار) «آسیب­شناسی توسعة گردشگری در سکونتگاه­های روستایی استان گیلان مورد: دهستان دیلمان، شهرستان سیاهکل،» فصلنامة اقتصاد فضا و توسعة روستایی. 2، 1 (3): 192-171.
پاپ­زن، عبدالحمید و دیگران. (1389، اسفند) «مشکلات و محدودیت‌های گردشگری روستایی با استفاده از نظریه بنیانی (مورد: روستای حریر، استان کرمانشاه)،» فصلنامة پژوهش­های روستایی. 1، 3: 52-25.
جباری، ایرج و شکوفه عبدلی. (1398، تابستان) «بهره­برداری­های اقتصادی و گردشگری از رودخانه­های استان کرمانشاه و تأثیر آن در ویژگی­های زیبایی­شناختی،» فصلنامة آمایش جغرافیایی فضا. 9، 32: 88-71.
جنگچی کاشانی، سعید. (1383) «نقش گردشگری روستایی در توسعة روستایی منطقة ریجاب کرمانشاه،» پایان­نامه کارشناسی ارشد، مرکز علوم و تحقیقات تهران.
چیتامبار، جان‌بندیک‌سیوپراکاش. (1373) مقدمه­ای بر جامعه­شناسی، با تأکید بر جامعه­شناسی روستایی. برگردان احمد حجاران و مصطفی ازکیا. تهران: نشر نی.
حسام، مهدی و دیگران. (1395، زمستان) «سنجش وضعیت توسعة کارآفرینی گردشگری در مناطق روستایی (مطالعة موردی: روستاهای بخش لاریجان شهرستان آمل)،» پژوهش­های جغرافیای انسانی. 48، 4: 616-603.
حیدری، رحیم. (1389) مبانی برنامه­ریزی صنعت گردشگری. تهران: سمت.
داورخانی، فضیله و دیگران. (1390، زمستان) «تحلیل نقش گردشگری در توسعه ویژگی‎های کارآفرینانه و گرایش به کارآفرینی در بین جوانان روستایی (مطالعه‎ی موردی: روستای کندوان و اسکندان شهرستان اسکو)،» فصلنامة پژوهش­های جغرافیای انسانی، 43، 4 (78): 196-169.
رضایی، پژمان. (1382) «بررسی و مطالعة زمینه­های گردشگری در نواحی روستایی استان چهارمحال بختیاری به منظور توسعة روستایی،» پایان­نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی. دانشگاه تهران.
رکن­الدین­افتخاری، عبدالرضا و دیگران. (1392) «ارائة الگوی برنامه­ریزی راهبردی توسعه گردشگری پایدار روستایی، مطالعة موردی دهستان لواسان کوچک،» پژوهش­های جغرافیای انسانی. 5، 1: 146-123.
رکن­الدین­افتخاری، عبدالرضا و دیگران. (1393، خرداد) «تحلیل عوامل مؤثر در توسعة کارآفرینی گردشگری روستایی،» فصلنامة برنامه­ریزی توسعه گردشگری. 3، 8: 107-87.
طالبی، حدیث و دیگران. (1396) «اولویت­بندی مؤلفه­های توسعه گردشگری در ایران با رویکرد تصمیم­گیری چند­معیاره ترکیبی فازی. مطالعه موردی: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران،» فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری. 6، 20: 114-94.
طبیب­نیا، سیدهادی و دیگران. (1395) «تحلیل تأثیرات گردشگری بر کیفیت زندگی روستاییان، مطالعة موردی: بخش اورامان شهرستان سروآباد،» فصلنامة پژوهش و برنامه­ریزی روستایی. 5، 1: 179-163.
عنابستانی، علی­اکبر و زینب وصال. (1395) «تحلیل عوامل مؤثر بر ایجاد برند گردشگری در سکونتگاه­های روستایی، مطالعه موردی: شهرستان بینالود،» برنامه­ریزی و توسعة گردشگری. 5، 16: 148-127.
عنبری، موسی. (1387، بهار) «تحلیل مسائل و کاستی­های پژوهش­های نوین در جامعه­شناسی توسعة روستایی ایران،» فصلنامة روستا و توسعه. 11، 1: 33-1.
