بررسی متغیرهای تعیین‏ کننده در نقش‏آفرینی نخبگان سیاسی بختیاری از مشروطیت تا انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی،واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

2 استادیارگروه علوم سیاسی ،واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

3 استادیارگروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران،

چکیده

مقاله‎ حاضر به بررسی نقش نخبگان سیاسی قوم بختیاری در تاریخ معاصر ایران و متغیرهای تعیین‏کنند‏ه آن می‏پردازد. سئوال اصلی این مقاله آن است که نخبگان سیاسی بختیاری از چه جایگاه تاریخی خاصی برخوردار بوده و چه متغیرهای اجتماعی و سیاسی، آنها را واداشته تا بنا به موقعیت، دست به عمل بزنند؟ بر مبنای سئوال مذکور، فرضیه‏‏ای که مطرح می‌شود این است که در ارتباط با قوم بختیاری، در دو دوره مهم از تاریخ معاصر ایران، متغیرِ تاثیرگذارِ نخبگی بر مالکیت مبتنی است، در حالی که همین متغیر در سال 1357 دستخوش تغییر عمده می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‏دهد که در جریان انقلاب اسلامی، تمایز بین نخبگان بختیاری و توده‏ها از بین رفته و این دقیقاً بدنه‏ یکپارچه‏ قوم است که جانب جریان انقلاب را گرفته و در پیروزی نهایی آن نقش ایفا می‏کند. روش تحقیق در این مقاله،‏ جمع‏آوری مستندات تاریخی به شیوه‏ کتابخانه‏ای و پس از آن تجزیه و تحلیل داده‏هاست.

