مقایسه مواضع امام خمینی (ره) نسبت به مسئولان و کارگزاران سیاسی دوره پهلوی و جمهوری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور

2 کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه پیام نور

چکیده

امام خمینی (ره ) به عنوان بنیانگذار انقلاب اسلامی نسبت به ساختار سیاسی رژیم پهلوی و گفتمان آن چالش‌هایی را وارد ساخته اند که منجر به وقوع انقلاب اسلامی گردید. امام با نگاه براندازانه و سلبی به رژیم پهلوی، الگوی مطلوبی را به عنوان نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه ارائه نموده اند. دیدگاه­های ایشان نسبت به نظام پیشین این پرسش را مطرح ساخته است که : چه تفاوتی بین مواضع امام خمینی (ره) نسبت به زمامداران قبل وپس از انقلاب اسلامی وجود داشت؟ باتحلیل محتوا کیفی متن موصوف و تحلیل داده­های کتابخانه­ای و اینترنتی این فرضیه ارزیابی گردید: با توجه به تفاوت ماهیت دو نظام، نگاه انتقادی قبل از انقلاب به تدریج به نگاه براندازنه و مخالفت بارژیم پهلوی انجامید و در دوره انقلاب اسلامی نگاه اصلاحی و انتقادی امام درچارچوب نظام تبیین شد. فرضیه پژوهش باتوجه به نظریه­های محیط سیاسی، ماهیت سیاسی و جنبش­های اجتماعی مورد تایید قرار گرفت؛ با استناد نظریه­های محیط سیاسی شواهد تفاوت زمینه سیاسی دوره پهلوی با جمهوری اسلامی، تفاوت ماهیت نظام سیاسی(اقتدارگرایی/ ولایت فقیه) و با تکیه بر نظریه­های جنبش­های اجتماعی تفاوت رفتارهای سیاسی در دو دوره(انقلابی/ اصلاحی) با توجه به نوع حکومت نشان داده شد.

