راهکارهای دفاع نرم در جنگ رسانه‌ای از منظر مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

3 استاد یار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

4 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

با ظهور و گسترش حیرت انگیز رسانه‌های نوین، به‌گونه‌ای شگفت‌انگیز همه‌چیز در حوزه ارتباطی تغییر کرده است و صحنه و آرایش تقابل‌ها دچار دگرگونی شده است. مفاهیمی مانند «قدرت» و «فرهنگ» هم در این میان تغییر کرده است و حالا «قدرت فرهنگی» به‌عنوان مبنای اساسی قدرت ملی مطرح‌شده است. نقش «رسانه­های نوین» در افزایش «قدرت نرم» یک کشور، جدی­تر شده و نقش مهمی در تحولات و شکل­گیری قدرت هر کشور ایفا می­کنند. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی و سیر تحولات قدرت، شکل­گیری قدرت­نرم و مؤلفه‌های قدرت­نرم و بررسی «رهبری» و «رسانه­های نوین» به‌عنوان دو عنصر اساسی از عناصر قدرت نرم پرداخته و با توجه به توانایی دشمنان در احاطه و کاربرد رسانه­های­نوین در تلاش برای فشار و ایجاد بحران در ج.ا.‌ایران، رجوع به آرا و اندیشه­های مقام معظم رهبری به‌عنوان رهیافت و الگویی مناسب در مدیریت و دفاع در برابر تهاجم رسانه­های نوین می‌داند.