غنیان، منصور و دیگران. (1390، بهمن) «ارزیابی فضای کارآفرینی در گردشگری روستایی (مطالعه موردی: منطقه اورامان)،» فصلنامة پژوهش­های روستایی. 2، 7: 123-99.
قدیری­معصوم، مجتبی و دیگران. (1389) گردشگری پایدار (روستایی و عشایری). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کرمی­دهکردی، مهدی و دیگران. (1395، زمستان) «واکاوی کیفی گردشگری روستایی در استان چهارمحال و بختیار با استفاده از نظریة مبنایی با تأکید بر روستای دیمة شهرستان کوهرنگ،» مجلة برنامه­ریزی و توسعة گردشگری. 5، 19: 198-175.
نوربخش، بهمن و سعید میرترابی. (1399، تابستان) «ضعف اجماع نخبگان و پیامدهای آن بر چرخة سیاستگذاری توسعه در ایران (برنامه­های اول، دوم، و سوم توسعه ج.ا. ایران،» فصلنامة علمی رهیافت انقلاب اسلامی. 14، 51: 134-113.
ویسی، هادی. (1396، زمستان) «بررسی سیاست­گذاری صنعت گردشگری در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران،» فصلنامة مطالعات راهبردی سیاست­گذاری عمومی. 7، 25: 112-93.
هانستی، کنستاندزو. (1351) جامعه­شناسی روستایی. برگردان فریدون بدره­ای. تهران: انتشارات امیرکبیر.
منابع انگلیسی
Akrivos, Christos & et al. (2014) "Tourism Entrepreneurship and the Adoption of Sustainable Resources. The Case of Evritania Prefecture", Procedia - Social and Behavioral Sciences, 148: 378 – 382.
AP, John & John L. Crompton. (1998, November) "Development and Testing a Tourism Impact scale," Journal of Travel Research, 37, 2: 118-142. 
Doswell, Roger. (1997) Tourism: How Effective Management Makes the Difference, Oxford: Butterworth Heinemann.
Flisher, Aliza. & Daniel Felsenstein. (2000) "Support for Rural Tourism: Does it Make a Difference?" Annals of Tourism research, 21, 4: 1024-1007.
Lanea, Bernard. (1994) "What Is Rural Tourism?" In B. Bramwell and B. Lane (Eds.), Rural Tourism and Sustainable Rural Development, Clevedon: Channel View Publication.
Liang, Zeng-Xian & Tak-Kee Hui. (2016) "Residents’ quality of life and attitudes toward tourism development in China", Tourism Management, 57: 56-67.   
Page, Stephen J. & C. Michael Hall. (2014) the Geography of Tourism and Recreation Environment, Place and Space, New York: Routledge.
Page, Stephen J. & et al. (2017) "Case study: Wellness, tourism and small business development in a UK coastal resort: Public engagement in practice", Tourism Management, 60: 437-466.
Rathore, Nisha. (2012) "Rural tourism impact, challenges and opportunities", Journal of Business Economics & Management Research, 2, 2: 260-252.
Rayan, Chris. (1995) Recreational tourism, a social science perspective, New York: Routledge.
Reder, Richard J. & Dennis M. Brown. (2005) Recreation, Tourism, and Rural Well-Being, United States Department of Agriculture, Economic Research Report Number 7.
Richards, Greg. (2013) "Creativity and tourism in the city", current Issues in Tourism, 17, 2: 1-26.
Richardson, J.  Alan. (2017) "the Relationship between Management and Financial Accounting as Professions and Technologies of Practice" University of Windsor Scholarship at Uwindsor, 30, 3, 644-659.
Sonnino, Roberta. (2004, July) "For a ‘Piece of Bread’? Interpreting Sustainable Development through Agritourism in Southern Tuscany". Sociologia Ruralis, 44, 3: 258-300.  https://doi.org/10.1111/j.1467-9523.2004.00276.x
Stratan, Alexandru & et al. (2015) "Identifying Cultural Tourism Potentials in Republic of Moldova through Cultural Consumption among Tourists", Procedia - Social and Behavioral Sciences, 188: 116-121. 
Tosun, Cevat. (2002) "Host Perception of Impact: A Comparative Tourism Study", Annals of Tourism Research, 29, 1: 231-253.
Wang, Yang. (2006) Rural Community Participation in Tourism Development: Cases from Hainan Province, China, Unpublished Ph. D Dissertation, Waterloo, Ontario: University of Waterloo.         
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار