سازوکارهای نظارتی در حکومت اسلامی با تاکید بر دیدگاه‌های امام خمینی(ره) و رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته الهیات فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره)، شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) شهرری، شهرری، ایران

چکیده

موضوع مقاله سازوکارهای نظارتی از منظر حقوق عمومی در حکومت اسلامی است. پرسش اصلی مقاله ناظر به بازخوانی نظریات امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای درباب نقش و اهمیت نظارت در حکومت اسلامی است. فرضیۀ مقاله این ست که امر به معروف و نهی از منکر صرفاً در حوزۀ اخلاق فردی قرار نداشته، بلکه منزلتِ نهادی نظارتی در حوزۀ عمومی مدینه (پولیس) در حکومت اسلامی دارد که سازوکارهای نظارتی را برای شهروندان فراهم می‌کند. مقاله به این جمع بندی رسیده که امر به معروف و نهی از منکر نه تنها دارای منزلت نهادی و برسازندۀ مکانیسم‌های نظارتی است بلکه می‌تواند در حقوق عمومی بدیلی برای بحث‌های متناظرش در الگوهای غربی باشد و پتانسیل بسیار قدرتمندی دارد که اندیشمندان می‌توانند در حقوق عمومی و تئوری‌های قدرت به آن تکیه کنند. روش تحقیق در این مقاله توصیفی_تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها


ابن سینا، عبدالله (1383)، رساله نفس، تصحیح موسی عمید، همدان، انتشارات دانشگاه همدان
ابن میثم بحرانی (1417)، شرح نهج البلاغه (جلد 2)، ترجمۀ محمدصادق عارف، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی
ارسطو (1390)، سیاست، ترجمۀ حمید عنایت، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
اعوانی، شهین (1394)، سعادتمندی انسان از منظر افلاطون (بررسی دو رسالة آلکیبیادس و فیلبُس)، جاویدان خرد، 12(28)، 5-26.
خامنه‌ای، سید علی (1399)، مجموعه بیانات و سخنرانی‌ها، سایت رسمیبه آدرس (khamenei.ir)
خمینی، روح الله (1386)، صحیفه امام، جلد 9، تهران، انتشارات موسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره)
خمینی، روح الله (1389)، صحیفه امام، جلد 13، تهران، انتشارات موسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره)
خمینی، روح الله (1380)، تحریر الوسیله (جلد 1)، تهران، موسسه چاپ و نشر عروج
خمینی، روح الله (1378)، صحیفه نور، جلد 20، تهران، انتشارات موسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره)
خمینی، روح الله (1383)،امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی (س)، انتشارات موسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی (ره)
جوادی آملی، عبدالله (1385)، نظارت عمومی: امر به معروف ونهی از منکر از عوامل پیشرفت، نشریۀ پاسدار اسلام، شماره 36، ص 24-28
زمخشری، محمود (1389)، تفسیر کشاف (جلد 1)، ترجمۀ انصاری، تهران، نشر ققنوس
شیخ حر عاملی (1414ق.)،وسائل‌الشیعه (جلد 11)، قم، آل البیت لإحیاء التراث
شیخ مفید، مُحمّد بن مُحمّد بن نُعمان (1410)، المقنعة، قم، انتشارات اسماعیلیان
قاضی عبدالجبار الأسدآبادی المعتزلی (1422ق.)، شرح الاصول الخمسة، تصحیح سمیر مصطفی، بیروت، دارالاحیا التراث العربی
طباطبایی، سیدجواد (1393)، تاریخ اندیشۀ سیاسی جدید در اروپا، دفتر سوّم، تهران، انتشارات مینوی خرد
طباطبائی، سید محمد حسین (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن (جلد 8) ، بیروت، مؤسسة الاعلمی
طبرسى، ابو منصور(1381)، الاحتجاج، ترجمۀ بهزاد جعفرى، تهران، انتشارات اسلامیه
کِلی، جان(1388)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمۀ راسخ، تهران، انتشارات طرح نو
مرادی طادی، محمدرضا (1396)، آب‌ و سیاست: نگاهی به فرایند سیاسی شدن آب، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 9(4)، 71-90
محمدی، علی (1378)، شرح کشف المراد (فی شرح کشف الاعتقاد)، قم، انتشارات دارالفکر
مجلسی، محمدباقر (1363)، ترجمه امامت بحارالانوار (جلد 2)، مترجم موسی خسروی، تهران، انتشارات اسلامیه
وگان، جفری (1395)، تربیت سیاسی در اندیشۀ هابز، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران، نشر نی
هابز، توماس (1380)، لویاتان، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران، نشر نی.