کلیدواژه‌ها


اسولیوان، تام و همکاران (۱۳۸۵)، مفاهیم کلیدی ارتباطات، ترجمه میرحسین رئیس زاده، تهران: فصل نو
بابایی، محمود (1390)، «رسانه‌های نوین و سیر تحول تاریخی رسانه‌ها» ماهنامه مدیریت ارتباطات، شماره17
بیانات مقام معظم رهبری در:
حمایت از انتفاضه فلسطین در همایش بین‌المللی رسانه‌های جهان اسلام در، ۱۱ بهمن ۱۳۸۰
حرم مطهر رضوی، ۱ فروردین ۱۳۹۴
خطبه‌های نماز جمعه تهران، ۲۳ تیر ۱۳68
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (۱۳۸۲)، «تحول نظریه‌های منازعه و همکاری در روابط بین‌الملل»، پژوهش حقوق و سیاست، سال پنجم، شماره هشتم.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (۱۳۹۰)، «فناوری‌های قدرت در قدرت نرم»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال14، شماره اول.
دیدار اساتید و دانشجویان کردستان، 27/2/1388
دیدار اعضای مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) و اتحادیه‌ رادیو و تلویزیون‌های اسلامی، ۲۶ مرداد ۱۳۹۴
دیدار جمعی از دانشجویان، ۱۲ تیر ۱۳۹۵
دیدار دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (علیه‌السلام)، ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶
دیدار مدیران و برنامه‌سازان رسانه‌ای کشورهای مختلف، ۲۶ اردیبهشت 1385،
دیدار مردم استان همدان، ۱۵ تیر ۱۳۸۳
دیدار مسئولان سازمان صداوسیما، ۱۱ آذر ۱۳۸۳
دیدار مسئولان سازمان صداوسیما، ۱۵ بهمن ۱۳۸۱
دیدار مسئولان نظام، ۲۶ خرداد ۱۳۹۶
دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم ۲۹ /مهر/ ۱۳۸۹
ذکایی، محمد سعید. (1383). «جوانان و فراغت مجازی»، فصلنامه مطالعات جوانان، ش 6، ص18.
رفعت‌جاه، مریم؛ شکوری، علی. (1387). «اینترنت و هویت اجتماعی»،‌ مجله جهانی رسانه، ش5، ص 20.
روزنا، جیمز و دیگران (1390)؛ "انقلاب اطلاعات، امنیت و فناوری­های جدیـد"، متـرجم علیرضـا طیـب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
روشندل اربطانی، طاهر (1386)، «چیستی مدیریت رسانه»، فصلنامه رسانه، شماره 70
شعار غفاری، پیروز (۱۳۷۶)، «تبلیغ سیاه، سفید و خاکستری»، فصلنامه رسانه، ویژه نامه آموزشی، شماره ۱.
شکرخواه، یونس. (۱۳۷۲)، «ارتباطات در خدمت جنگ روانی»، فصلنامه رسانه، سال چهارم شماره ۲.
شهرام نیا، امیر مسعود (1391)، «واکاوی مفهومی قدرت نرم و راهکار‌های ایران در قبال آن»، مجله دانش سیاسی و بین‌الملل؛ سال اول، ش 3.
شیرازی محمد (1370)، «جنگ روانی و تبلیغات مفاهیم و کاربرد ها» انتشارات نمایندگی ولی فقیه در سپاه، تهران.
صبوری خسروشاهی، حبیب؛ آذرگون، نسرین. (1392)، «فضای مجازی و هویت جهانی»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، ش4، ص1-28.
صرافی، مظفر (۱۳۷۹)، «شهری شدن جهان و جهانی‌شدن شهرها؛ طرح مسئله‌ای برای جنوب»، نشریه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره ۱۵۶ و ۱۵۵.
عسگری، محمود (بهار ۱۳۸۹)، «رویکردی انتقادی به نظریه قدرت نرم»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال هشتم، شماره ۲۸
کاپفرر، ژان نوئل (۱۳۸۰)، شایعه، ترجمه خداداد موقر، تهران: شیرازه.
کاستلز، مانوئل. (1380)، جامعه شبکه‏ای و عصر اطلاعات، ترجمه: احد عقیلیان و افشین خاکباز، جلد اول، انتشارات طرح نو.
کرمی، مسعود (۱۳۸۷)، «قابلیت‌های بسیج و سرمایه اجتماعی»، در مجموعه مقالات قدرت نرم، تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج جلد۲
کالبرایت، جان کنت (۱۳۷۱)، آناتومی قدرت، ترجمه محبوبه مهاجر، تهران: نشر سروش.
ماه‌پیشانیان، مهسا (1390)، «بسترهای فرهنگی و اجتماعی در جنگ نرم»  مجله مطالعات بسیج، دوره  14، شماره50
محمدی نجم، سید حسین (1384)، «عملیات روانی»، فصلنامه عملیات روانی، سال سوم شماره 9.
مهرداد هرمز(1380)، مقدمه ای بر نظریات و مفاهیم ارتباط جمعی، تهران: نشر فاران.
نای، جوزف (1383)، کاربرد قدرت نرم، ترجمه محسن روحانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نای، جوزف(1387)، قدرت نرم و ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل، ترجمه‌ سیدمحمد روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: دانشگاه امام صادق(ع) و پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج، ص 100
نای، جوزف(1383)، «قدرت نرم»، محمود عسگری، فصلنامه راهبردی دفاعی، سال دوم، ش 6.
نای، جوزف (1387)، "قدرت در عصر اطلاعات (از واقعگرایی تا جهانی‌شدن)"، ترجمه سعید میرترابی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
نوابخش، مهرداد؛ هاشم‌زاده، فاطمه؛ زادثم‌پور، وحید. (1384)، «بررسی آثار اینترنت و موبایل در تغییر هویت جوانان (29-15) ساله استان مازندران»، مجله تخصصی جامعه‌شناسی، ش 1، صص145-170.
نورمحمدی، مرتضی. (1383). چالش‏های فرهنگ و هویت در فضای مجازی سایت راسخون http://www.rasekhoon.net/Article/Print49193.aspx
منابع لاتین
Anup. Shah, (2007). war propaganda and media, Feb. Dening, Dorothy, (2006). Psychological warfare and security, George
Ben-Yehuda,  Efrat  (2007)  The Return of the Gift Society: Traditional Relations of Exchange and Trust in Contemporary Technological Society. Master of Arts , Simon Fraser University.
Hosman, Karl, (2004). Images and the Critics of Political Legitimacy, In Y.R. The U.S. media and middle East, westport, CT: prager.
Litienthal, Alfred, (1999). zionist: what price peace, (N.Y. Middle East Prespective).
Nye, j (2010), “The Future of Americanof Power”, foreign Affairs, November/December
-Nye، Joseph S (2002)، The Paradox of American Power: Why the World’s Only Superpower Can’t Go It Alone، Oxford University Press.
Starr, Stuart H. (2009); “Towards an Evolving Theory of Cyber power”, National Defense University, Center for Technology and National Security Policy.