کلیدواژه‌ها


ـ آبراهامیان، یرواند(1377)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه: ا. گل محمدی و م. فتاحی، تهران: نی.
ـ آرون، ریمون(1377)، مراحل اساسی سیر‌اندیشه در جامعه‏شناسی، ترجمه: باقر پرهام، تهران: علمی و فرهنگی. 
ـ آهنجیده، اسفندیار(1374)، ایل بختیاری و مشروطیت، اراک: ذره­بین.
ـ احمدی طباطبایی، سیدمحمدرضا و اسدی، مهدی(1396)، «بررسی تاثیر عملکرد نخبگان سیاسی بر فرآیند پیشرفت سیاسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 40، صص 3ـ24.
ـ ادگار،‌اندرو و سج ویک، پیتر(1397)، مفاهیم بنیادی نظریه‏ی فرهنگی، ترجمه: م. مهاجر . م. نبوی، تهران: آگه.
ـ ازغندی، علیرضا(1376)، ناکارآمدی نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: قومس.
ـ اکبری، محمد علی(1371)، «ویژگی­های ساختار قدرت در ایران»، مجله­نامه‏ی فرهنگ، شماره 4، صص 995-959.
ـ امیری، مهراب(1385)، حکومتگران بختیاری، تهران: پازی تیگر.
ـ باتامور، تی بی(1369)، نخبگان و جامعه، ترجمه: علیرضا طیب، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ بشیریه، حسین(1376)، جامعه‏شناسی سیاسی: نقش نیروهای سیاسی در زندگی سیاسی، تهران: نی.
بک، لوئیز(1372)، «خوانین و شاهان: تحلیل مستند از ایل بختیاری»، کلک، شماره‏ 41، صص 222ـ224.
ـ بهرامی آسترکی بختیاری، علی(1384)، شاهکار ایل بختیاری، قم: دارالنشر اسلامی.
ـ بهنام، جمشید(1383)، ایرانیان و‌اندیشه‏ی تجدد، تهران: فرزان روز.
ـ پوربختیار، غفار(1387)، اسناد برگزیده بختیاری­ها در تاریخ معاصر ایران، مسجدسلیمان، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
ـ پوربختیار، غفار(1386)، «رضاشاه و طرح اسکان اجباری عشایر بختیاری(پژوهشی مبتنی بر اسناد)»، مسکویه، شماره 8، صص 33ـ56.
ـ جعفری، افشین و قاسمی، زهرا(1399)، «تاثیر رابطه ی نخبگان سیاسی حاکم و روشنفکران بر توسعه ی فرهنگ سیاسی پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، سال چهاردهم، شماره ی 52، پائیز 1399، صص 225ـ244.
ـ خمینی، روح الله(1379)، صحیفه‏ی نور، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
ـ راش، مایکل(1377)، جامعه و سیاست، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: سمت.
ـ رجایی، عبدالمهدی،(1387)، «نقش بختیاری‏ها در انقلاب مشروطه از فتح اصفهان تا فتح تهران»، همایش ملی جامعه‏ی بختیاری و تحولات ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مسجد سلیمان.
ـ روشه، گی(1392)، تغییرات اجتماعی، ترجمه: منصور وثوقی، تهران: نی.
ـ سریع‏‏القلم، محمود(1386)، فرهنگ سیاسی ایران، تهران: پژوهشکده ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ـ شمیم، علی اصغر(1375)، ایران در دوره‏ی سلطنت قاجار، تهران: مدبر.
ـ شهرام­نیا، سید امیر مسعود و اسکندری، مجید(1389)، «ناکارآمدی نخبگان سیاسی در کارآمدسازی روند توسعه ایران عصر پهلوی»، فصلنامه گنجینه اسناد، شماره اول، صص 105-74.
ـ شیرانیان، علی نجات(1384)، سیری در تاریخ بختیاری، تهران، جهان بین.
ـ عابدی اردکانی، محمد(1388)، «پارتو و‌اندیشه نخبه گرایی»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 270.
ـ طلوعی، محمود(1374)، بازیگران عصر پهلوی(از فروغی تا فردوست)، جلد اول و دوم، تهران: علم.
ـ فوران، جان(1389)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا ‌سال‌های پیش از انقلاب، ترجمه: احمد تدین، تهران: رسا.
ـ کاتوزیان، همایون(1397)، ایرانیان: دوران باستان تا دوره‏ی معاصر، تهران: مرکز.
ـ کتابی، محمود؛ شفیعی، اسماعیل؛ نوایی، فرهاد(1395)، «نقش مؤلفه‌های مختلف در جهت‌گیری فرهنگ سیاسی نخبگان پهلوی دوم»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، دوره 10، شماره 37، صص 75-94.
ـ کوئن، بروس(1382)، درآمدی به جامعه­شناسی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: توتیا.
ـ گارثویت، جن. راف(1373)، تاریخ سیاسی، اجتماعی بختیاری، ترجمه: مهراب امیری، تهران: سهند.
ـ گارثویت، جن.راف(1375)، بختیاری در آیینه تاریخ، ترجمه: مهراب امیری، تهران: آنزان.
ـ لمبتون، آن(1362)، مالک و زارع در ایران، ترجمه: منوچهر امیری، تهران: علمی و فرهنگی.
ـ ملک­زاده، مهدی(1363)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران، ج2 و 6، تهران: انتشارات علمی.
ـ میلز، چارلز رایت(1383)، نخبگان قدرت، ترجمه: بنیاد فرهنگی پژوهشی غرب‏شناسی، تهران: فرهنگ مکتوب.
ـ هی­وود،‌اندرو(1379)، ایدئولوژی­های سیاسی، ترجمه: محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‏الملل وزارت خارجه.
 Digard, Jean-Pierre(2015), Une épopée tribale en Iran : les Bakhtyari, Paris : CNRS.
Leonhard, J(2006), “Nation-States and Wars”, Timothy Baycroft and Mark Hewitson(Editor), What is a Nation: Europe 1789-1914, Oxford and New York: Oxford University Press.
McCrone, D(1998), The Sociology of Nationalism: Tomorrow's Ancestors, London: Routledge.
Sejersted, F(2003), “Nationalism in the Epoch of Organized Capitalism: Norway and Sweden Choosing Different Paths”, Alice Teichova and Herbert Matis(Editor), Nation, State, and the Economy in History, Cambridge: Cambridge University Press.