کلیدواژه‌ها


- اسپوزیتو، جان. ال، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمعه محسن مدیرشانه چی، تهران: باز، 1386.
- اکبری معلم،‌ علی (۱۳۹۳)، اندیشه سیاسی امام خمینی، قم، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- آژینی، محسن. (1381)، اندیشه‌های اقتصادی امام خمینی (ره). تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
- باردن، لورنس(1374)،تحلیل محتوا، ترجمه: ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی سرخابی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
- ببی، ارل(1381)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه: رضا فاضل، تهران:انتشارات سمت.
- بشیریه، حسین(1380)، موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: گام نو.
- بشیریه، حسین(1381)، دیباچه­ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی ایران، تهران: نگاه معاصر.
- توفیق، ابراهیم(بهار 1385)، مدرنیسم و شبه پاتریمونالیسم تحلیلی از دولت در عصر پهلوی، مجله جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 10.
- تیلی، چارلز(1389)، جنبش­های اجتماعی 1768-2004، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران: دانشگاه امام صادق.
- جلایی پور، حمیدرضا(1391)، لایه­های جنبشی جامعه ایران؛ دو جنبش کلان و ده جنبش خرد اجتماعی، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال هشتم، شماره چهارم، صص 35-87.
- جوادی‌ آملی، عبدالله.(1379)، ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، قم: اسراء.
- چالمرز، آلن اف(1389)، چیستی علم، ترجمه: سعید زیباکلام، تهران: انتشارات سمت.
- خاکسار، علی محمد، میراحمدی، منصور، صفوی، حمزه(1395)،بررسی مقایسه­ای اصول فکری تشیع (با تمرکز بر امام خمینی ره) و نوسلفی­گری(باتمرکز بر داعش)، رهیافت انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 37، صص 39- 56.
- خمینی، روح الله(۱۳۷۸)، ولایت فقیه (حکومت اسلامی)،  چاپ نهم، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- خمینی،‌ روح الله(بی تا)، کشف اسرار، قم: انتشارات آزادی.
- خمینی، روح‌الله(1368)،کشف الاسرار، قم: آزادی.
- خمینی، روح‌الله(1372)،کتاب البیع، قم: اسماعیلیان.
- خمینی، روح‌الله(1378)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- خمینی، روح‌الله(1394)، ولایت فقیه: حکومت اسلامی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- خمینی،روح‌الله(1364)، صحیفةنور (مجموعة رهنمودهای امام خمینی ره). تهران: وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
- دهقانی فیروزآبادی، جلال(1384)، موانع ساختاری برتری منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، در داوود کیانی، منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- راش، مایکل(1377)، جامعه و سیاست: مقدمه­ای بر جامعه شناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: سمت.
- رجبی، محمدحسن( 1374)، زندگی سیاسی امام خمینی، تهران: انتشارات قبله.
- رفیع پور، فرامرز(1394)، تکنیک‌های خاص تحقیق در رشته علوم اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- رهبری، مهدی(1393)، جنبش­های اجتماعی(کلاسیک، مدرن، پست مدرن)، تهران: کویر.
- سعید، بابی(1379)، هراس بنیادین: اروپا مداری و ظهور اسلام سیاسی، ترجمعه غلامرضا جمشیدی و موسی عنبری، تهران: دانشگاه تهران.
- عابدی، محجوبه، وزیری، مجید(1399)، آینده فقه و احکام سیاسی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)؛ رویکردی آینده پژوهی، رهیافت انقلاب اسلامی، سال چهاردهم، شماره50، صص 191-208.
- عباسی، مجید و یوسف سیفی(1392)، بازتاب‌های سازه انگارانه انقلاب اسلامی ایران بر آغاز بیداری اسلامی در جهان اسلام، پژوهش‌های سیاست اسلامی، سال اول، شماره چهاردهم.
- فاضلی نیا، نفیسه(1388)، انقلاب اسلامی و تغییر موازنه قدرت در عرصه جهانی، گزارش جمهور، سال اول، ش 54.
- فرانکفورد، چاوا و نچمیاس، دیوید(1390)، روش‌های پژوهش درعلوم اجتماعی، ترجمه فاضل لاریجانی و رضا فاضل، تهران: سروش.
- کاتوزیان، ناصر(1360) مجموعه مقالات «گذری بر انقلاب اسلامی ایران» تهران: دانشگاه تهران.
-کلانتری، ابراهیم، موسوی، سعید(1397)، ارزیابی تطور اندیشه سیاسی امام خمینی ره(با تاکید بر نظریه ولایت مطلقه فقیه، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 181-204.
- کیوی، ریمون،کامپنهود، لوک وان(1379)، روش تحقیق درعلوم اجتماعی، ترجمه عبد الحسین نیک گهر، تهران: توتیا.
- گارثویت، جین رالف(1387)، تاریخ سیاسی ایران از شاهنشاهی هخامنشی تاکنون، ترجمه غلامرضا علی بابایی، تهران: اختران.
- گودرزی، حسین( 1387)، هویت ملی از آغاز تا ورود اسلام به ایران، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
- لعل علیزاده، محمد(1397)، شعارهای انتخاباتی و سیاست خارجی؛ بررسی مقایسه‌ای رابطه شعارهای انتخاباتی احمدی نژاد و روحانی و اتخاذ راهبردهای سیاست خارجی آنها، دانش انقلاب اسلامی، شماره 10.
- موسوی، سیدمحمد( 1390)، ماهیت سیاسی دولت پهلوی، سیاست، دوره 41، شماره 1.
- نادری باب اناری، مهدی، حاجی حسن، ملیحه( 1395)، ابعادنظری و عملی تکلیف گرایی در اندیشه امام خمینی، رهیافت انقلاب اسلامی، سال دهم، شماره 37، صص 95-116.
- هاشمی، محمد(1374)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد اول، تهران: شهید بهشتی.
- هانتینگتن، ساموئل(1379)، موضوعات میان تمدنی غرب  و سایر کشورها، ترجمه زهره پوستین چی، نامه مفید، شماره 21.
Kurth,James, Global Threat and American strategies from communism in 1955 to Islamis in 2002, The washington Quartery, 2005.
Moaddel, Mansoor(August 2010), Religious regimes and prospects for liberal politics: Futures of iran, Iraq and Saudi Arabia futures, volume42, Issue 6,pp 232-544.